Fréttablaðið - 24.07.2015, Síða 16

24. júlí 2015 FÖSTUDAGUR| SKOÐUN | 16
Liggurðu á skoðunum þínum? Það er algjör óþarfi . Sendu greinina þína
á greinar@visir.is og við komum henni á framfæri hið snarasta.
Í síðustu tveimur grein-
um hefur verið fjallað um
vanhæfa yfirmenn á sviði
samskiptamála og einnig
yfirmenn sem leggja starfs-
menn sína í einelti. Þann,
sem misnotar vald sitt í
yfirmannsstöðu, skortir án
efa leiðtogahæfileika. Hann
er heldur ekki alltaf heiðar-
legur og réttsýnn. Hann
baktalar jafnvel starfsfólk
og leggur á ráðin baksviðs.
Hann á það til að halda upplýsing-
um frá starfsfólki. Þessi yfirmaður
lætur sér líðan starfsfólks oft í léttu
rúmi liggja. Hann hefur sveiflu-
kenndan stjórnunarstíl og er óút-
reiknanlegur í skapi.
En hvað er það þá sem einkenn-
ir góðan yfirmann? Góður yfir-
maður gerir að sjálfsögðu kröfur
til starfsmanna sinna um að skila
góðri vinnu og að þeir hafi hags-
muni vinnustaðarins í heiðri í hví-
vetna. Sé yfirmaðurinn góður leið-
togi langar starfsfólk alla jafnan að
leggja sig fram, sjálfs síns vegna
og vinnustaðarins. Metnaður yfir-
mannsins ætti að smitast auðveld-
lega yfir til starfsmannanna, líði
þeim vel í vinnunni.
Farsæll yfirmaður lætur sig
nærumhverfið varða. Hann held-
ur starfsfólkinu upplýstu um nauð-
synleg vinnutengd atriði og gefur
skýr skilaboð um samskiptareglur.
Stjórnunarstíll hans er gegnsær og
fyrirsjáanlegur.
Hann er næmur á líðan fólks og
hugmyndaríkur þegar kemur að
lausn ágreiningsmála. Góður yfir-
maður veit að öll vandamál leysast
ekki af sjálfu sér. Hann hefur þess
vegna tiltæka viðbragðsáætlun og
skapar lausnarfarveg fyrir vanda-
mál sem upp kunna að koma. Góður
yfirmaður hvetur starfsfólkið til að
gera skaðvalda óvirka, séu þeir á
staðnum og upplýsa um neikvæða
hegðun, verði hennar vart. Hann
ber heilsu og hag allra á staðnum
fyrir brjósti sér. Yfirmaður sem
hefur þessa þætti í heiðri er lík-
legur til að vera í heilbrigðu og
jákvæðu sambandi við starfsfólkið.
Jákvæðum staðarbrag er m.a.
viðhaldið með því að skapa vett-
vang fyrir umræðu og hvatningu.
Ræða þarf um hvernig almenn
starfsánægja sé í þágu
allra. Umræðan ætti ekki að vera
á neinn hátt háð því að kvörtun eða
eineltismál sé í ferli. Stjórnend-
ur vinnustaða hafa margar leiðir
til að mynda og viðhalda góðum
tengslum. Nefna má hið hefð-
bundna:
• Starfsmannaviðtöl
• Skýrar starfslýsingar
• Starfsánægjukannanir
• Reglulegir starfsmannafundir
Það þarf ekki að kosta mikið fé
að kanna líðan starfsfólks. Fáeinar
spurningar geta gefið upplýsingar
um staðarmenninguna og ríkjandi
andrúmsloft. Helst er að marka
svörin séu þau nafnlaus:
• Hvernig líður þér með yfirmann-
inn?
• Kostir og gallar yfirmannsins?
• Hvernig líður þér í vinnunni?
• Hvaða þætti ertu ánægð(ur) með
á vinnustaðnum?
• Hvað er það helst sem þú myndir
vilja að breyttist á vinnustaðnum?
Öll erum við breysk og áður en
ævinni lýkur má næstum fullyrða
að einhvern tímann á lífsleiðinni
sýnum við neikvæða hegðun og
framkomu. Það er mikilvægt þegar
talað er um neikvæða framkomu
fólks að gera alltaf ráð fyrir að það
sé að þroskast og læra nýja hluti og
geti þar af leiðandi bætt sig á þessu
sviði sem öðru. Það krefst vissulega
innsæis að geta horft á sjálfan sig
með gagnrýnum hætti og axlað
ábyrgð á eigin hegðun. Yfirmenn,
eins og allir aðrir, verða að geta sett
sig í spor starfsmanna sinna. Einnig
er gott viðmið að spyrja sig hvernig
maður vill að aðrir komi fram við
sig. Sé þeim þetta gefið, geta þeir
tekið meðvitaða ákvörðun um að
breyta framkomu sinni, taka upp
nýjan samskiptastíl, þar með tal-
inn nýjan og bættan stjórnunarstíl.
Hvað einkennir
góðan yfi rmann?
Einstaklingar hafa stigið
fram og miðlað af sinni
reynslu af andlegum veik-
indum og vanlíðan til að
opna umræðuna og hjálpa
öðrum að leita sér aðstoð-
ar. En hvað svo? Einn
íþróttamaðurinn sagði
að hann hefði mætt skiln-
ingsleysi þar sem honum
var sagt að hætta þessu
væli og rífa sig upp og
hann er örugglega ekki
sá fyrsti sem fær þessi
skilaboð.
Það er nokkuð ljóst að menn
væru ekki að tala um sín and-
legu veikindi og vanlíðan ef það
væri svo auðvelt að rífa sig bara
upp. Hvað ætli séu mörg ung-
menni og fullorðnir sem glíma
við andleg veikindi eða vanlíðan
innan íþróttahreyfingarinnar?
Því miður veit maður af dæmum
þar sem menn hætta vegna þess
að þeir óttast viðbrögð liðsins og
félagsins.
Ég þekki sjálfur af eigin raun
síðan ég var krakki að fela mín
andlegu veikindi og van-
líðan sem hefði getað leitt
til sjálfsvígs. En þá vissi
maður ekki hvað þetta
var og ég reikna með að
ég hefði fengið þau við-
brögð að hætta þessu væli
og rífa mig bara upp. Nú
er árið 2015 og þekking
meiri, en hvar stendur
íþróttahreyfingin með
þessi mál?
Hvernig er unnið með
andleg veikindi og van-
líðan innan íþrótta-
félaga? Ef menn meiðast þá er
fengin hjálp en ef um andlega
veikindi og vanlíðan er að ræða
hvað þá? Að nota grímu og fela
sína van líðan til að falla í hópinn
er engum til góðs og getur haft
alvarlegar afleiðingar.
Íþróttahreyfingin er flott og
gerir góða hluti en það er ekki
þar með sagt að það sé ekki hægt
að gera enn betur. Tölum saman
og tökum þessa umræðu lengra
um andleg veikindi og vanlíð-
an ungmenna og fullorðna. Það
væri gott að fá fræðslu þar sem
einstaklingar sem hafa glímt við
andleg veikindi og vanlíðan miðla
af sinni reynslu í samvinnu við
sálfræðinga og íþróttafélög.
Ég skora á ÍSÍ að halda ráð-
stefnu um þessi mál sem snert-
ir okkur öll. Ef andlegi hlutinn
er ekki í lagi er ekkert í lagi og
þú getur ekki notið þín eins vel
í íþróttum og í lífinu yfirhöfuð.
Stór hreyfing sem getur sýnt þar
með fordæmi sem hreyfing án
fordóma. Gott væri þá að félagið
og liðsmenn séu fyrsta hjálpin en
til þess að svo verði þurfum við
að taka höndum saman sem ein
heild.
Íþróttahreyfi ngin –
andleg veikindi og vanlíðan
Klisjutal hefur jafnan
verið versti óvinur mál-
efnalegrar umræðu.
Alhæfingar eru angi af
slíku tali. Það breytir
því ekki að stundum geta
alhæfingar átt nokkurn
rétt á sér því hægt er að
ganga langt í að alhæfa
um tiltekin þróunarferli.
Það er til dæmis stað-
reynd að smásöluverslun
á Íslandi hefur einkennst
af því á undanförnum
árum að nokkrar risaverslunar-
keðjur hafa rutt litlum og milli-
stórum verslunum úr vegi.
Við þekkjum öll hvernig þetta
hefur gengið fyrir sig. Stóra
keðjan stillir framleiðendum
vöru upp við vegg, heimtar
afslátt langt umfram það sem
hinir smærri dreifendur fá –
enda „selji hún svo mikið“. Það
er vissulega rétt enda hafa stóru
verslunarkeðjurnar náð sínu
fram í skjóli sérstöðu sinnar.
Sérstöðuna nýta þær sér síðan
til að þjóna sérhagsmunum
sínum. Ekki virðast þeir sér-
hagsmunir alltaf fara saman við
almannahag nema síður sé.
SVÞ ræðir sérhagsmuni
Það eru ekki sérhagsmunir stóru
verslunarkeðjanna sem þeir
Andrés Magnússon og Lárus M.
K. Ólafsson, framkvæmdastjóri
og lögfræðingur Samtaka þjón-
ustu og verslunar, SVÞ, gera að
umtalsefni í blaðagrein í Frétta-
blaðinu 16. júlí síðastliðinn.
Heldur sérhagsmunir íslenskra
bænda. Þeir byrja grein sína á
gamalkunnri klisju einsog til
að minna á slíkan málflutning.
Vísa þeir í ákvörðun sem tekin
hafi verið „í skjóli nætur í reyk-
fylltu bakherbergi við Austur-
völl“ nú undir þinglokin um tolla
á innflutta landbúnaðarvöru en
umrædd ákvörðun hafi verið
þess eðlis að slík vara muni
verða dýrari en hún þyrfti að
vera ef ekki væri verið að verja
sérhagsmuni íslensks landbún-
aðar. Þetta var inntakið.
Eflaust var klisjan bara grín
af þeirra hálfu. Engar ákvarð-
anir voru teknar í bakherbergj-
um, ekki er heldur reykt lengur
í Alþingishúsinu og reyndar held
ég að makkarar fyrr á tíð hafi
ekki allir verið reykingamenn
þótt hitt hafi ratað inn í
hina lífsseigu klisju.
Samkeppni og samvinna
En ef við horfum fram
hjá gamanmálum þeirra
félaga þá ber að taka
málflutning þeirra alvar-
lega. Sú ákvörðun sem
þeir vísa í snýst vissu-
lega um hagsmuni. Þeir
telja að frjálsræði í inn-
flutningi landbúnaðar-
afurða og samkeppni
hér innanlands sé góð og þjóni
almannahag. Ég tel hins vegar
fyrir mitt leyti að samvinnan
skili okkur meiri árangri þegar
upp er staðið; betri og heil-
næmari vöru auk þess sem það
er gríðarlegt hagsmunamál til
langs tíma litið að hafa í landinu
öflugan landbúnað.
Umræðunnar um innlenda
samkeppni í mjólkurframleiðsl-
unni minnumst við frá því í
vetur. Hún hverfðist um hags-
muni, annars vegar hagsmuni
framleiðenda og neytenda og
hins vegar smárra vinnslu-
stöðva sem ekki vildu una því að
framleiðendur ynnu saman að
úrvinnslu vöru sinnar allt inn í
hilluborðið í smásöluverslunum.
Fasteignasalar og leigubílstjórar
Sérhagsmuni og almannahags-
muni hefur borið mjög á góma
í sumar. Ég ætla að nefna tvö
áhugaverð dæmi. Fyrra dæmið
er úr heimi fasteignasala og hið
síðara leigubílstjóra.
Ýmsir sem vilja stunda fast-
eignaviðskipti en hafa ekki haft
til þess tilskilin leyfi hafa bar-
ist fyrir því frjálsræði að geta
starfað án íþyngjandi regluverks
og löggildinga og hafa einnig
viljað standa utan samtaka
fasteignasala. Staðhæft er að
aukið frjálsræði og samkeppni
án regluverks muni lækka verð.
Félag fasteignasala hefur hins
vegar haldið því til streitu að
regluverk sé til þess fallið að
vernda hagsmuni neytenda og
samtökin sjái til þess að skemmd
epli séu ekki liðin í stéttinni. Hið
síðarnefnda sjónarmið hefur
orðið ofan á. Þykir mér það gott
okkar neytenda vegna.
Skylt dæmi eru leigubílstjór-
ar. Innanríkisráðherra segir að
nú sé að renna upp tími þar sem
leyfisveitingar heyri sögunni til
og frjálsræði og samkeppni ráði
ríkjum. Þessu er ákaft fagn-
að í leiðara Fréttablaðsins 11.
júlí sl. en þar segir að í núver-
andi fyrir komulagi séu fólgnar
„alvarlegar samkeppnishindran-
ir“ sem einvörðungu séu við lýði
til að „tryggja hagsmuni leyfis-
hafa, efla verkefnisstöðu þeirra
og auka tekjur. Tilgangurinn
hafi aldrei verið að vernda neyt-
endur: „Hræðsluáróður hand-
hafa sérhagsmuna“, sé til að slá
ryki í augu neytenda.
Réttindi og skyldur
Þarna eru ekkert síður en í
landbúnaðinum sérhagsmunir
og almannahagsmunir á ferð-
inni. Mér finnst hins vegar
leiðarahöfundur ganga of langt
í fullyrðingum sínum. Ég hef
fylgst vel með skini og skúr-
um í leigubílarekstri á Íslandi í
langan tíma og hefur mér oftar
en ekki þótt fara saman hagur
neytenda og skipulagðrar sam-
vinnu leigubílstjóra um öryggi
og þjónustu.
Hvað varðar frelsi í leigu-
bílaakstri þarf einnig að ræða
skyldurnar; um það hvernig
skuli þjónað vöktunum á jóla-
nótt og þegar lítið sem ekkert er
að gera og þar með lítill ávinn-
ingur af akstrinum. Og hver
ætlar að passa upp á að skemmd
epli komist ekki inn í þennan
rekstur?
Þetta þarf alla vega að ræða
og gaumgæfa vel áður en hrapað
er að ákvörðunum um gerbreytt
fyrirkomulag.
Hugleiðingar um hagsmuni
STJÓRNUN
Kolbrún
Baldursdóttir
sálfræðingur
➜ Farsæll yfi rmaður
lætur sig nær umhverfi ð
varða. Hann heldur
starfsfólkinu upp-
lýstu um nauðsynleg
vinnutengd atriði og
gefur skýr skilaboð um
samskiptareglur.
ÍÞRÓTTIR
Eymundur L.
Eymundsson
ráðgjafi og fyrr-
verandi leikmaður
Þórs og Magna
➜ Íþróttahreyfi ngin er fl ott
og gerir góða hlut en það er
ekki þar með sagt að það sé
ekki hægt að gera enn betur.
Tölum saman og tökum
þessa umræðu lengra um
andleg veikindi og vanlíðan
ungmenna og fullorðna.
SAMKEPPNI
Ögmundur
Jónasson
alþingismaður
➜ Stóra keðjan stillir fram-
leiðendum vöru upp við
vegg, heimtar afslátt langt
umfram það sem hinir
smærri dreifendur fá – enda
„selji hún svo mikið“. Það
er vissulega rétt enda hafa
stóru verslunarkeðjurnar
náð sínu fram í skjóli sér-
stöðu sinnar. Sérstöðuna
nýta þær sér síðan til að
þjóna sérhagsmunum sínum.
Ekki virðast þeir sérhags-
munir alltaf fara saman við
almannahag nema síður sé.
Fyrirtæki eyða jafnan
löngum tíma í að finna
gildi sem eiga að endur-
spegla stefnu fyrirtæk-
isins. Sumir starfsmenn
muna þau aldrei, kannski
af því að þau eru ekki nógu
vel kynnt eða innleidd í
menningu fyrirtækisins.
Öðrum tekst betur upp.
Hvað með okkar eigin
gildi? Það getur vel verið
að við höfum ákveðin gildi
án þess að vera eitthvað að hugsa
um þau sérstaklega og hvort sem
þau eru okkur ljós eða ekki þá
hafa þau mikil áhrif á það hvern-
ig við lifum lífinu, bæði hvað
varðar ákvarðanir og hegðun.
Dæmi um persónuleg gildi eru til
dæmis heiðar leiki, kærleikur, vilji,
jákvæðni. Ef við gefum okkur
tíma og skilgreinum hver okkar
gildi eru í lífinu þá er spurning-
in hvort við lifum eftir þeim eða
hvort þau eru orð á blaði. Ef eitt af
okkar gildum er jákvæðni, erum
við þá að lifa samkvæmt því? Skrif
á daglegum tölvupósti og fésbókar-
færslum, samræmist það því að ég
vil vera jákvæð eða er ég kannski
bara jákvæð „spari“ og gleymi
mér þegar ég sekk djúpt inn í mitt
þægindasvið, sófann með tölvuna.
Þegar leikurinn stóð sem hæst, í
aðdraganda hrunsins, hefði þá ekki
verið gott að staldra við og hugsa …
þessi ákvörðun, samtal, tölvupóst-
ur, verknaður, samræmist hann
því hver ég er og því sem ég stend
fyrir? Er þetta í takt við mín gildi og
minn kjarna? Eða er kappið hugsan-
lega farið að bera fegurðina ofur-
liði? Daglegir hlutir eins og hvernig
við tölum við börnin okkar, maka og
starfsfélaga, er ég mikið að baktala
aðra eða gagnrýna og ef svo er, sam-
ræmist það því hver ég vil vera? Er
það sem ég set á samfélagsmiðlana
til dæmis að endurspegla mín gildi?
Gefum okkur tíma til að staldra
við í dagsins önn og skoða hver við
erum og hvað við viljum standa
fyrir. Það gæti haft jákvæð áhrif á
okkur og aðra.
Kappið eða fegurðin
SAMFÉLAG
Anna G. Steinsen
þjálfari og ráðgjafi
➜ Daglegir hluti
eins og hvernig við
tölum við börnin
okkar, maka og starfs-
félaga, er ég mikið
að baktala aðra eða
gagnrýna og ef svo er
samræmist það því
hver ég vil vera?
2
3
-0
7
-2
0
1
5

2
1
:5
8
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
5
8
D
-7
0
7
4
1
5
8
D
-6
F
3
8
1
5
8
D
-6
D
F
C
1
5
8
D
-6
C
C
0
2
8
0
X
4
0
0
4
B

F
B
0
4
8
s
C
M
Y
K