Fréttablaðið - 31.07.2015, Qupperneq 12

31. júlí 2015 FÖSTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is ÞRÓUNARSTJÓRI: Tinni Sveinsson tinni@365.is HELGARBLAÐ: Erla Björg Gunnarsdóttir erla@frettabladid.is MENNING: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir FORSTJÓRI: Sævar Freyr
Þráinsson ÚTGEFANDI OG AÐALRITSTJÓRI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRAR:
Andri Ólafsson andri@365.is, Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is.
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
FRÁ DEGI
TIL DAGS
Fanney Birna
Jónsdóttir
fanney@frettabladid.is
Í grein í nýlegu eintaki af vikuritinu Vís-
bendingu leitast ég við að svara spurn-
ingunni „Hvað kostar að meðaltali að
framleiða einn lítra af mjólk á meðal-
mjólkurbúi?“. Eins og fram kemur í Vís-
bendingu sýnir kostnaðarlíkan Verð-
lagsnefndar búvara að það hafi kostað
179,77 krónur að framleiða einn lítra af
mjólk árið 2012. Verðlagsnefndin er þó
ekki trúuð á útkomu úr eigin líkani og
skammtaði framleiðendum 127,39 krónur
á lítrann á árinu 2012. Hér skeikar svo
miklu að væri einhver glóra í kostnaðar-
líkani Verðlagsnefndarinnar væru allir
mjólkurbændur landsins löngu gjald-
þrota! Með því að skoða búreikninga og
sníða af þeim aðferðafræðilega agnúa
kemur í ljós að kostnaður meðalmjólkur-
framleiðslubús á Íslandi af að framleiða
einn lítra af mjólk var 121,19 krónur árið
2012. Það er því greinilegt að slump-
verðlagning Verðlagsnefndar búvara
er bændum síður en svo óhagstæð!
Hefði Verðlagsnefnd búvara endurnýjað
verðlagsgrundvöll sinn í samræmi við
tækniþróun og vinnusparnað hefði verð
til bænda átt að vera um 5% lægra árið
2012 en það í raun var. Þarna munar um
6 krónum á lítra. Hvort vinnslukostnaður
sé ofmetinn með sama hætti skal ósagt
látið, en sjaldan er ein báran stök í verð-
lagsmálum. En vinnubrögð af því tagi
sem Verðlagsnefnd búvara er hér upp-
vís að eru ekki sæmandi fyrir nefnd sem
að nafninu til starfar á kostnað og í þágu
almennings í landinu.
Ég vil endurtaka kröfu mína um að
Verðlagsnefnd búvara geri opinberlega
grein fyrir verðákvörðunum sínum. Jafn-
framt leyfi ég mér að krefjast þess að
ráðherra landbúnaðarmála afturkalli aug-
lýsingu nefndarinnar frá 17. júlí síðast-
liðnum og leggi fyrir nefndina að vinna
sína vinnu af meiri nákvæmni. Jafnframt
skora ég á Alþingi að fella mjólkurfram-
leiðslu undir samkeppnislög hið allra
fyrsta og lækka tolla á ostum og öðrum
úrvinnsluafurðum mjólkur verulega.
Hvað kostar að framleiða
einn lítra af mjólk?
NEYTENDUR
Þórólfur
Matthíasson
prófessor
➜ Ég vil endurtaka kröfu mína um
Verðlagsnefnd búvara geri opinber-
lega grein fyrir verðákvörðunum
sínum.
Umhyggja fyrir hverju?
Bréf sem Páley Borgþórsdóttir, lög-
reglustjóri í Vestmannaeyjum, sendi
viðbragðsaðilum Þjóðhátíðar hefur
eðlilega vakið viðbrögð. Í bréfinu
hvetur hún viðbragðsaðila á Þjóðhá-
tíð til að segja fjölmiðlum ekki frá
ef það kemur upp kynferðisbrota-
mál. Þótt lögreglustjórinn beri við
umhyggju fyrir þolendum er auðvelt
að túlka bréfið fyrst og fremst sem
tilraun til þess að tryggja að frásögn
af brotum muni ekki skyggja á
heiður Þjóðhátíðarinnar. Og
líklegast færi best á því að
lögreglustjórinn viðurkenndi
það bara.
Mikil umfjöllun
Skilja má kafla í bréfinu
þannig að Páley virðist
vera vonsvikin með umfjöllun fjöl-
miðla um Þjóðhátíð „Ég hef vakið
athygli á því að þetta er sérstaklega
mikilvægt þegar kynferðisbrot koma
upp enda virðast þau vera það sem
fjölmiðlar vilja helst fjalla um,“ segir
hún. Umfjöllun um Þjóðhátíð hefur í
gegnum tíðina verið mjög fjölbreytt.
Svo dæmi séu tekin var forsíðumynd
á Fréttablaðinu í gær úr Herjólfsdal.
Formaður Þjóðhátíðarnefndar var
tekinn tali í beinni á Stöð 2 á mið-
vikudagskvöld og sýnt verður
frá stærstu viðburðum
helgarinnar í beinni
útsendingu á Stöð 2
og Vísi. Vegna þess að
áhuginn á hátíðinni er
mikill. Það breytir
þó ekki þeirri
staðreynd
að fréttamiðlum verður rétt og skylt
að segja frá öllum ofbeldisbrotum
sem framin kunna að verða.
Ábyrgð fjölmiðla
Það er rétt að ógætileg umfjöllun
í fjölmiðlum getur aukið á þann
sársauka og vanda sem þolendur
kynferðisbrota standa frammi fyrir.
Og ábyrgð fjölmiðlamanna og við-
bragðsaðila því mikil í umfjöllun um
brotin. Þöggun um þau skilar hins
vegar engu. Og það er rétt sem
fram kemur í ályktun sem Hjálm-
ar Jónsson sendi fyrir hönd
Blaðamannafélagsins í gær, að
það er engin betri aðferð til að
fyrirbyggja og lágmarka ofbeldi
heldur en að tala um það af
hreinskilni.
jonhakon@frettabladid.is
ÚRVAL AF
VÖRUM FRÁ
IITTALA
P
áley Borgþórsdóttir, lögreglustjóri í Vestmannaeyjum, sendi
nú í aðdraganda Þjóðhátíðar um verslunarmannahelgi bréf
til allra viðbragðsaðila á svæðinu þar sem hún brýndi fyrir
þeim að upplýsa fjölmiðla ekki um hugsanleg kynferðisbrot.
Í bréfinu rökstuddi hún mál sitt meðal annars með því að
þegar ákæra hefur verið birt séu mál orðin opinber og fjölmiðlar fái
þá aðgang að þeim.
Bréfið, sem birtist á Vísi, hefur vakið hörð viðbrögð. Þó það nú
væri. Fyrir innan við viku var gengin fjölmenn Drusluganga um
allt land þar sem fórnarlömb
kynferðisbrota, aðstandendur
og aðrir skiluðu skömminni sem
fylgir slíkum brotum aftur til
gerenda. Fyrr í sumar deildu
sláandi margar konur reynslu
sinni af kynferðisofbeldi í Beauty
Tips-byltingunni svokölluðu.
Undanfarin misseri hefur umræðu
um nauðganir og önnur kynferðisbrot þannig borið hátt og líklegt
að viðvarandi hugarfarsbreyting varðandi þennan brotaflokk sé að
verða. En sú hugarfarsbreyting virðist ekki hafa skilað sér yfir hafið
með Herjólfi. Því er ógerlegt annað en að spyrja: Hefur lögreglustjór-
inn í Vestmannaeyjum í alvöru skilið skilaboð samfélagsins síðustu
misseri með þeim hætti að verið sé að kalla eftir minni umræðu og
upplýsingum um kynferðisbrot?
Þetta er ekki í fyrsta skiptið sem umræðu um fjölda kynferðisbrota
á Þjóðhátíð ber á góma. Árið 2011 neitaði Þjóðhátíðarnefnd Stígamót-
um um aðstöðu og lýsti formaður nefndarinnar því yfir að „samtökin
nærist á því að vandamálið sé til staðar og það reyni frekar að ýta
undir það en hitt. Vandamálin eru alltaf miklu fleiri og stærri þegar
Stígamót eru á staðnum“. Það ætti kannski ekki að koma á óvart en
árið 2011 var ekkert launungarmál hjá aðstandendum hátíðarinnar
að undirrót þessa ófyrirleitna málflutnings var að umfjöllun um
kynferðisbrot hefði áhrif á fjölda þátttakenda og skaðaði hátíðina.
Í þessu ljósi er rétt að velta því upp hvort þessar yfirlýsingar lög-
reglustjórans markist raunverulega af umhyggju fyrir fórnarlömbum
kynferðisofbeldis eða hvort um sé að ræða, eins og árið 2011, alveg
óvenju óforskammaða leið til að vernda hátíðina fyrir slæmu umtali
og þannig fjárhagslega hagsmuni heimamanna.
Tölfræði í ársskýrslum þar sem upplýsingar eru ekki sundur-
greindar er einfaldlega ekki nóg. Og það að vísa til þess að fjölmiðlar
fái aðgang að ákærum lýsir fullkominni vanþekkingu á upplýsinga-,
eftirlits- og aðhaldshlutverki þeirra. Í Fréttablaðinu í gær var
greint frá því að á árunum 2008-9 bárust lögreglunni 189 kærur um
nauðgun, þar af var rannsókn hætt í 101 skipti. Af þeim 88 málum
sem send voru til ríkissaksóknara voru 57 mál felld niður, eða 64
prósent. Frá árinu 2004 hefur það aðeins gerst þrisvar að ekki var
tilkynnt kynferðisbrot á Þjóðhátíð. Hátt í eitt hundrað hafa leitað til
Stígamóta vegna kynferðisbrota á útihátíðum frá árinu 2004. Það er
því ljóst að málin sem enda í ákæru og verða þannig opinber segja
ekki alla söguna, og raunar eiginlega bara innganginn.
Almenningur á rétt á því að vita ef nauðganir og önnur kynferðis-
brot eru fylgifiskar útihátíða. Það skiptir máli fyrir upplýsta umræðu
um þá meinsemd sem kynferðisbrot eru í okkar samfélagi en er ekki
síður öryggisatriði á meðan á hátíðunum stendur. Gestir útihátíða,
sem margir hverjir eru mjög ungir að aldri, og aðstandendur þeirra
verða að geta brugðist við því ef fjöldi kynferðisafbrota kemur upp á
útihátíð einhvers staðar á landinu.
En síðast en ekki síst eiga fórnarlömb kynferðisofbeldis skilið virð-
ingu, skilning og umhyggju okkar allra. Tilraunir embættismanna til
að þagga niður brotin eru ekki til marks um það.
#Þöggun
3
0
-0
7
-2
0
1
5

2
1
:5
1
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
5
9
B
-C
0
1
4
1
5
9
B
-B
E
D
8
1
5
9
B
-B
D
9
C
1
5
9
B
-B
C
6
0
2
8
0
X
4
0
0
1
A

F
B
0
4
8
s
C
M
Y
K