Morgunblaðið - 22.05.2015, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 22. MAÍ 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Það hefur ver-ið áþján aðfylgjast með
aðförum stjórnar-
andstöðunnar á
þinginu síðustu
daga, þar sem
reynt er að koma í veg fyrir
framgang máls frá meirihlut-
anum með endalausum um-
ræðum um fundarstjórn for-
seta þingsins og um störf
þingsins. Svo rammt kveður að
málþófinu að meira að segja
dagskrártillögur stjórnarand-
stöðunnar sjálfrar fást vart
ræddar fyrir framíköllum
hennar sjálfrar. Þá geta til-
tölulega einfaldar atkvæða-
greiðslur um lengd þingfundar
tekið allt að hálftíma, þar sem
obbinn af stjórnarandstöðunni
gerir grein fyrir atkvæði sínu í
eins löngu máli og hún kemst
upp með.
Það fer að vissu leyti vel á
því að þeir þingmenn sem hvað
oftast bregða um sig stolnum
flíkum þingræðisins séu nú í
fararbroddi þeirra sem taka
þingið í gíslingu dag eftir dag
og reyna að koma í veg fyrir að
þingið fjalli efnislega um mál.
Atlöguna leiða fyrrverandi ráð-
herrar úr síðustu ríkisstjórn,
sem þá bar sig aumlega gagn-
vart stjórnarandstöðunni.
Heyrðust þá oftar en ekki
ramakvein úr þeirra ranni um
að nauðsynlegt væri að bæta
þingstörfin. Þær umkvartanir
eru nú með öllu gleymdar.
Málþóf getur vissulega verið
öflugt vopn fyrir stjórnarand-
stöðu til þess að hafa sín áhrif á
þingstörf, en öllu má ofgera.
Ásta Ragnheiður
Jóhannesdóttir,
forseti Alþingis á
síðasta kjörtíma-
bili, var á sínum
tíma gagnrýnd
mikið fyrir að beita
þröngri skilgreiningu á það
hvað fælist í umræðu um fund-
arstjórn forseta, þar sem hún
leyfði til að mynda ekki efnis-
lega umræðu um þingmál innan
þess liðar. Nú, þegar hátt í eitt
þúsund ræður hafa verið flutt-
ar á rúmri viku til þess að
gagnrýna fundarstjórn núver-
andi forseta, er augljóst að
horfa þarf aftur til hinnar
þröngu skilgreiningar og ann-
arra eðlilegra aðferða við að
halda stjórn á fundum þingsins.
Það versta sem meirihlutinn
getur gert í stöðunni er að láta
undan og má færa rök fyrir því
að vitleysuna hefði átt að
stöðva mikið fyrr. Allt frá því
að það tókst að koma í veg fyrir
að Evrópusambandsmálið
fengi þinglega meðferð hefur
minnihlutinn fært sig upp á
skaftið og reynt með málþófi að
knýja fram uppgjöf stjórnar-
innar í ýmsum lykilmálum
hennar, á sama tíma og hann
kvartar undan því að engin mál
frá stjórninni komi fram.
Forsætisráðherra hefur boð-
að að þingfundir muni standa
þeim mun lengur sem stjórn-
arandstaðan talar meira. Það
verða að teljast eðlileg við-
brögð við málþófinu. Ef ekki er
hægt að hemja umræður um
ekki neitt er ekki annað í boði
en að bæta við tíma fyrir um-
ræður um það sem máli skiptir.
Stjórnarandstaðan
gerir lítið til að
stuðla að aukinni
virðingu þingsins}
Minnihlutaræði?
Ríki íslams hef-ur nú náð taki
á hinni fornfrægu
borg Palmýru í
Sýrlandi, en Róm-
verjar byggðu
hana upp þegar þá vantaði
varðstöð fyrir lendur sínar
fyrir botni Miðjarðarhafs. Í
Palmýru er því að finna mikið
af heillegum minjum frá tím-
um Rómverja, þar sem forn
hof og leikhús eru meðal þess
sem varðveist hefur.
Þar sem þessi hryðjuverka-
samtök hafa komið við áður
hafa þau gert sér sérstakt far
um að eyðileggja allt sem gæti
minnt á að siðmenning þreifst
fyrir daga spámannsins. Sem
dæmi má nefna að Ríki íslams
lét jafna hina fornu borg
Assyríumanna, Nimrud, við
jörðu. Feta samtökin þar í fót-
spor annarra íslamskra hreyf-
inga eins og Talibana og Boko
Haram, sem einnig hafa geng-
ið hart fram gegn fornum
minjum. Ómetanleg menning-
arverðmæti hafa
því farið forgörð-
um vegna þessara
samtaka.
Ríki íslams ræð-
ur nú yfir meira
en helmingnum af Sýrlandi og
hefur auk þess sótt á í Írak.
Hvar sem samtökin drepa nið-
ur fæti fellur skuggi kúgunar
og mannhaturs, sem tekur á
sig ýmsar birtingarmyndir.
Hin skipulagða eyðilegging á
fornum menningarverðmætum
er einungis einn angi hinnar
grófu árásar á siðmenninguna
sem Ríki íslams og önnur
áþekk hryðjuverkasamtök
standa fyrir.
Þegar við bætist hin ótrú-
lega grimmd, þar sem sak-
laust fólk má eiga von á því að
verða tekið af lífi eða hneppt í
þrældóm fyrir það eitt að hafa
fæðst á röngum stað, kviknar
sú spurning hvers vegna ekki
sé meira gert til þess að
hrinda þessari árás Ríkis
íslams.
Ríki íslams sýnir
villimennsku sína á
margvíslegan máta}
Árás á siðmenninguna
M
un auðveldara er iðulega að
koma hlutunum í ákveðnar
skorður en úr þeim aftur.
Jafnvel þó að umræddar
skorður séu hvorki sérlega
vinsælar eða farsælar. Þannig var til að
mynda tiltölulega auðvelt að koma verð-
tryggingunni á en gengur talsvert verr að
losna við hana. Sama á við um fjármagns-
höftin. Fjölmörg fleiri dæmi mætti nefna,
eins og stimpilgjaldið sem fyrst var lögleitt
hér á landi á árum fyrri heimsstyrjaldar-
innar sem tímabundin aðgerð en er ennþá
innheimt um öld síðar.
Þetta á nefnilega ekki sízt við um rekstur
hins opinbera. Þannig er alltaf miklu auð-
veldara að þenja báknið út en draga það
aftur saman. Miklu auðveldara er að leggja á nýja skatta
eða hækka þá sem fyrir eru en að lækka skatta eða fella þá
niður. Það síðarnefnda gerist enda afar sjaldan. Ástæðan
er ekki sízt sú að hið opinbera verður háð auknum
„tekjum“. Það sama á við um fyrirbæri eins og verðtrygg-
inguna og fjármagnshöftin eins og fyrr segir. Fjölmargir
hagsmunir verða í raun háðir tilvist þeirra og því meira
sem þau eru lengur til staðar.
Fleira má nefna í þessu sambandi. Leiða má góðar líkur
að því að ef Bretar hefðu ekki gengið í forvera Evrópu-
sambandsins árið 1973 og stæðu þar með utan þess í dag
væru litlar eða engar líkur á að meirihluti þeirra hefði
áhuga á að fara þangað inn. Ýmsir hagmunir hafa á þeim
rúmu fjórum áratugum sem Bretland hefur verið í
sambandinu og forverum þess orðið háðir þeim
veruleika og tekið mið af honum. Sem þýðir ekki að
það fyrirkomulag sé endilega almennt í þágu
breskra þegna. Það er fyrst og fremst í þágu um-
ræddra hagsmuna sem hafa lagað sig að þessum til-
tekna veruleika.
Við Íslendingar erum að vissu leyti í sömu stöðu
þegar kemur að EES-samningnum. Leiða má
þannig góðar líkur að því að af aðild Íslands að
samningnum hefði ekki orðið ef ljóst hefði verið fyr-
ir rúmum tveimur áratugum, þegar um samninginn
var samið, með hvaða hætti hann ætti eftir að
þróast. EES-samningurinn hegðar sér þannig í
meginatriðum eins og Evrópusambandið sjálft og
miðar að sífellt meiri samruna á því afmarkaða sviði
sem hann nær til með tilheyrandi vaxandi reglu-
verki sem taka þarf upp og þrýstingi á fullveldi landsins.
EES-samningurinn hefur að sama skapi í vaxandi mæli
orðið að hindrun í viðskiptum Íslendinga við önnur mark-
aðssvæði. Ekki sízt Bandaríkin. Samningur sem stuðla
átti að auknu viðskiptafrelsi er þannig farinn að standa í
vegi fyrir frelsi í viðskiptum. Samningurinn er að mörgu
leyti barn síns tíma. Nútímalegri nálganir í milliríkja-
viðskiptum hafa síðan rutt sér til rúms. Þar er efst á blaði
svonefndur annarrar kynslóðar fríverzlunarsamningur.
En eins og í svo mörgu öðru er gjarnan auðveldara inn að
fara en að komast út á nýjan leik. Menn venjast hlekkj-
unum.
hjortur@mbl.is
Hjörtur J.
Guðmundsson
Pistill
Vanizt hlekkjunum
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Þórunn Kristjánsdóttir
thorunn@mbl.is
Hlunnindi kirkjujarða semprestar hafa til umráðahafa verið umdeild, entekjurnar sem af þeim
hljótast eru allt frá nokkrum tugum
þúsunda til milljóna króna. Í fyrra
skipaði biskup ráðgjafahóp til að
fjalla um hlunnindi kirkjujarða og
prestsetra og aukagreiðslur presta
og annarra starfsmanna sókna og
kirkju. Hópurinn skilaði nýverið
greinargerð.
Þar eru hlunnindi kirkju-
jarðanna flokkuð í tvennt, annars
vegar tengd búrekstri og hins vegar
hlunnindi með takmörkuðu vinnu-
framlagi. Dæmi um það síðarnefnda
eru veiðihlunnindi. Um hlunnindi
með takmörkuðu vinnuframlagi,
sem hafa verið umdeildust, er í gildi
sérregla í starfsreglum um prest-
setur. Í henni er gert ráð fyrir að
prestur njóti hlunninda allt að
600.000 krónum á ári en næstu
600.000 renni óskiptar í kirkju-
málasjóð. Eftir það skiptast tekj-
urnar jafnt á milli kirkjumálasjóðs
og prests.
Rétt að afnema hlunnindin
Hópurinn leggur til að fjár-
munir hlunninda skiptist niður á
annan hátt. Þeir myndu ekki renna
til prestsins heldur skiptast milli
kirkjumálasjóðs og viðkomandi
sóknar.
Niðurstaða hópsins er jafn-
framt þessi: „Rétt er að afnema
hlunnindi með takmörkuðu vinnu-
framlagi en greiða fyrir hags-
munagæslu í samræmi við vinnu og
ábyrgð.“ Þau eru „barn síns tíma“ og
byggja ekki á „sanngirnissjónar-
miðum“ eins og stendur í greinar-
gerðinni.
Biskup Íslands, Agnes M. Sig-
urðardóttir, segir tillögurnar góðar
og gerir fastlega ráð fyrir að nýta
þær. Hún er fylgjandi því að búskap-
ur prestsetursjarðanna sé áfram á
höndum prestanna.
Hún bendir þó á að breyting-
arnar á núgildandi kerfi séu ekki
einvörðungu á hennar valdi heldur
kirkjuþings, sem komi saman árlega.
Hlunnindagreiðslurnar til
prestanna eiga sér stoð í ákvæði
ábúðarlaga, starfsreglna um prest-
setur og gildandi haldsbréf. Halds-
bréf er samningur við prestinn og er
sambærilegt leigusamningi. Agnes
segir að ekki standi til að segja upp
gildandi haldsbréfi við presta sem
sitji nú þegar á kirkjujörðum og
gera nýja þar sem yrði tekið fram að
hlunnindi fylgi ekki lengur jörð-
unum. Þegar embætti losni verði
hins vegar hægt að taka fram að
hlunnindi með takmörkuðu vinnu-
framlagi fylgi þeim ekki.
Ráðning presta er til fimm ára í
senn en enn eru nokkrir æviráðnir.
Æviráðningin féll úr gildi árið 1996.
Breytingar skref fyrir skref
„Besta leiðin til stórra breyt-
inga í þjóðfélaginu er að leyfa þeim
að gerast smám saman. Ég er þeirr-
ar skoðunar að þegar verið er að
setja ný lög og reglur eigi þau að
gilda frá þeim degi þegar þau taka
gildi en ekki að virka aftur fyrir sig.
Það á ekki bara við um þetta mál
heldur öll mál í landinu,“ segir
Agnes. Hún bendir á að samfélagið
sé sífellt að breytast og þess vegna
þurfi að ákveða hvar prestarnir
skuli sitja til framtíðar. Í því
samhengi vísar hún til úttekt-
ar á öllum kirkjujörðum á
landinu sem kom út í fyrra.
Slík úttekt hafði ekki verið
gerð frá árinu 1957.
Í ljósi hennar og um-
ræddrar greinargerðar
sé verið að skoða bú-
setu presta heild-
stætt.
Aðsetur presta á
kirkjujörðum skoðuð
Morgunblaðið/Sigurður Ægisson
Kirkjujörð Valþjófsstað í Fljótsdal á Austurlandi fylgja hlunnindi.
„Það þarf að skoða í sam-
hengi kirkjujarðirnar, hlunn-
indin sem þeim fylgja og
hvort það er þörf fyrir að
prestarnir séu ábúendur á
kirkjujörðunum. Þó að setnum
prestsetursjörðum hafi fækk-
að mjög á Íslandi eru nokkrar
eftir sem er spurning um
hvort eigi að sitja á í framtíð-
inni vegna þess að víða hafa
myndast þorp eða byggð-
arkjarni í prestakallinu. Í sum-
um tilfellum kann að vera
heppilegra að presturinn sitji
í þéttbýlinu,“ segir Agnes Sig-
urðardóttir, biskup Íslands.
Hún segir það vera í
skoðun hvort þingmál
sem felur í sér
breytingar á núver-
andi kerfi verði
útbúið fyrir næsta
kirkjuþing, sem
kemur saman í
október næst-
komandi.
Þarf að skoða
í samhengi
KIRKJUJARÐIR
Agnes M.
Sigurðardóttir