Fréttablaðið - 19.06.2015, Qupperneq 20

19. júní 2015 FÖSTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is ÞRÓUNARSTJÓRI: Tinni Sveinsson tinni@365.is HELGARBLAÐ: Erla Björg Gunnarsdóttir erla@frettabladid.is MENNING: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir FORSTJÓRI: Sævar Freyr
Þráinsson ÚTGEFANDI OG AÐALRITSTJÓRI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRAR:
Andri Ólafsson andri@365.is, Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is.
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
FRÁ DEGI
TIL DAGS
H
ún út með ösku fer og eld að spónum ber og yljar upp
hjá mér
Í dag eru 100 ár frá hinum örlagaríka 19. júní 1915 –
þeim tímamótum þegar íslenskar konur 40 ára og eldri
fengu fyrst kosningarétt og kjörgengi til Alþingis. Í um
þrjá áratugi fram til þess dags höfðu konur háð kröftuga baráttu
fyrir jöfnum réttindum og auknum umsvifum í íslensku samfélagi.
Var baráttan fyrir kosningaréttinum þar í forgrunni.
Ég veit að hún á sorgir, en segir aldrei neitt, þó sé hún dauða-
þreytt
Þó að dagurinn hafi vissulega
markað tímamót í sögu kvenrétt-
inda hallaði enn á hlut kvenna.
Það var nefnilega svo að karl-
menn þurftu einungis að ná 25
ára aldri til að hljóta sömu rétt-
indi.
Aldursákvæði laganna frá
1915 var einsdæmi í heiminum en einungis Bretar höfðu sett við-
líka aldurstakmark bundið við 30 ár. Þessi takmörkun þingkarla
á kosningarétti kvenna var talin byggð á ótta þeirra við hið nýtil-
komna sterka pólitíska afl. Bríet Bjarnhéðinsdóttir sagði það
snoppung fyrir konur að fá það í andlitið, að fyrst við 40 ára aldur
teldust þær viðlíka þroskaðar og 25 ára karlmenn.
Hún fer að engu óð, er öllum mönnum góð og vinnur verk sín hljóð
Bríet Bjarnhéðinsdóttir talaði einhverju sinni um riddaraskap
íslenskra karla og göfuglyndi við konur. Þá höfðu íslenskir þing-
karlar barist óumbeðnir fyrir réttarbótum kvenna. Það fer lítið
fyrir slíkum riddaraskap íslenskra ráðkarla í dag. Göfuglyndið við
hefðbundnar kvennastéttir lítið. Ekki berjast þeir óumbeðnir fyrir
kjarabótum kvenna. Ekki einu sinni umbeðnir. Jafnvel sárbændir.
Launin sem hún fær, eru last og daglegt brauð
Sterk heilbrigðis- og menntakerfi mynda grunnstoðir sam-
félagsins. Ekkert þróað samfélag getur þrifist án slíkra hornsteina.
Undirstöður allra framfara. Undirstöður, sem konur mynda.
Ekki má hunsa að verulegar launahækkanir heilu stéttanna geti
haft neikvæðar efnahagslegar afleiðingar. Það breytir því þó ekki
að finna þarf lausn á vandanum sem blasir við. Það er aðkallandi
fyrir samfélagið allt.
Kvennastéttir færa samfélaginu meiri verðmæti en aðrar
stéttir. Það skýtur því skökku við hve endurgjaldið er grátlegt.
Lítið gagnast jafnlaunabaráttan þessum konum. Engin himinhá
laun innan stéttanna. Engin karlalaun til samanburðar. Það er
virðingar leysi við konur – og snoppungur að fá það í andlitið.
Fáir njóta eldanna sem fyrstir kveikja þá
Þennan dag fyrir 100 árum, stóðu konur með vonarglampa í
augum og framtíðarsýn um jöfnuð. Nú, 100 árum síðar, búum við
enn í samfélagi sem hlúir illa að kvennastéttum – stéttunum sem
hlúa að okkur. Stéttunum sem byggja grunnstoðir samfélagsins og
skapa forsendur fyrir allt annað. Þær skapa og varðveita verðmæt-
in sem öllu máli skipta. Þær ættu að njóta umbunar til samræmis
við framlagið. Þær ættu að njóta virðingar umfram flesta aðra. En
þannig er það ekki – og eitthvað þarf að breytast.
Þær ættu að njóta eldanna sem fyrstar kveikja þá.
Þær ættu að
njóta eldanna
Kristín
Þorsteinsdóttir
kristin@frettabladid.is
365.is Sími 1817
Færðu fjarskiptin yfir til 365
og fáðu vandað sjónvarpsefni
á fáránlega góðu verði
REIKNAÐU
DÆMIÐ
á 365.is
19. júní er merkisdagur í sögu íslenskrar
jafnréttisbaráttu. Þann dag fyrir 100 árum
fengu íslenskar konur og verkamenn kosn-
ingarétt og kjörgengi til Alþings. Réttindi
sem virðast sjálfgefin nú til dags en þóttu
það ekki þegar Ísland varð eitt fyrstu landa
heims til að tryggja konum kosningarétt.
Síðan þá hefur 19. júní verið tileinkaður
baráttunni fyrir jafnrétti á Íslandi.
Gríðarmikið hefur áunnist í jafnréttis-
málum. Þar geta Íslendingar reyndar státað
af betri árangri en allar aðrar þjóðir. Þrátt
fyrir það er mikilvægt að við höldum áfram
baráttunni fyrir jöfnum tækifærum allra
óháð kyni. Árangur jafnréttisbaráttunnar
leiðir líka stöðugt í ljós ný verkefni til að
takast á við. Nú eru til að mynda bætt staða
drengja í skólakerfinu og betri kjör og rétt-
indi kvenna í láglaunastörfum að fá aukna
athygli sem mikilvæg verkefni í jafnréttis-
baráttunni.
Jafnrétti kynjanna varða alla, fólk á
öllum aldri og karla jafnt sem konur. Það er
mikilvægt að sem flestir láti sig málefnið
varða, líti á það sem skyldu sína að vinna að
og verja jafnrétti. Það á að vera jafnmikið
keppikefli karla og kvenna.
Karlar hafa tilefni til að fagna deginum í
dag ekki síður en konur. Ekki aðeins vegna
þess að karlmenn sem áður höfðu ekki notið
kosningaréttar fengu þann rétt fyrir hundr-
að árum, heldur vegna þess að kosninga-
réttur kvenna er ekki síður fagnaðarefni
fyrir karla en konur. – Á sama tíma og við
vinnum að enn betri árangri í jafnréttismál-
um á Íslandi er mikilvægt að við látum gott
af okkur leiða á sviði jafnréttismála í öðrum
heimshlutum. Land sem er álitið öðrum
fyrirmynd hefur skyldu til að hjálpa öðrum.
Ísland nýtur mikillar virðingar á alþjóða-
vettvangi vegna árangurs á sviði jafnréttis-
mála og fyrir vikið er því veitt athygli
þegar fulltrúar okkar ræða þau mál.
Með því að hjálpa öðrum þjóðum að bæta
stöðu sína á sviði kynjajafnréttis erum við
ekki aðeins að vinna að réttlæti fyrir konur
heldur um leið að bæta samfélögin að öllu
leyti því fátt er betur til þess fallið að stuðla
að framþróun á ólíkum sviðum og aukinni
velmegun en aukið jafnrétti.
Á vettvangi Sameinuðu þjóðanna verður
Ísland áfram virkur þátttakandi í jafnréttis-
baráttunni, meðal annars í verkefninu
HeForShe (HeForHer) á vegum UN Women,
sem ég hvet alla til að kynna sér á www.
HeForShe.is
Stúlkur og piltar eiga að alast upp við
að þau séu metin að verðleikum en ekki á
grundvelli kyns. Þau eiga rétt á sömu fram-
tíðardraumum og það er skylda okkar sem
eldri erum að tryggja þeim sömu tækifæri
til að láta þá drauma rætast.
Til hamingju með daginn íslenskir karlar
og konur.
Jafnrétti er verkefni allra
JAFNRÉTTI
Sigmundur Davíð
Gunnlaugsson
forsætisráðherra
Áhugaverð könnun
Niðurstöður skoðanakönnunar sem
birtist í Fréttablaðinu í dag sæta
nokkrum tíðindum. Samkvæmt
könnuninni fengi Björt framtíð ekki
kjörinn þingmann. Samfylkingin, sem
er hvað líkust Bjartri framtíð í stefnu,
bætir heldur ekki við sig að ráði.
Þetta hlýtur að vera áhyggjuefni, ekki
bara fyrir Guðmund Steingrímsson,
formann flokksins, heldur líka fyrir
stuðningsmenn aðildar að
Evrópusambandinu.
En flokkurinn er einn
tveggja sem hafa verið
hvað jákvæðastir fyrir
aðild að Evrópusam-
bandinu og upptöku
evru.
Turnarnir tveir
Niðurstöðurnar eru kannski ekkert
síður áhyggjuefni fyrir Samfylk-
ingarmenn. Flokkur þeirra var upp-
runalega stofnaður til þess að verða
mótvægi við Sjálfstæðisflokkinn. Var
talað á þá leið að Samfylkingin og
Sjálfstæðisflokkurinn yrðu turn-
arnir tveir sem berðust um áhrifin
í íslenskum stjórnmálum. Síðan þá
hefur mikið vatn runnið til sjávar og
óþol fólks fyrir hefðbundnum stjórn-
málamönnum með hefð-
bundnar hugmyndir um
fulltrúalýðræði aukist til
muna.
Er tilefni til að hlusta?
Brynjar Níelsson, þingmaður Sjálf-
stæðis flokksins, sagði í pistli á
Pressunni í gær að tilefnislaust væri
fyrir stjórnarflokkana að bregðast við
mótmælunum á 17. júní. „Það er ekk-
ert slíkt ástand við stjórn landsins að
bregðast verði við þótt nokkrir stjórnar-
andstæðingar gargi niðri á Austur-
velli á þjóðhátíðardeginum,“ sagði
þingmaðurinn. Könnun Fréttablaðsins
bendir til þess að Sjálfstæðisflokkurinn
auki við fylgi sitt í könnuninni frá
síðustu kosningum. En fylgi Fram-
sóknarflokksins hefur aftur á móti
farið úr 24,4 prósentum og niður í 8,5
prósent nú. Það er því í það minnsta
umhugsunarefni fyrir forystumenn
þar á bæ hvort þeir þurfi að
hlusta betur á kjósendur.
jonhakon@frettabladid.is
1
5
-0
9
-2
0
1
5

1
0
:2
2
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
2
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
2
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
6
3
1
-B
7
9
C
1
6
3
1
-B
6
6
0
1
6
3
1
-B
5
2
4
1
6
3
1
-B
3
E
8
2
8
0
X
4
0
0
4
B

F
B
0
6
4
s
_
1
8
_
6
_
2
0
1
5
C
M
Y
K