Fréttablaðið - 10.07.2015, Blaðsíða 18

10. júlí 2015 FÖSTUDAGUR| SKOÐUN | 18
Að gefnu tilefni finnst
mér rétt að koma á fram-
færi nokkrum staðreynd-
um um stofnun sérhæfðr-
ar brjóstamiðstöðvar á
Íslandi og leiðrétta nokkr-
ar alvarlegar rangfærslur
sem slegið hefur verið
fram.
Hugmyndin um stofn-
un sérhæfðrar brjósta-
miðstöðvar er ekki ný af
nálinni. Ári áður en ég
sneri heim úr sérnámi
2006 hafði Landspítalinn
þá yfirlýstu stefnu að koma slíkri
einingu á. Ég var fullur eldmóðs,
áhuga og vilja til að leggja mitt af
mörkum svo sérhæfð brjóstamið-
stöð yrði að veruleika á Landspít-
ala.
Fyrir þá sem ekki vita þá er sér-
hæfð brjóstamiðstöð eining þar
sem sérfræðingar vinna saman
undir sama þaki að greiningu,
meðferð og eftirliti brjóstakrabba-
meins. Svona eining er undirstaða
góðs árangurs í þessum sjúkdómi
en einnig mikilvæg fyrir heild-
ræna, persónulega og sjúklinga-
miðaða þjónustu. Það er í slíkum
brjóstamiðstöðvum sem konur
með ættlæga tilhneigingu (BRCA-
gen) til að fá brjóstakrabbamein fá
sína fræðslu, sálrænan stuðning,
eftirlit og fyrirbyggjandi skurðað-
gerðir.
Engir fjárfestar koma að máli
Eftir sex ára þrotlausa vinnu,
miklar fundarsetur og skýrslu-
skrif, varð mér ljóst að Landspít-
alinn ætlaði sér ekki að leggja
áherslu á eða setja sérstakt fjár-
magn í stofnun sérhæfðrar
brjóstamiðstöðvar, sem er nokkuð
merkilegt þar sem um er að ræða
greiningu og meðferð algengasta
krabbameins á Íslandi. Það var í
framhaldi af þeim raunveruleika
að ég ákvað að taka mér árs leyfi
frá störfum og snúa aftur til Bret-
lands. Um svipað leyti fór ég að
kanna hvort möguleikar væru á
því að stofna brjóstamiðstöð utan
Landspítalans og fékk til sam-
starfs við mig færeyskan brjósta-
röntgenlækni. Við tveir erum þeir
einu sem eigum og komum að
rekstri Brjóstamiðstöðvarinnar,
sem fyrirhugað er að starfi í Klí-
níkinni Ármúla. Engir fjárfestar
koma þar að máli.
Eina markmið undirritaðs með
stofnun brjóstamiðstöðvar utan
Landspítala er að búa til umgjörð
utan um viðkvæman málaflokk,
sem þarf að hlúa betur að en gert
hefur verið og sinna honum með
sóma.
Fjölmargar rangfærslur hafa
verið settar fram um Brjóstamið-
stöðina og langar mig að nefna sér-
staklega þrjár.
1. „Eining sem þessi utan Land-
spítala mun leiða til aukins kostn-
aðar sjúklinga.“
Þeir sem halda þessari stað-
hæfingu fram vita greinilega ekki
hver núverandi kostnaðarþátttaka
íslenskra brjóstakrabbameinssjúk-
linga er. Nýlega bað ég konu sem
hafði gengist undir meðferð hjá
mér að taka saman hvað hún hafði
greitt fyrir greiningu og meðferð
síns brjóstakrabbameins. Samtals
greiddi hún úr eigin vasa rúmlega
505.000 krónur. Ég fullyrði að með
meiri samfellu í greiningu, skurð-
meðferð og endurhæfingu, eins og
stefnt er að í Brjóstamiðstöðinni,
er líklegt að kostnaðurinn lækki.
2. „Þetta mun leiða til aukinna
útgjalda fyrir ríkið.“
Það eru engin rök fyrir þessari
staðhæfingu. Brjóstamiðstöðin
mun semja við Sjúkratryggingar
um kostnaðarþátttöku, þar sem
mjög nákvæm kostnaðargreining
er forsenda samningsins og jafnt
aðgengi allra tryggt. Ég fullyrði,
eftir að hafa unnið á Landspítala
undanfarin sjö ár, að það er hægt
að framkvæma brjóstaskurðað-
gerðir með meiri hagkvæmni en
þar er gert.
3. „Það er hættulegt að gera
svona aðgerðir utan Landspítal-
ans.“
Á árunum 2008 til 2014 voru
rúmlega 2.400 brjóstaskurðað-
gerðir framkvæmdar á Landspít-
ala. Á þessum tíma lagðist ein
kona á gjörgæsludeildina og var
það skipulagt fyrir fram. Engin
þeirra kvenna sem gengist hafa
undir fyrirbyggjandi brjóstnám
undanfarin ár (arfberar BRCA-
stökkbreytinga) hefur þurft að
leggjast inn á gjörgæsludeild.
Þar sem ég starfa nú í Bretlandi
eru flestar brjóstakrabbameins-
aðgerðir gerðar á dagdeild. Þeir
sem halda því fram að þessar
aðgerðir þurfi að gerast með þeirri
yfirbyggingu sem er á hátækni-
sjúkrahúsi hafa einfaldlega ekki
þekkingu á eðli eða umfangi þess-
ara aðgerða.
Stærsta spurningin í þessu
máli er afar einföld; hvernig vilja
íslenskar konur og þær konur sem
bera BRCA-genið hafa þjónustuna?
Væri ekki ráð að spyrja þeirrar
spurningar áður en lengra er hald-
ið í upphrópunum, rangfærslum
og ráðleggingum frá sjálfskipuð-
um sérfræðingum sem hafa ekki
komið nálægt raunveruleikanum
sem blasir við?
Til íslenskra kvenna
um sérhæfða brjósta-
miðstöð á Íslandi
Fésbókarvinur minn
setti eftirfarandi lýsingu
á síðuna sína: „Lenti í
tveimur háskatilvikum
á þjóðveginum í gær. Í
fyrra tilvikinu var um
að ræða svartan jeppa
sem við hjónin mættum
skammt frá Bjarkar-
lundi. Þegar nokkrir
tugir metra voru í bílinn
sveigði hann skyndilega
yfir á okkar vegarhelm-
ing og ók beint á móti
okkur. Ég hafði enga
möguleika á að forðast hann
en snarhægði ferðina. Þegar
örskammt var í bílinn snar-
sveigði hann til baka. Þarna
skildu aðeins sekúndur á milli
lífs og dauða. Líklega var mað-
urinn að senda sms.“
Ímyndaðu þér að þú sért að
mæta stórum flutningabíl á
þjóðvegi 1 og bílstjórinn er að
tala í símann. Hvað myndirðu
segja við því ef ég héldi því
fram að þú værir í jafn mikilli
hættu og ef bílstjórinn á móti
væri búinn að drekka nokkra
bjóra?
Skv. 45. grein íslenskra
umferðarlaga má enginn
stjórna, eða reyna að stjórna,
vélknúnu ökutæki undir áhrif-
um áfengis. Ef vínandamagn
í blóði ökumanns nemur 0,50
prómillum eða meira telst
hann ekki geta stjórnað öku-
tæki örugglega og ef vínanda-
magn er meira en 1,20 prómill
telst hann óhæfur til
að stjórna ökutæki. En
hvað með farsímanotk-
un? Getur ökumaður
sem notar farsíma við
akstur stjórnað ökutæki
af öryggi?
Rannsóknir hafa verið
gerðar þar sem borin
er saman hæfni fólks
við akstur annars vegar
undir áhrifum áfengis
(0,80 prómill) og hins
vegar edrú en að tala í
farsíma. Í ljós kemur að
viðbragð fólks með þetta mikið
áfengi í blóðinu er ekki seinna
og í sumum tilvikum skjótara
en hjá þeim sem eru edrú en að
tala í farsíma undir stýri. Gildir
þá einu hvort um er að ræða
handfrjálsan búnað eða sím-
ann við eyrað, athyglin er ann-
ars staðar og það hefur áhrif
á viðbragðið. Þið getið ímynd-
að ykkur hvert viðbragðið er
hjá þeim sem senda sms undir
stýri, en því miður hefur maður
orðið vitni að slíku atferli.
Umferðarslys eiga sér orsakir
Ég starfa sem öryggisstjóri
hjá stóru fyrirtæki og reynsl-
an hefur kennt mér að vinnu-
slys gerast ekki af því að menn
eru óheppnir. Vinnuslys eiga
sér orsakir, í flestum tilvikum
vegna þess að við erum mann-
leg og gerum mistök eða vegna
hættulegra aðstæðna. Hið sama
gildir um umferðarslys, þau eiga
sér orsakir og yfirleitt mannleg-
ar. Við tökum hart á akstri undir
áhrifum áfengis eða fíkniefna
en hvers vegna erum við svona
umburðarlynd gagnvart því
hættulega og ólöglega atferli að
tala í síma við akstur? Sennilega
vegna þess að við gerum okkur
ekki grein fyrir því hvað athygl-
in hefur mikil áhrif á viðbragð
og við ofmetum hæfileika okkar
til að gera marga hluti samtímis.
En hvað er til ráða? Mikil-
vægt er að þeir sem koma að
þjálfun ungra ökumanna brýni
fyrir þeim að akstur og sím-
notkun fara ekki saman. Síma-
fyrirtækin nota mikið fé í aug-
lýsingar á hverju ári, hvernig
væri að þau notuðu hluta af því
fé til að hvetja til öruggrar sím-
notkunar? Við þurfum að spyrja
okkur þeirrar spurningar hvort
eitt símtal geti verið svo mikil-
vægt að það réttlæti að stofna
lífi og limum okkar og annarra
í hættu.
Símnotkun er dauðans alvara
HEILBRIGÐIS-
MÁL
Kristján Skúli
Ásgeirsson
brjóstaskurðlæknir
➜Eina markmið und-
irritaðs með stofnun
brjóstamiðstöðvar
utan Landspítala er
að búa til umgjörð
utan um viðkvæman
málafl okk, sem þarf
að hlúa betur að en
gert hefur verið og
sinna honum með
sóma.
UMFERÐ
Kristján
Kristinsson
verkfræðingur,
starfar að öryggis-
málum
➜Mikilvægt er að þeir sem
koma að þjálfun ungra öku-
manna brýni fyrir þeim að
akstur og símnotkun fara
ekki saman. Símafyrirtækin
nota mikið fé í auglýsingar
á hverju ári, hvernig væri
að þau notuðu hluta af því
fé til að hvetja til öruggrar
símnotkunar?
Sjá má lengri útgáfu greinarinnar
á Vísi.
visir.is
REIKNAÐU
DÆMIÐ
á 365.is
365.is Sími 1817 MIÐASALA FER FRAM Á TIX.IS OG Í SÍMA 551-3800.NÁNAR Á SENA.IS/KOL
PEPSI MAX OG WOW AIR KYNNA
KINGS
OF LEON
NÝJA LAUGARDALSHÖLLIN 13. ÁGÚST
#KOLICELAND
0
3
-1
2
-2
0
1
5

2
3
:0
0
F
B
0
5
6
s
_
P
0
3
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
2
7
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
7
5
4
-9
F
E
C
1
7
5
4
-9
E
B
0
1
7
5
4
-9
D
7
4
1
7
5
4
-9
C
3
8
2
8
0
X
4
0
0
4
B

F
B
0
5
6
s
_
9
_
7
_
2
0
1
5
C
M
Y
K