Fréttablaðið - 27.06.2015, Síða 16

27. júní 2015 LAUGARDAGURSKOÐUN GUNNAR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is ÞRÓUNARSTJÓRI: Tinni Sveinsson tinni@365.is HELGARBLAÐ: Erla Björg Gunnarsdóttir erla@frettabladid.is MENNING: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir FORSTJÓRI: Sævar Freyr
Þráinsson ÚTGEFANDI OG AÐALRITSTJÓRI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRAR:
Andri Ólafsson andri@365.is, Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is.
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
MÍN SKOÐUN: JÓN GNARR
Ég finn mikla þörf til að tala um leikgleði, mikilvægi þess að leika sér einn eða með öðrum í einhverju sem veit-
ir manni hamingju og gleði. Leik-
urinn gegnir mikilvægu hlutverki
í þroskaferli heilans. Hann er hluti
af greind. Ungviði flestra dýra eyðir
miklum tíma í leik. Leikurinn undir-
býr þau undir áskoranir seinna meir
en virkar líka eins og líkamsrækt
fyrir huga þeirra.
Fólk er börn lengur en önnur dýr.
Folald sebrahestsins tekur á sprett
með hjörðinni nokkrum klukkutím-
um eftir að það kemur í heiminn á
meðan mannsbarnið er nær algjör-
lega ósjálfbjarga
fyrstu ár i n .
Nú væri auð-
velt að draga þá
ályktun, byggða
á hugmy nd-
um okkar um
þroskaferli heil-
ans og almennu
gildismati um
greind, að sebrahestar væru tölu-
vert gáfaðri en mannfólkið. Þeir
þurfa frá fæðingu að læra að bjarga
sér, vera úrræðagóðir og vinna
undir álagi. Sebrahestar þurfa að
hafa athyglisgáfuna í lagi til að lifa
af. Þriggja mánaða folald er tölu-
vert meira sjálfbjarga en jafnaldrar
þess í mannheimum. Á meðan folald
sebrahestsins hleypur um á allt að
50 kílómetra hraða á fjórum fótum
er mannsbarnið bara rétt að byrja
að skríða um og kann ekki alveg að
nota sína tvo fætur. En það breytist
fljótt. Með tímanum verður þetta
saklausa og varnarlausa barn að
gáfuðustu skepnu á jörðinni sem ber
höfuð og herðar yfir sebrahesta. Og
undirstaða greindarinnar er einmitt
lögð á þessum fyrstu árum. Heil-
inn fær frið og tíma til að þroskast.
Og þar skipta kæruleysi og leikur
mestu máli. Mörgum finnst erfitt að
skilja þetta.
Leikgleði
Börn og leikur eru nátengd. Börn leika sér. Leikgleðin skiptir miklu meira máli í
mannlegu samfélagi heldur en við
gerum okkur almennt grein fyrir.
Leikgleðin er grundvallaratriði
í öllu skapandi ferli. Líf okkar
hefst á leikgleði. Leikirnir sem
við lékum sem börn eru líka oft
einhverjar þær skemmtilegustu
minningar sem við eigum.
En þegar við eldumst þá hætt-
um við að leika okkur. Leikurinn
verður jafnvel skammarlegur og
„barnalegur“. Við viljum sýna
öðrum að við séum fullorðið fólk
en ekki börn. Leikurinn verður
þá gjarnan tengdur heimsku og
greindarskorti. „Fíflagangur!“
Og við hættum að „láta eins og
bjánar“ og verðum fullorðið fólk
sem er alvarlegt og með áhyggjur.
Ástæðan fyrir því að við eyðum
svo löngum tíma í að slíta barns-
skónum getur ekki verið til að und-
irbúa okkur undir langt og alvar-
legt líf. Getur verið að heili okkar
sé uppfullur af alls konar auð-
æfum sem við sjáum ekki, hvurs
verðmæti við skiljum ekki og
kunnum ekki að virkja eða nota?
Hvað er hugmynd? Hvaðan kemur
hún ef ekki innan úr okkar eigin
huga? Að finna hugmynd er að
mörgu leyti eins og að finna gull-
eða demantanámu. Sumt fólk lifir
góðu lífi alla ævi á einni góðri hug-
mynd, fyrirtæki, listaverki, upp-
götvun eða jafnvel einu lagi.
Fífl agangur
Rannsóknir sýna að fólk sem leikur sér er hamingjusam-ara en fólk sem gerir það
ekki. Fólk sem hefur leikgleði sem
hluta af sínu lífi nær meiri árangri
en fólk sem hefur það ekki.
Að vera duglegur, sjálfstæður
og úrræðagóður er mjög gott. En
eitt og sér dugar það skammt. Það
er bara einn hluti af greind okkar.
Leikgleðin er annar hluti. Eitt úti-
lokar ekki annað. Þegar hin lógíska
og praktíska hugsun vinna saman
með skapandi leikgleði þá erum við
yfirleitt upp á okkar besta. Leik-
gleði fullorðinna er samt yfirleitt
bundin við frítíma, með fjölskyldu
eða vinum og nær oft hámarki í
kynlífi. En fyrr en varir er kom-
inn mánudagur og fólk fer aftur til
vinnu og alvara lífsins tekur við.
Það eru mjög fáir vinnustað-
ir sem hafa einhverja sérstaka
afstöðu til leikgleði. Á flest-
um vinnustöðum er hún illa séð
og glatt fólk jafnvel hvatt til að
brosa minna og vinna meira.
En þegar við skoðum þau fyrir-
tæki sem eru að ná hvað mest-
um alþjóðlegum árangri þá
vekur það athygli hversu mörg
þeirra leggja mikla áherslu á
leik. Google er líklega besta
dæmið. Leikur er mikilvæg-
ur hluti af starfsdegi og starfs-
menn eru næstum því hvattir til
leti og fíflagangur er hluti af því
að vinna hjá Google. Það hefur
svo líka komið skemmtilega á
óvart að starfsmenn eru yfirleitt
afkastamestir þegar þeir eru
í pásum. Þá léttir á spennu og í
afslappaðri leikgleði fær heilinn
tækifæri til að láta sér detta eitt-
hvað nýtt í hug.
Mér finnst að við ættum að
gefa þessu meiri gaum í sam-
félagi okkar. Ekki af því að það
sé huggulegt eða næs heldur
vegna þess að það er fjárfest-
ing til framtíðar. Það er eins og
að finna og kaupa land þar sem
maður er viss um að leynist nátt-
úruauðlindir neðanjarðar. Það
sést ekki á yfirborðinu en undir
því er gull. Skapandi hugmynd-
ir eru náttúruauðæfi framtíðar-
innar. Þeir sem gera sér grein
fyrir því verða leiðandi og munu
bera höfuð og herðar yfir aðra
á meðan þeir sem gera það ekki
munu hlaupa um eins og stressað-
ir en mjög duglegir sebrahestar.
Stressaðir en mjög duglegir sebrahestar
R
eimar Pétursson, formaður Lögmannafélags Íslands,
telur óæskilegt að nýútskrifaðir lögmenn starfræki
eigin lögmannsstofur. Í nýlegu viðtali veltir Reimar
fyrir sér hvort ekki sé æskilegt að gera kröfu um
starfsreynslu áður en lögmenn hefja sjálfstæða
starfsemi.
Laganám á Íslandi hefur oft verið gagnrýnt fyrir íhaldssemi
og skort á hagnýtri nálgun. Nokkur breyting varð þó til batnaðar
með tilkomu lagadeilda í fleiri skólum en Háskóla Íslands. Sam-
keppni heldur fólki á tánum, þótt deila megi um hvort okkar litla
samfélag þurfi alla þessa háskóla.
Lögfræðingur þarf að ljúka bæði BA-gráðu og meistaragráðu í
lögfræði. Þá tekur við nokkurra vikna námskeið til að öðlast rétt-
indi sem héraðsdómslögmaður. Að námskeiði loknu teljast lög-
lærðir fullgildir lögmenn, geta
hafið störf á því sviði, og jafnvel
stofnað eigin stofur. Fólk hefur
þá bóklega reynslu, en stundum
alls enga praktíska.
Reimar bendir á að ekki
tíðkist í öðrum starfsgreinum
að hleypa reynslulausu fólki
út á markaðinn. Hann nefnir
hárgreiðslufólk sem ekki geti opnað stofu án þess að hafa verið á
samningi hjá rakara. Læknar hafa sitt kandídatsár og iðnaðarfólk
sína samninga.
Það er dýrt fyrir samfélagið ef lögmenn eiga að fá að ljúka
þjálfun sinni fyrir dómstólum. Mistök geta valdið frávísunum
með tilheyrandi kostnaði og tímasóun fyrir alla sem málið varðar.
Nóg er álag á dómstóla fyrir.
Íslenskt laganám virðist líka skera sig úr. Í Noregi og Dan-
mörku þurfa nýútskrifaðir að vinna í tvö til þrjú ár á lögmanns-
tofu undir handleiðslu reyndra lögmanna áður en þeir fá titilinn
og geta unnið sjálfstætt.
Í Bretlandi þurfa lögmenn ekki háskólapróf í lögfræði; þeir geta
verið sagnfræðingar, leikarar, fornleifafræðingar, tannsmiðir eða
hvaðeina. Að lokinni háskólagráðu fara þeir í sérstaka lögfræði-
skóla og nema þar eitt ár eða tvö – eftir því hvort þeir útskrifuðust
úr háskóla með lögfræðigráðu eða eitthvað annað. Loks tekur við
tveggja ára starfsnám á stofu. Að því loknu telst lögmaður full-
numa, solicitor eða barrister eins og það heitir í Bretlandi.
Breska kerfið eykur fjölbreytni í stéttinni. Fjölbreytileikinn
hefur ekki komið í veg fyrir að ensk lög verði oftast allra fyrir
valinu í stórum alþjóðlegum samningum, og að enskir dómstólar
hafi alþjóðlegt orðspor fyrir snjallar og fyrirsjáanlegar úrlausnir.
Hér er reynslulitlu fólki hleypt út á markaðinn. Það elur líka á
heimóttarskap. Ungu fólki er haldið í átthagafjötrum á háskólaár-
unum. Hættan er að þannig verði allir steyptir í sama mót og lítil
gerjun verði í faglegri umræðu. Hvar stæði íslensk læknisfræði
ef læknar sæktu ekki þekkingu út í heim? Gilda önnur lögmál um
lögfræði?
Reimar hefur rétt fyrir sér en bendir bara á einn þátt af
mörgum.
Það ætti að stytta háskólanámið, auka vægi starfsreynslu,
hvetja unga lögfræðinga til að líta út fyrir landsteinana, og síðast
en ekki síst forðast það eins og heitan eldinn að steypa alla í sama
mótið.
Þarf að endurhugsa laganám:
Steyptir í sama mót
Kristín
Þorsteinsdóttir
kristin@frettabladid.is
1
5
-0
9
-2
0
1
5

1
0
:2
1
F
B
1
0
4
s
_
P
1
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
8
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
0
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
1
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
6
2
B
-1
E
F
C
1
6
2
B
-1
D
C
0
1
6
2
B
-1
C
8
4
1
6
2
B
-1
B
4
8
2
8
0
X
4
0
0
1
A

F
B
1
0
4
s
_
2
6
_
6
_
2
0
1
5
C
M
Y
K