Dagblaðið Vísir - DV

Ulloq
◄ Ataaseq assigiiaat ilaat ►
Other newspapers on this day
Tidligere udgivet som
Dagblaðið
Vísir

Dagblaðið Vísir - DV - 09.01.2009, Qupperneq 2

Dagblaðið Vísir - DV - 09.01.2009, Qupperneq 2
Ólafur Örn Klemensson hefur fengið hótanir í tölvu- pósti og með sms-skilaboðum eftir að hann, ásamt Guðmundi bróður sínum, lenti í átökum við mótmælendur fyrir utan Hótel Borg á gamlársdag. Bloggarar hafa einnig farið mikinn gegn þeim bræðrum og vænt þá um að hafa verið ofurölvi. Ólafur þvertekur fyrir það og segir þá báða hafa verið bláedrú. föstudagur 9. janúar 20092 Fréttir Þetta helst - þessar fréttir bar hæst í vikunni Kjalar, félag í eigu Ólafs Ólafssonar í Samskipum, krefst þess að gjaldmiðla- skiptasamningur við gamla Kaupþing verði gerður upp á markaðsgengi. Það gæti skilað félaginu 84 milljörðum króna umfram það sem fengist miðað við gengi Seðlabankans. Tap Ól- afs vegna falls Kaupþings nemur 60 milljörðum króna og er því um talsvert hærri upphæðir að ræða. Forstjóri félagsins þvertek- ur fyrir að Kjalar hafi tekið stöðu gegn krónunni þótt gerðar hafi verið ráðstafanir vegna ótryggrar stöðu hennar. Kaupþing átti að greiða félaginu 650 millj- ónir evra 14. október síðastliðinn. Fái Kjalar greitt samkvæmt gengi evrópska seðlabankans nemur upphæðin 188 milljörðum króna en er um 104 milljarðar króna samkvæmt gengi Seðlabankans. Ólafur vill milljarðanaSpáir uppreiSn húSmæðra ólafur ólafsson vill að ríkið bæti Honum tap Hans: AuðmAður heimtAr 188 milljArðA SjónvarpSStjarna rekin í matvörubúð Sigurlaug m. jónaSdóttir hætti Snögglega í íSlandi í dag dv.is F r j á l s t , ó h á ð d a g b l a ð fimmtudagur 8. janúar 2009 dagblaðið vísir 5. tbl. – 99. árg. – verð kr. 347 fréttir fréttir SviðSljóS 84 milljörðum meira en Seðlabankagengi munurinn er meiri en tap ólafS á hruni kaupþingS uppbótin dugar til að reka landSpítalann í hálft þriðja ár varaformaður frjálSlyndra við fjöldamótmæli í landSbankanum helga braga í tryllingi á fleygiferð með eddu björgvinS og björk jakobSdóttur fólk SviðSljóS brad pitt: myndar- legur með mottu fimmtudagur 8. janúar 2009Umsjón: ásgeir jónsson, asgeir@dv.is fullfrísk Hreyfing fyrir óléttar konur og nýbakaðar mæður stafganga ódýr og árangursrík Hreyfing í laugardalnum kraftur í morgunsárið einfaldar æfingar sem auka orku og vellíðan scientific figHting byggt á fræðum og kenningum bruce lee tíu Heilsuráð byrjaðu nýja árið á Heilbrigðu nótunum Sérblað Bankarnir eru farnir að krefjast þess að fólk verði lýst gjaldþrota vegna skulda sem var stofnað til við gömlu bankana. „Ég bauð þeim að ég myndi borga þeim framvegis 150 þúsund krónur á mánuði. Tilboðið var sent suður en þaðan kom þvert nei. Síð- an fór bankinn á hausinn,“ sagði Akureyr- ingurinn Gunnar Ingi Árnason í viðtali við DV á mánudag. Á fimmtudag fór fram gjald- þrotamál Nýja Glitnis ehf. gegn Gunnari, þá fékk hann frest í einn mánuð til að leysa sín mál. Eftir bankahrunið kynnti ríkisstjórn- in svokallaðar aðgerðir í þágu heimilanna. Markmið þessara aðgerða var að hindra að einstaklingar og heimili lentu í þroti. Sjálfir eru gömlu bankarnir sem ríkið yfirtók lögvernd- aðir gegn málsóknum þeirra sem eiga fé hjá þeim en fá ekki greitt út. bankar vilja gjaldþrotSTJÓRN Á BLÁÞRÆÐI dReNguR Á ySTu Nöf meÐ BySSu dv.is besta rannsóknarblaðamennska ár sinsmánuda gur 5. janúar 2009 dagblaðið vísir 24 3. tbl. – 99. árg. – verð kr. 347 F r j á l s t , ó h á ð d a g b l a ð glitnir gegn bótaþega gunnar ingi árnason gerður gjaldþrota: „ég eR BúINN aÐ ReyNa aLLT Sem ég geT gegN ÞeSSu appaRaTI“ „ég BauÐ ÞeIm aÐTaka húSIГ ÞINgmaÐuR: ÆTTu fRekaR aÐ STefNa auÐmöNNum fÓLk INgIBJöRg SkýTuR Á geIR STeINgRímuR opNaR faÐmINN fRéTTIR fRéTTIR SINdRI eR fRÁBÆR STRÁkuR SIgRúN ÓSk STýRIR íSLaNdI í dag fRéTTIR NekT í LeIfSSTöÐ NýR SkaNNI SýNIR fLugfaRÞega BeRa gRafa uNdaN SJÁLfSTÆÐI dÓmSTÓLa ÁfeLLISdÓmuR yfIR ÁRNa fRéTTIR 50 vaLdameSTu meNN JaRÐaR eRLeNT uppgJöR í fRa SÓkN SJÓmaÐuR, aLÞINgISmaÐuR, hagfRÆÐINguR,Lögm ÐuR og BÆJaRRITaRI vILJa veRÐa foRmeNN aLLT hÆkkaR Nema LeIgaN NeyTeNduR 2 Landsbankinn lánaði Árvakri, út- gáfufélagi Morgunblaðsins, 900 milljónir króna án veðtrygginga. Lánið var veitt meðan Björgólfur Guðmundsson var í senn aðaleig- andi Landsbankans og Árvakurs en hlutafé hans í báðum félögunum hefur verið þurrkað út. Samkvæmt trúnaðargögnum, sem DV hefur undir höndum, nema skuldir Árvak- urs nú hartnær 4,5 milljörðum króna. Þar af nema skuldir útgáfunnar við Glitni liðlega 3,5 milljörðum króna. Í trúnaðargögnum segja Árvakursmenn við mögulega fjárfesta að unnt sé að snúa við 570 milljóna króna rekstrartapi í fyrra í 270 milljóna króna rekstrarafgang á þessu ári. Tafist hefur að safna einum milljarði króna í nýtt hlutafé, sem talið er að þurfi til að reksturinn. milljarða skuldir Árvakurs LeyniskýrsLa uppLýsir um 4,5 miLLjarða skuLdir: skýrslan um skuldahala moggans LANDSBANKI BJÖRGÓLFS LÁNAÐIÚTGÁFU BJÖRGÓLFS 900 MILLJÓNIR ÁN VEÐS ÚTGÁFA MOGGANS BORGUÐ AFRíKISBANKA MEÐ ALMANNAFÉ TVÖ ÞÚSUND Á HVERJA FJÖLSKYLDU ÁRVAKURSMENN BOÐA STÓRAUKNAR TEKJUR í KREPPUNNI LOFUÐU GAGNSæI EN HÉLDU LEYND Horfur 2008 – 2009 mikill viðsnúningur í rekstri • Í upphaflegri áætlun 2008 var gert ráð fyrir 340 m.kr. EBITDA • Flestar kostnaðarforsendur áætlunar stóðust • Mikil áföll í tekjumyndun • Samdráttur á augýsingamarkaði • Brotthvarf 24stunda • EBITDA 2008 verður um -570 m.kr. • Bar launakostnað 24stunda allt árið en tekjuflæði stöðvaðist í október • Auglýsingamarkaður hrundi eftir Áætluð velta Áætluð EBITDA 2008 3.465 -570 2009 4.300 270 Mism. 535 840 apríl. Aðgerðir til lækkunar kostnaðar komu inn í rekstrartölur síðar á árinu • EBITDA 2009 er áætluð um 330 m.kr. af reglulegri starfsemi en um 270 m.kr. eftir einsskiptiskostnað • Starfsemi 24 stunda að fullu komin út úr kostnaðargrunni • Aðgerðir til lækkunar kostnaðar komnar til framkvæmda • Samnýting Morgunblaðsins og Fréttablaðsins á prentsmiðju og dreifikerfi trúnaða ál SKOTIÐ Á LEIKSKÓLA ÚR SKAMMBYSSU LÖGGU SKAMMBYSSUR ÓLÖGLEGAR NEMA MEÐUNDANÞÁGU RíKISLÖGREGLUSTJÓRA dv.is F r j á l s t , ó h á ð d a g b l a ð ÞRIÐJUDAGUR 6. JANÚAR 2009 dagblaðið vísir 3. tbl. – 99. árg. – verð kr. 347 FRÉTTIR KRISTJÁN ARASON ER HEIMA AÐ PASSA BÖRNIN EFTIR AÐ HANN HæTTI HJÁ KAUPÞINGI SEGIST EKKIVERA AÐ VERNDA ÞORGERÐI FRÉTTIR FÓLK HITTI LOKSINS BJARGVæTTINN HETJA ÁRSINS BJARGAÐI MANNI ÚR BRENNANDI BíL VILL BJÖRK OG BISKUPINN í RíKISSTJÓRN FRÉTTIR 3 Átján milljóna króna húsnæðislán sem tekið var fyrir ári hefur hækkað um 2,2 milljónir í formi verðbóta. Hækk- unin verður enn meiri á næsta ári á sama tíma og mikið verðfall er yfirvofandi á húsnæðismarkaði. Eftir ár munu um fjórar milljónir skilja að lánið og verðgildi íbúðarinnar. „Já, ég myndi ráðleggja fólki að reyna að selja, sérstaklega ef það væri búið að missa vinnuna,“ segir Lilja Mósesdóttir, doktor í hagfræði. „Það eru litlar líkur á að þú getir selt nema þú eigir söluvænlega íbúð. Það geta auðvitað ekki allir selt en þetta er svolítið spurning um að vera fyrstur,“ segir hún. Sigurður Helgi Guðjónsson, formaður Hús- eigendafélagsins, segir hremmingar í vændum þegar líður á árið. seldu íbÚðina ef þÚ getur 4 hitt málið HREMMINGAR YFIRVOFANDI miðvikudagur 7. janúar 200910 Neytendur Átján milljóna króna húsnæðislán se m tekið var fyrir ári hefur hækkað um 2,2 milljónir í formi verðbóta. Hækkuni n verður enn meiri á næsta ári á sama tíma og mikið verðfall er y firvofandi á húsnæðismark- aði. Eftir ár munu um fjórar milljónir skilja að lánið og verðgildi íbúðarinnar. Lilja Mósesdóttir, dokto r í hagfræði, ráðleggur þeim sem eru í greiðsluvanda að selja ef þ ess er nokkur kostur. Sig- urður Helgi Guðjónsson, formaður Húsei gendafélagsins, segir hremmingar í vændum. Verðbólgan hefur gert það að verk- um að 18 milljóna króna lán sem tek- ið var í janúar 2008 verður eftir eitt ár 4,8 milljónum króna hærra; mun standa í 23 milljónum. Verðfall á húsnæðismarkaði er þegar hafið. Markaðsvirði húsnæð- is sem í fyrra var 22,5 milljónir mun eftir ár standa í 19 milljónum króna. Niðurstaðan af þessum útreikning- um verður eftir eitt ár sú að 4 millj- óna króna bil hefur myndast. Mark- aðsvirði húsnæðisins verður sum sé 4 milljónum lægra en lánið sem á því hvílir. Hafa ber í huga að Seðlabankinn spáir að húsnæðisverð muni lækka um 17 prósent til viðbótar árið 2010 þannig að þá mun bilið að líkindum aukast enn frekar. Fyrstur kemur fyrstur fær „Já, ég myndi ráðleggja fólki að reyna að selja, sérstaklega ef það væri búið að missa vinnuna,“ segir Lilja Mós- esdóttir, doktor í hagfræði, aðspurð hvort fólk sem horfir fram á greiðslu- vandræði ætti að freista þess að selja, jafnvel þó á undirverði sé. Hún bend- ir þó á að aðstæður fólks séu misjafn- ar og að eftirspurn eftir fasteignum sé afar lítil um þessar mundir. „Það eru litlar líkur á að þú getir selt nema þú eigir söluvænlega íbúð. Það geta auðvitað ekki allir selt en þetta er svolítið spurning um að vera fyrstur,“ segir hún en samkvæmt heimasíðu Fasteignaskrár Íslands hefur hreyf- ing á fasteignamarkaði ekki verið minni í mörg ár. Hann er þó ekki al- veg frosinn. 13% verðbólga dýr Sá sem í janúar 2008 tók 18 milljóna króna húsnæðislán hjá Íbúðalána- sjóði til 40 ára skuldaði ári síðar tæp- ar 20,2 milljónir, samkvæmt reiknivél á heimasíðu Íbúðalánasjóðs. Verð- bólgan á ársgrundvelli var á nýliðnu ári 13 prósent en miðað er við 5,4 prósent vexti. Ef verðbólgumarkmið Seðlabankans fyrir árið 2009 nær fram að ganga verður hér 14,1 pró- sent verðbólga að meðaltali á þessu ári. 20,2 milljóna króna lán mun á árinu 2009 hækka um 2,6 milljónir króna. 200 þúsunda hækkun á mánuði Eftir stendur að á tveimur árum, eða frá janúar 2008 til janúar 2010, munu verðbætur 18 milljóna króna húsnæðisláns nema 4,8 milljónum króna og lánið mun standa í tæp- um 23 milljónum. Í hverjum mánuði hefur húsnæðislánið því hækkað um 200 þúsund krónur. Ef mánaðarleg afborgun er í dag 161 þúsund krónur, að áðurnefndum forsendum gefn- um, verður mánaðarleg afborgun eftir eitt ár 182 þúsund krónur. Athyglisvert er að skoða að ef verðbólga yrði 14,1 prósent út allan lánstímann myndi lántakinn á þess- um 40 árum samtals greiða tæpa 2 milljarða króna til sjóðsins. Ef Seðla- bankinn næði verðbólgumarkmiði sínu strax, sem er 2,5 prósent, myndi lántakandinn samtals greiða 87 millj- ónir á lánstímanum. Nemur fullum mánaðarlaunum Lánið hækkar eins og áður sagði um 200 þúsund krónur á mánuði. Til að setja þá upphæð í samhengi má benda á að meðalmánaðarlaun full- vinnandi Íslendinga árið 2007 voru 330 þúsund krónur fyrir skatta. Ef miðað er við að útborguð laun séu 60 prósent af heildarlaunum eru út- borguð meðallaun rétt um 200 þús- und krónur. Lækkar um 13% á þessu ári Samkvæmt Hagstofu Íslands lækk- aði húsnæðisverð að meðaltali um rétt tæp 3 prósent frá janúar 2008 til desember 2008 en upplýsingar um vísitöluna nú í janúar liggja ekki fyr- ir. Ef einstaklingurinn hefur tekið 18 milljóna króna lán í janúar í fyrra, með lánshlutfallið 80 prósent, hef- ur íbúðin að líkindum kostað 22,5 milljónir. Lækkun að nafnvirði um 3 prósent þýðir að íbúðin hefur lækk- að í verði um 675 þúsund krónur og stendur þá í 21,8 milljónum króna. Í nýjasta riti Seðlabankans um peningamál er því spáð að húsnæð- isverð lækki að nafnvirði um tæp- lega 13 prósent á næsta ári. Húsnæð- ið mun því eftir eitt ár, í janúar 2010, standa í rétt tæplega 19 milljónum króna. Gangi þetta eftir hefur verð- mæti húsnæðisins lækkað um 3,5 milljónir króna. Lánsfé ýtt að fólki Í júní kynnti Jóhanna Sigurðardótt- ir félagsmálaráðherra aðgerðir þar sem fólki var auðveldað að taka lán fyrir ódýrum íbúðum. Ríkið hóf þá að lána bönkunum fé svo þeir gætu lán- BALDUR GUÐMUNDSSON blaðamaður skrifar baldur@dv.is Húsnæðislánið hækkar um 200 þúsund á mánuði Formaður Húseigendafélagsins spáir hremmingum næsta haust. MYND SiGtRYGGUR ARi Fólki ráðlagt að reyna að selja Lilja mósesd óttir hagfræðingur ráðleggur þeim að selja sem það geti. Þó séu ekki margir í þei rri stöðu. MYND KRiStiNN MAGNúSSON DV Fréttir mánudagur 16. júní 2008 9 TAPA FIMMTUNGI AF ÍBÚÐARVERÐI Frosinn íbúðamarkaður Þe gar jafnfáir kaupsamningar eru gerðir og undanfarnar vi kur er nauðsynlegt að taka tillit til fleiri þátta til að leggj a mat á markaðinn. Íbúðalán Við lántöku Eftir 12 mánuði íbúðalánasjóður 18 milljónir* 19,03 milljónir Sparisjóðurinn 7 milljónir** 7,59 milljónir alls 25 milljónir 26,62 milljónir Hækkun á láni 1,62 milljónir * 5,7% VExtir Hjá íbúðalá naSjóði án uppgrEiðSlu gjaldS * 8,4% VExtir Hjá SpariSjó ðnum án uppgrEiðSlugj aldS 12 próSEnta VErðbólga Er Viðmið í báðum dæmu m íbúðarverð í júní 2008 25 milljónir Verðgildi íbúðar í júní 2009* ** 23,25 milljónir Skuldir umfram verðgildi á 1 2 mánuðum 1,75 milljónir tap vegna kaupanna (Hækkun á láni + skuldir umfram verðg ildi) 3,37 milljó nir *** miðað Við Spá grEinin gadEilda um 7% lækkun faStEignaVErðS Gufubaðið ári á eftir áætlun Ekki er í neinum tengslum við raun- veruleikann að tala um hækkun fasteignaverðs þrátt fyrir að vísitala íbúðaverðs hafi hækkað um hálft prósent á milli mánaða. Þ egar tekið er tillit til verðbólgu er ljó st að fast- eignaverðið fer áfram læ kkandi að raunvirði. Ásgeir Jónsson , forstöðu- maður greiningadeildar K aupþings, segir að vísitalan hagi sér undarlega þegar lítil velta sé á ma rkaðnum. Þau misvísandi skilaboð sem hún gefur nú eru dæmi um þa ð. Ekki raunhæf viðmið Vísitala íbúðaverðs hækk aði um hálft prósent í maímánu ði. Mikið hefur verið gert úr þess u, sérstak- lega af þeim sem bygg ja afkomu sína á fasteignaviðskiptum . Á sama tíma jókst þó verðbólga n um tæp 1,4 prósent. Raunlækkun fasteigna- verðs á milli mánaða er þ ví um 0,9 prósent. Þegar litið er lengra aftu r í tím- ann sést að vísitala íbú ðaverðs lækkaði mjög mikið í aprí l, um 1,8 prósent. Mánuðinn áður h afði lækk- unin verið minni, eða 0, 4 prósent. Með hliðsjón af því hv ersu stórt stökk lækkunin tók í apríl þurfa ekki að vera tíðindi að hún hæ kki örlítið aftur tímabundið. Kaupsamningum fækkar u m hundruð „Það er biðstaða á fas teigna- markaði,“ segir Ásgeir og bendir á að þegar viðskiptin eru lít il þarf ekki marga samninga til að sk ekkja töl- una. Rúmlega 200 færri kaup samn- ingar voru þinglýstir á höfuð- borgarsvæðinu aðra viku na í júní miðað við sama tím a í fyrra. Aðra vikuna í júní voru 47 kaup- samningar þing- lýstir en fyr- ir ári voru þeir 252. Heildarveltan va r rétt tæp- ir 1,3 milljarðar króna en var tæpir 6,9 milljarðar króna á sa ma tíma í fyrra. Skekkir niðurstöðuna Ásgeir segir vísitölu fas teigna- verðs ekki gæðaleiðrétt a, það er leiðréttir ekki fyrir atriði s em hafa áhrif á gæði íbúðar- húsnæðis. Fjölbýlis- húsnæði á ódýrum og lít t eftirsótt- um stað fer því inn í ha na á sama hátt og lúxusíbúðir miðsv æðis. Ásgeir tekur dæmi af hrun i á fast- eignamarkaði árið 1993. Þá sýndu mælingar að meðallaun bygginga- verkamanna hækkuðu á sama tíma og byggingariðnaðurinn var á nið- urleið. Ástæðan fyrir þess u var sú að þegar engin verk var að fá var hand- löngurum sagt upp störfu m. Þannig stóð fasti kjarninn eftir hjá fyrirtækj- unum og skekkti meðalta lið því ekki var leiðrétt fyrir þessa bre ytingu. Litlar breytingar í sumar Undanfarnar vikur hafa v iðskipti með litlar eignir verið al gengastar, meðal annars vegna þes s að fæstir fá lán vegna þeirra stærr i. Almennt er fermetraverð minni eignanna hærra og bætist það því við til að skekkja heildarmyndina. Þegar jafnfáar eignir sk ipta um hendur og raun ber vitni þarf síðan ekki marga söl u- samninga til að hafa mikil áhrif, ýmist til hækkunar eða lækkun- ar vísitöl- unnar. Óvissa um framhald- ið einkennir fasteignamark- aðinn um þess- ar mundir. Ás- geir býst ekki við að miklar breyting- ar eigi sér þar stað í sumar. Til að markaðurinn fari af stað þarf ákveðnar breytinga r í efna- hagsumhverfinu, og þar fara vaxta- lækkanir, styrking á gengi krónunn- ar og lækkun á verðbólg u fremstar í flokki. Mögulega þurfa þó frekari lækkanir fasteignaverðs a ð koma til áður en breytinga verður vart. Útlitið á fasteignamark aði er hins vegar ekki bjart. Spá ð er allt að 14 prósenta verðbólgu á næstunni, íbúðafjárfesting hefur dre gist veru- lega saman og almennt er snögg kólnun í efnahagslífinu. Þ egar þetta leggst ofan á þá staðreyn d að fast- eignaverð hefur hækkað gríðarlega frá árinu 2004 er líklegast a útkoman enn frekari lækkun á faste ignaverði, líkt og Seðlabankinn hefu r spáð. mánudagur 16. júní 20088 Fréttir DV „Vísitalan hegðar sér undarlega ef það er lítil velta á markaðnum.“E rLa HLynSdóttir blaðamaður skrifar: erla@dv.is F r j á l s t , ó h á ð d a g b l a ð Fimmtudagur 17. janúar 2008 dagblaðið vísir 11. tbl. – 98. árg. – v erð kr. 295 ekki kaupa íbúð blásið til sóknaR á v atnsleysustRönd: berjast >> Landsmenn ættu að varast að kaupa sér húsnæði á næst unni. Þetta er álit viðmælenda DV sem leggja mat á fasteign amarkaðinn í dag. Verðbólga, háir vextir og vísbendingar u m að fasteignaverð haldi ekki í við verðbólgu á næstunni er meða l þess sem gerir húsnæðiskaup óráðleg í dag. Þá er láglauna fólk sérstaklega hvatt til að bíða nokkuð með að kaupa sér íbúðarhúsnæði, alla vega þangað til stjórnvöld hafa ákveðið hvort og þá hvernig þau komi til móts við fólk vegna stöðu nnar á fasteignamarkaði. fréttir bjargaði mömmu Háklassa djass á nasa>> „Þetta eru allt mjög uppteknir menn og allir í hálfgerðummeistaraflokki,“ segir BjörnThoroddsen um félaga sína í Cold Front. Hljómsveitin heldur tónleikaá Nasa um helgina. Hljómsveitin er að verða fimm ára en þetta er ífyrsta skipti sem hún spilar á Íslandi. Forsíða DV 17. janú r dV va raði við yfirvofandi kreppu á fasteign amarkaði í janúar síðastliðnum. á hálf u ári hefur kaupandi venjulegrar íbúða r tapað 2,5 milljónum króna. Verðgildi íbúðar minnk ar íbúðarverð janúar 2008 25 milljónir Verðrýrnun vegna lækkunar íbúðar* - 625 þúsund Verðrýrnum vegna verðbólg u** - 1,83 milljónir Verðgildi íbúðar nú 22,54 milljónir Tap á íbúðarkaupum frá áram ótum 2,46 milljónir * íbúðaVerð hefur lækk að 2,5 prósenT frá áram óTum. ** Verðbólga hefur auk isT um 7,3 prósenT frá á ramóTum. Vafasöm vísitala ásgeir jóns son segir vísitölu fasteignaverðs ekki alltaf ge fa rétta mynd af markaðnum. Vísitalan nú sýn ir verðhækkun á fasteignamarkaði en í raun h alda lækkanir áfram. Blindir þjónar á myrkvuðu kaffihúsi 16. júní 2008 F r j á l s t , ó h á ð d a g b l a ð Fimmtudagur 27. mars 2008 dagblaðið vísir 56. tbl. – 98. árg. – verð kr. 295 besta rannsóknarblaðamennska ársins „Reynið eftiR fRemsta megni að bíða,“ segiR foRmaðuR neytenda: Jón vill reka Davíð Þið tapið milljónum á íbúðinni fréttir >> Íslenskur læknir lumar á beinagrind sem honum áskotnaðist fyrir mörgum árum eftir að hundurinn hans hafði fundið til eitt og eitt bein. Hann segir hana hluta af fjölskyldunni og hefur meðal annars notað hana til að hræða börnin sín þegar þau hafa verið óþæg. Skrifar bók á biðlaunum Verktakar bjóða 95% lán fyrirsjáanlegt tap gríðarlegt fókuSdV Sport 5 milljóna tap læknir agar börn með beinagrind >> Ólafur Jóhannesson landsliðsþjálfari boðaði mikinn varnarleik þegar hann tók við starfinu. Hann stóð svo sannar- lega við stóru orðin í gær þegar Ísland lagði Slóvakíu ytra 2-1. Íslenska liðið varðist af kappi og uppskar eftir því. Gunnar Heiðar Þorvaldsson og Eiður Smári Guðjohnsen skoruðu mörk Íslands með skömmu millibili. íSlenSkur Sigur 27. mars 2008 DV Neytendur fimmtudagur 17. janúar 2008 11 íða þróun ÍBÚÐAVErÐS Á HÖ FuÐBOrGArSVÆÐInu - FrÁ jAnÚAr 1998 tIl dES EmBEr 2007 Fjölbýli Sérbýli 400 350 300 250 200 150 100 50 jan. 1998 jan. 1999 jan. 2000 jan. 2001 jan. 2002 jan. 2003 jan. 2004 jan. 2005 jan. 2006 des. 200 7 Grétar jónasson „Þeir sem eru að kaupa sína fyrstu íbúð í dag þurfa vissuleg a á aðstoð að halda,“ segir Grétar Jónasson, framkvæmdastjóri Félags fasteigna- sala, um hvort hagstætt sé að kaupa íbúð eins og markaðuri nn stend- ur í dag. „Félagsmálaráðh erra er að vinna í því að finna úrbæt ur fyrir þá sem eru tekjulágir eða v ilja kaupa sína fyrstu íbúð,“ bætir ha nn við og segir að ástæðan sé mikla r hækkan- ir á undanförnum árum. H ann mælir með að fólk bíði og sjái hv að stjórn- völd gera. Bjartsýnar spár Lækkandi verðbólga, gó ðar at- vinnuhorfur og jákvætt e fnahagslíf telur Grétar vera fram un dan. Hann telur niðursveiflur ekki ve rða miklar og segist ekki hafa orðið var við að íbúðaverð hafi farið lækk andi. Hins vegar hafi dregið verulega úr hækk- unum. „Ég finn fyrir sm á jafnvægi en það eru undantekninga r ef íbúðir eru að lækka eitthvað. Það eru ákveð- in svæði sem eru að lækk a. Það eru íbúðir á jaðarsvæðum þa r sem fólk keypti íbúðir dýru verði. Þær íbúðir gætu lækkað hvað mest á næstunni. Á grónum svæðum og miðsvæð- is gætu íbúðir hækkað ör lítið. Þetta er að verða svipað og í s tórborgum erlendis að íbúðir miðs væðis séu þrisvar sinnum dýrari en í úthverf- um,“ segir Grétar og bætir því við að hann sjái hrun ekki í kortu num. láglaunafólk í klípu „Það verður þungur baggi að bera fyrir þetta unga fólk, sem e r að hugsa sér að kaupa íbúð, að taka l án. Ég segi að það eigi að bíða um t íma,“ segir Grétar enn fremur. Hann e r handviss um að sú ákvörðun sem fé lagsmála- ráðherra tekur hafi áhrif á framgang mála á næsta ári. Margt fó lk leitar til hans um ráð varðandi íbúð arkaup og ráðleggur hann því hið sam a. „Það er margt sem stjórnvöld gæ tu gert, til dæmis hafa lægri vexti fy rstu fimm árin eða lægri vexti ef m aður er að kaupa sína fyrstu íbúð. É g hef trú á Jóhönnu Sigurðardóttur o g að hún eigi eftir að bæta stöðu lág launafólks svo það fái þak yfir höfu ðið,“ segir Grétar. Komið til móts við fólk Grétar segir frá því að fy rir um fimmtán árum voru rým ri kjör fyr- ir fólk sem var að kaupa s ínu fyrstu íbúð. Fólk fékk til að m ynda við- bótarlán á lægri vöxtum. Húsnæð- ismál hafa verið skilgrein d sem eitt af því sem var fólki lífsna uðsynlegt. „Grunnþættir þjóðfélagsin s eru þeir að fólk eigi að geta feng ið mennt- un, heilbrigðismál séu í l agi og allir eiga að geta eignast þak y fir höfuð- ið. Þessir hópar hafa fen gið aðstoð í gegnum tíðina en slíkt e r ekki fyr- ir hendi í dag. Stjórnvö ld hafa sé um þetta og er ég nú sp enntur að sjá hvernig þau bregðast við þeim vanda að lágtekjufók og ungt fólk geti hreinlega ekki keypt sér íbúð,“ segir Grétar að lokum. „Það verður �un�� ur �a���� að �era �yr��r �etta un�a �ólk, sem er að hu�sa sér að kaupa í�úð, að taka lán.“ Grétar jónasson Vongóður um að láglaunafólk og ungt fólk fái aðstoð við íbúðakaup. ÁSdÍS BjÖrG jóHAnnESdót tIr blaðamaður skrifar: asdisbjorg@ dv.is Ekki kaupa strax neytendur fimmtudagur 17. janúar 2008 10 Neytendur DV neytendur@dv.is umsjón : Ásdís Björg jóhannesdót tir Góður kjúklingur í Nóatúni „Ég og kærastan mín keyptu m heilan grillaðan kjúkling í nóatúni í grafarholti um dag inn og við vorum mjög ánægð m eð hann. Við keyptum spínat m eð og þetta var ekki eins dýrt o g ég hélt og bragðaðist líka alveg frábærlega. Við vorum mjög ánægð með þetta og þetta v ar í fyrsta skipti sem við keyptum heilan kjúkling og svo er líka hægt að nýta sér afgangana daginn eftir,“ segir Curver thoroddsen tónlistarmaður. Elda stóran skammt og frysta Á nýju ári fara flestir að spá í budduna og hvernig hægt e r að komast til móts við hana eft ir velmegun jólanna. matarkos tn- aður er oft stór hluti af útgjöldum heimilisins. útivinnandi fólk þarf oft að b æta við kostnaði við hádegisverð . gott ráð við því er að elda m at sem hægt er að frysta. Það g æti til dæmis verið lasagna, grænmetisréttur, eða kjötpo tt- réttur. Þetta eru matartegun dir sem gott er að skipta niður í smærri einingar og setja í pl ast- eða álbox. Þarna er hægt að fá vikuskammt af hádegismat t il að taka með sér í vinnuna. Lastið fá íslenskir bankar og sparisjóðir, sem þrátt fyrir samkeppni rukka ennþá seðilgjöld, útprentunargjöld og fit-kostnað, í skjóli úreltra la ga sem nú á loksins að breyta. neytendur, viðskiptavinir bankanna, hefðu getað gert ráð fyrir því að frjáls samkeppni og einkavæðing bankanna myn di sjálfkrafa koma þeim til nútímalegra viðskiptahátta, en nú er ljóst að þörf var á pólit ísku inngripi. Ástæða er til þess að bera lo f á indverska veitingastaðinn Shalimar í austurstræti. Þar e r hægt að fá raunverulegan indverskan mat á þægilegu verði. Ef fólk passar sig á því að ha lda sig við rétti dagsins er hægt að snæða dægilegan indverska n mat á verði sem er sambæril egt við það sem skyndibiti kosta r hér á landi. annað er reyndar up pi á teningnum ef annað er pant að á matseðlinum, sem kannski e r bara sanngjarnt. lastið lofið Betra að B Ásdís Kristjánsdóttir, greiningardeild Kaupþings Jón Bjarki Bentsson, greiningu glitnis Kristrún T. Gunnarsdóttir, greiningardeild Landsbanka ns Lækkar að raunvirði Er þetta góður tími til að ka upa sér íbúð? „Já og nei. Það er erfitt að m eta það. Það fer al- farið eftir aðstæðum fólks. Að okkar mati er kóln- un hafin á fasteignamarka ði sem meðal annars endurspeglast í minnkan di veltu á fasteigna- markaði. Erfiðara aðgengi að lánsfé og háir vextir eru þeir þættir sem einku m hafa dregið úr um- svifum á fasteignamarkað i. Við gerum þó ekki endilega ráð fyrir nafnvirð islækkun á árinu. Hins vegar getur svo farið að eig nir í ákveðnum hverf- um á höfuðborgarsvæðinu gætu lækkað að nafn- virði. Að okkar mati mun markaðurinn þó ekki halda í við verðbólgu og íb úðaverð gæti því lækk- að að raunvirði á þessu ári .“ Hvernig hefur lækkun á fas teignamark- aði áhrif á þá sem keypt ha fa á háum lánum? „Verðtryggð lán eru algengu stu form íbúðalána hér á landi, um 70 prósen t af skuldum heimila eru til að mynda verðtrygg ð lán. Þegar verðbólga mælist hækkar höfuðstól linn á slíkum lánum en á síðustu misserum he fur talsverð verðbólga mælst hér á landi. Þrátt fyrir að höfuðstóllinn hækki breytist greiðslubyrð i slíkra lána ekki mik- ið þar sem hún dreifist yf ir langan tíma. Ef verð eignar lækkar að nafnvirði , þá getur það gerst að höfuðstóll láns mælist hæ rri en markaðsverðið. Húsnæðisliðurinn í vísitölu neysluverðs vegur þó mjög þungt, eða um 20%, þ ví hefur lækkandi hús- næðisverð að sama skapi á hrif til að draga úr verð- bólgunni.“ Hvar er líklegast að húsnæð isverð haldist og hvar er lækkun líklegust ? „Almennt er það í þeim hve rfum þar sem mest er framboðið sem verð læ kkar fyrst en þetta eru oft hverfi á jaðri höfuðbor garsvæðisins þar sem ný hverfi eru að rísa. Að s ama skapi er gjarnan minna framboð af eignum nær miðkjarna og af þeim sökum eru þau svæð i líklegust til að standa í stað og jafnvel halda áfra m að hækka í verði.“ Betra að bíða Er þetta góður tími til að ka upa sér íbúð? „Samkvæmt spá okkar e r verð á fasteigna- markaði nú nálægt tímab undnu hámarki. Vís- bendingar eru um að ve rðlækkanir séu fram undan en við spáum um 9 prósenta lækkun fast- eignaverðs á þessu ári. Þa ð er samt aðeins hluti af hækkun síðasta árs svo það er alls ekki hægt að tala um verðhrun. Hva ð varðar lánskjör hafa vextir hækkað mikið frá þv í í sumar og það er því ekki eins hagstætt að taka íbúðalán í dag og þeg- ar vextir voru í lágmarki f yrir tveimur árum. Ég myndi því segja við þá sem eru í kauphugleiðing- um að eins og staðan er í d ag sé mögulega betra að bíða og sjá hver þróuni n verður á næstunni.“ Hefur lækkun á fasteignam arkaði áhrif á þá sem keypt hafa á háum l ánum að undanförnu? „Möguleg lækkun fasteig naverðs er í sjálfu sér ekki vandamál nema viðkomandi neyðist til að selja íbúðina og inn leysa þar með það tap sem hefur orðið. Ef íbúða reigandinn ræður við afborganir lánanna býr h ann áfram í íbúðinni og tapið kemur ekki fram. En það eru helst þeir sem keypt hafa á allra síðu stu mánuðum eða eru mjög skuldsettir sem finna fyrir því að verð íbúða lækki. Húsnæði þeirra sem keyptu síðastliðið vor eða enn fyrr hefur hækkað mikið að undanförnu og lækkunin myndi þá ba ra koma á móti þeim hækkunum, þeir væru því ennþá í plús þrátt fyr- ir allt.“ Hvar er líklegast að húsnæð isverð haldist og hvar er lækkun líklegust ? „Við erum ekki með neina sundurliðaða spá fyrir einstök hverfi en það má búast við því að lækkunin eigi eftir að ver ða nokkuð ójöfn. Sér- býli og stórar eignir munu líklegast lækka mest auk þess sem íbúðir á jaða rsvæðum gætu lækkað meira en íbúðir miðsvæð is. Sérbýli hafa hækk- að meira en fjölbýli að und anförnu og það er því meira svigrúm til lækkana þar.“ ekki stökkva til og kaupa Er þetta góður tími til að ka upa sér íbúð? „Það er erfitt að segja til u m það, það fer eft- ir aðstæðum hvers og ein s. Sýnin á markaðinn sýnir stöðnun og þá er eng in ástæða til að óttast. Ég mæli samt ekki með þv í að fólk stökkvi til og kaupi íbúð bara til þess ei ns að kaupa. Horfurn- ar eru samt ekki slæmar. Við spáum ekki nafn- virðislækkun þó að hækku nin milli ára verði að jafnaði sjö prósent, sem er mikil breyting frá síð- ustu árum. Það verður lítils háttar hækkun en svo lækkun eftir það. Það lítur út fyrir að markaður- inn eigi eftir að standa í sta ð.“ Hefur lækkun á fasteignam arkaði áhrif á þá sem keypt hafa á háum l ánum að undanförnu? „Nei, það eru litlar líkur á því að það gerist hérna og núna. Við búum við þá stöðu sem gerir fasteignamarkaðinn okkar til dæmis sterkari en annarra, öfugt við Banda ríkin og Bretland. Þar voru margir sem keyptu til að reyna að græða á. Það orsakaði að lánað var til þeirra sem ekki höfðu svo greiðslugetu og varð til þess að mark- aðurinn veiktist. Hér er um annað að ræða, hægt var á útlánum árið 2006 til húsnæðiskaupa og reglur þrengdar og það ke mur sér vel núna. Það eru sárafáir held ég sem yrðu í þeirri stöðu að skulda meira en þeir eiga.“ Hvar er líklegast að húsnæð isverð haldist og hvar er lækkun líklegust ? „Það mun lækka meira í úthverfunum. Mið- bærinn er tregur til lækku nar. Séð í niðursveifl- um eru það helst hverfi e ins og Grafarholt þar sem stóð mikið af fullbygg ðum húsum sem voru of dýr sem lækkuðu síðan fyrst í verði.“ Vefur fyrir neytendur Vakin er athygli á vef neyten dasamtakanna. Þar er brunn ur upplýsinga um alls kyns málefni. meðal efni sflokka eru helstu lög og reg lur sem gilda á neytendasviði, verðkannani r, bréf frá neytendum og ath uganir á matvælum. Þar er einnig hle kkjasafn á langflesta vefi í re ykjavík sem snerta hagsmuni almenning s og nöfn og símanúmer stjó rnenda þurfi einstaklingar að leita sér aðs toðar. Slóðin er: http://www .ns.is. NeytaNdiNN 17. janúar 2008 Fréttir DV HÆTT VIÐ GJALDÞROTUM LÆkkI HúsnÆÐIsVeRÐIngunn S. Þorsteinsdóttir Ásgeir Jónsson „Komi fasteignaverð til með að lækka má búast við því að mikið skuldsett heimili lendi í vandræð- um,“ segir Ingunn S. Þorsteinsdótt- ir, hagfræðingur hjá ASÍ. Fasteignaverð á Íslandi hefur haldist hátt í töluvert langan tíma. Í Bretlandi og í Danmörku hefur hins vegar orðið nokkur lækkun á fasteignaverði á undanförnum misserum sem hefur gert það að verkum að skuldsettir einstakling- ar hafa lent í erfiðleikum og jafnvel orðið gjaldþrota. Ef fasteignaverð kemur til með að lækka á Íslandi gæti það leitt til þess að heilu fjöl- skyldurnar verði gjaldþrota en til þess þyrfti verð að lækka umtals- vert og ástandið þyrfti að vara í nokkuð langan tíma. Gæti skapað vandræði Ingunn segir að áhrif- in á fólkið í landinu muni fara eftir því hversu djúp sveiflan kemur til með að verða. Það er ef hún á annað borð kemur. „Þetta ætti þá til dæm- is við um ungt fólk sem hyggur á nám erlend- is og hefur nýverið keypt sér íbúð. Þetta hefði einnig slæm áhrif á þá sem hefðu skuldsett eignir sín- ar. Þá gætu bankarn- ir þurft að afskrifa eitthvað af lánum.“ Á tímum banka- kreppunnar á Norðurlöndum á síðasta áratug þurfti fólk nánast að borga með fast- eignum sínum við sölu. Þá voru lánin orðin hærri heldur en verð- ið sem fékkst fyr- ir eignirnar en þetta ástand var hve alvar- legast í Nor- egi og Svíþjóð en teygði einnig anga sína til Danmerkur. Ingunn segir að Íslendingar gætu séð svip- uð áhrif hér á landi fari allt á versta veg. Góðar aðstæður Á tíunda áratug síðustu aldar lentu margir Íslendingar í fjárhags- erfiðleikum og varla leið sá dagur að einhver væri ekki úrskurðaður gjaldþrota. Þá var ástandið á Ís- landi nokkuð öðruvís en það er í dag. Þá ríkti stöðnun í hagkerfinu og Íslendingar voru á leið út úr erf- iðum tíma. Þetta var í aðdraganda þess að farið var í byggingu álvers- ins á Grundartanga. Þá var lítið um að vera í hag- kerfinu og erf- itt var að fá hjólin til að snúast á ný. „Aðstæð- urnar núna eru öðruvísi en á þessum tíma. Núna erum við að koma út úr góðu tímabili og aðstæður núna eru að mörgu leyti svipaðar og voru í kringum aldamótin. Við höfum auk þess möguleika á að fara í frek- ari stóriðjuframkvæmdir. Almennt virðist því ekki ríkja mikil svartsýni í efnahagskerfinu,“ segir Ingunn. Komið til að vera Ásgeir Jónsson, forstöðumaður Greiningardeildar Kaupþings, segir að sú hækkun sem verið hefur á fasteignamarkaðnum muni að öllum líkindum ekki ganga til baka. Að minnsta kosti ekki nema að litlu leyti. Hann segir að lækkun húsnæðisverðs komi til af tveimur orsökum. Annars vegar ef um offramboð er að ræða á nýjum eignum og hins vegar ef það kæmi til harðrar kreppu. „Þetta yrði þá fyrst og fremst óþægilegt fyrir fólk sem farið er að skulda meira en það á og komið með neikvætt eigið fé. Það getur vissulega verið mjög óþægileg tilfinning,“ segir Ásgeir. Segir hann að fyrir fólk sem er í fastri búsetu ætti lækkun húsnæðisverðs ekki að hafa nein áhrif. Nýlega hækkaði Seðlabankinn stýrivexti sína upp í 13,75 prósent og hafa margir gagnrýnt vaxtastefnu bankans. Ásgeir segir að markmið hækkunarinnar sé að kæla markaðinn til að gera fólki erfiðara fyrir að kaupa. „Það má í raun segja að þeir séu að reyna að koma í veg fyrir að fólk kaupi húsnæði. Það getur verið gott að kæla markaðinn en það má ekki frysta hann. Um leið og þenslan minnkar lækka þeir vextina og markaðurinn tekur við sér að nýju.“ EInar Þór SIGurðSSon blaðamaður skrifar: einar@dv.is „Þeir einstaklingar sem þyrftu að selja eignir sínar af einhverjum ástæðum gætu þá lent í vandræðum.“ rEyKJavíK Ákvörðun seðlabank- ans um að hækka stýrivexti miðar meðal annars að því að koma í veg fyrir að fólk kaupi sér íbúðir. Slæm ÁhrIf ingunn segir að lækki fasteignaverð geti það haft slæmar afleiðingar í för með sér. sérstaklega fyrir fólk sem er mikið skuldsett. 4. desember 2007 HRE FIRVOFANDI miðvikudagur 7. janúar 2009 11Neytendur að fólki meira til fasteignakaupa. Há- marks lánsupphæð Íbúðalánasjóðs hækkaði úr 18 í 20 milljónir auk þess sem brunabótaviðmið lánveitinga Íbúðalánasjóðs var afnumið og mið- að við 80 prósent af kaupverði eignar. Þetta var gert til að blása lífi í frosinn fasteignamarkað. Alþýðusamband Íslands sá ástæðu til að fagna þessum aðgerð- um sem miðuðu að því að auðvelda fólki aðgang að lánsfé. „Í tillögum ríkisstjórnarinnar sem kynntar voru í dag er verið að bregðast við ýmsum af þeim atriðum sem Alþýðusam- bandið hefur lagt áherslu á í sínum málflutningi að undanförnu,“ sagði í tilkynningu frá ASÍ. Ljóst er að þeir sem nýttu sér þetta hafa orðið fyrir gríðarlegum fjárhagsskaða sem enn sér ekki fyrir endann á. Lækka raunvexti Lilja segir að því miður geti marg- ir ósköp lítið gert annað en að fylgja straumnum. Sumir húsnæðiseigend- ur hafi þó gripið til þess ráðs að leigja út herbergi eða hluta íbúðar sinnar. Þó sé ekki víst að allir eigi þess kost. Þá séu alltaf einhverjir sem þurfi að stækka við sig og þá séu skipti stund- um möguleg. Fáir kostir séu aðrir í stöðunni. Hún segir að þær aðgerðir sem Jóhanna Sigurðardóttir félagsmála- ráðherra kynnti fyrir jól hjálpi aðeins þeim sem þegar eru komnir í vanskil. Margir stefni í vandræði en fái ekki hjálp fyrr en þeir lendi í vanskilum. Svo því sé til haga haldið miðuðu aðgerðir félagsmálaráðherra meðal annars að því að minnka greiðslu- byrði lána, til dæmis með lengingu þeirra. Lilja hefur ráð við því hvern- ig stjórnvöld gætu gripið inn í. „Það sem myndi hjálpa væri að lækka raunvexti á húsnæðislánum. Þeir eru nú á bilinu fjögur til sjö prósent en hafa víða lækkað erlendis. Sums staðar eru þeir á bilinu 0 til 2 pró- sent. Hvert prósentustig þýðir um tíu þúsund króna lækkun greiðslubyrð- ar á milljón króna láni,“ segir hún og bætir við að ef raunvextir yrðu lækk- aðir niður í 2 prósent gæti það hjálp- að þeim mikið sem eiga í greiðsluerf- iðleikum. Jafnari skuldabyrði Þá vill Lilja að verðtryggingin verði endurskoðuð, ekki sé rétt að öll áhætta sé hjá lántakendum. Slíkt þekkist nánast hvergi annars stað- ar á Vesturlöndum. Það er ekki rétt- látt að svona þungar byrðar séu lagð- ar á þær ungu kynslóðir sem nú eru veðsettar í botn vegna fasteignalána. „Hér þyrfti að stefna að því að hanna aðgerðir þannig að skuldabyrði fólks falli ekki bara á eitt æviskeið, heldur dreifist yfir lengra tímabil. Hjá Evr- ópusambandinu er í gangi stefna sem heitir „Life Cycle Approach“ sem miðar að því að jafna skulda- byrðina þannig að fólk þurfi ekki að vera yfirskuldsett á einu æviskeiði lífsins,“ segir hún að lokum. Bið er betri en bráðræði Sigurður Helgi Guðjónsson, formað- ur Húseigendafélagsins, segir að húseigendur séu flestir ekki í teljandi vandræðum í dag. Yfirvofandi séu hins vegar miklar hremmingar. „Mín tilfinning er sú að í sumar og í haust lendi margir í miklum vandræðum,“ segir hann og bætir við: „Hver og einn verður að meta sínar aðstæður. Það er ekki hægt að ráðleggja öllum á einu bretti. Allir kostirnir í stöðunni eru vondir en það mætti kannski hvetja fólk til að kaupa sér tíma með því að sjá hvað setur,“ segir hann og bætir við að fólk eigi ekki að rjúka til og freista þess að selja eða hætta að borga nema að vel ígrunduðu máli. „Bið er betri en bráðræði.“ Fólki ráðlagt að reyna að selja Sigurður Helgi guðjónsson, formaður Húseigendafélagsins, hvetur fólk til að reyna að kaupa sér tíma og sjá hvað setur. MYND KristiNN MagNússoN Skuld 23 milljónir Virði 19 milljónir Staðan í janúar 2010íbúð keypt í janúar 2008 Skuld 18 milljónir Virði 22,5 milljónir mánudagur 8. desember 200810 Dísilolía el d sn ey t i Sundagörðum verð á lítra 138,8 kr. verð á lítra 166,4 kr. Búðakór verð á lítra 137,2 kr. verð á lítra 164,9 kr. Kleppsvegi verð á lítra 143,1 kr. verð á lítra 173,9 kr. bensín Miklubraut suður verð á lítra 137,1 kr. verð á lítra 164,8 kr. Starengi verð á lítra 135,2 kr. verð á lítra 161,4 kr. Vatnagörðum verð á lítra 137,2 kr. verð á lítra 164,9 kr. Ægisíðu verð á lítra 138,8 kr. verð á lítra 166,5 kr. umsjón: baldur guðmundsson, baldur@dv.is / neytendur@dv.is Sigurður Helgi Guðjónsson bankarnir leiddu fólk til slátrunar „Það er í sjálfu sér ekki hægt að hrekja þessa útreikninga. Það er alveg ljóst að Íbúðalánasjóður og fleiri stofnanir munu lenda í miklum kröggum, ef ekki hrynja, ef fólk hættir unnvörpum að borga,“ segir Sigurður Helgi Guðjónsson, formaður Húseigendafélagsins, um þær háværu raddir að fólk hyggist einfaldlega hætta að borga af lánum sínum. Mikið verðfall fram undan DV sagði frá því í síðustu viku að það gæti einfaldlega borgað sig að hætta að greiða af innlendum húsnæðislánum. Seðlabankinn spáir því að húsnæðisverð muni að raunvirði lækka um 47 prósent á tímabilinu 2007 til 2011. Bankinn spáir því einnig að verðbólga eigi eftir að ná nýjum hæðum sem þýðir að verðbætur munu enn aukast. Það þýðir að greiðslubyrði muni hækka enn frekar og að þeir sem séu nú þegar við efri mörk í greiðslugetu, gætu beinlínis hagnast á því að gefast upp á afborgunum strax. Um eitt ár tekur að gera fjárnám í eignum fólks en á þeim tíma gæti fólk lagt fyrir peninga til að búa sig undir að herja á leigumarkað. Fólk hugsi um eigin hag Sigurður Helgi segist helst ekki vilja hugsa þá hugsun til enda, ef fólk myndi í stórum stíl hætta að borga af húsnæðislánum. Það gæti riðið Íbúðalánasjóði að fullu. Hann viðurkennir þó að hver og einn þurfi fyrst og fremst að hugsa um eigin hag. „Hver er sjálfum sér næstur í þessu eins og öðru. Ef menn geta ekki greitt verða þeir auðvitað að velja skynsamlegustu leiðina, sama hvaða áhrif hún hefur,“ segir hann. Spá í að flytja Guðmundur Ólafsson hagfræð- ingur sagði við DV fyrir helgi að það væri beinlínis fráleitt að halda áfram að borga af húsnæðilánun- um. Sigurður segist hafa orðið þess var að félagsmenn í Húseigenda- félaginu velti þessu mikið fyrir sér, en í félaginu eru um átta þúsund manns. „Menn eru með hugann við sína fjárhagslegu framtíð. Því miður sjá menn ekkert nema svartnættið fram undan, margir hafa enga leið til að takast á við auknar afborgan- ir. Fæstir eru komnir í þá aðstöðu nú en menn sjá fram á að svo muni fara. Þess háttar vangaveltum fylgir auðvitað mikill kvíði,“ segir Sigurð- ur. Hann segir marga velta því fyrir sér að flytja til útlanda eða jafnvel út á land. Aðspurður hvort hann eigi ráð handa fólki segir hann: „Það er ekki gott að ráðleggja fólki þegar kostirn- ir eru svona þröngir. Ég verð bara að vona að þetta reddist, það eru einu huggunarorðin sem ég hef.“ Eins og lömb til slátrunar Sigurður er á þeirri skoðun að bank- arnir hafi brugðist. Þeir hafi haft all- ar forsendur og upplýsingar til að hafa vit fyrir fólki. Þess í stað hafi þeir leitt fólk eins og lömb til slátr- unar með því að bjóða 80 til 100 pró- sent lán í stórum stíl. „Það máttu all- ir sjá að þetta var blaðra sem myndi springa. Ég hef varað við þessu í fjöl- miðlum í mörg ár en hef ávallt ver- ið álitinn vitleysingur og talað fyrir daufum eyrum,“ segir Sigurður sem gagnrýnir sérstaklega greiningar- deildir bankanna. „Greiningadeild- irnar voru ekki vísindalegar deildir eins og fólki var talið trú um. Þetta voru áróðursapparöt sem ginntu fólk áfram. Ekkert hefur ræst enda voru þær ekki að spá, heldur fluttu bara auglýsingar fyrir bankana. Hvers vegna ættum við að treysta þessum deildum nú, þótt þær syngi annan söng núna? Þetta er allt sama fólkið,“ segir hann ákveðinn. Hann undrast einnig fasteigna- sala sem hafi hjálpað til við að blása bóluna. „Þetta var einhver sjálfseyð- ingarhvöt, því auðvitað kemur skell- urinn einna fyrst við þá,“ segir hann að lokum. MataVÆlaVerð lÆKKi Verulega „Talið er að matvælaverð lækki veru- lega með inngöngu Íslands í ESB.“ Þetta er á meðal þess sem stjórn Neytendasamtakanna segir í ályktun sem ítrekuð er á heimasíðu þeirra, ns. is. Þar segir að hagsmunir neytenda skuli vera hafðir að leiðarljósi við uppbyggingu íslensks samfélags um leið og björgunaraðgerðum lýkur. Samtökin vilja að látið verði á það reyna með aðildarviðræðum hvort hægt sé að ná viðunandi samning- um um inngöngu í Evrópusamband- ið. „Hagsmunir neytenda í þessu máli eru það miklir að þetta mál verður að setja í forgang með aðildarumsókn,“ segir í yfirlýsingunni. Þar segir einnig að krónan hafi dugað þjóðarbúinu illa og því sé eðli- legt að skoða strax hvort eigi að taka upp annan gjaldmiðil, til að freista þess að hér verði stöðugleiki í efna- hagslífinu. Í yfirlýsingunni er minnt á að við fengjum öruggari aðgang að okkar mikilvægasta viðskiptasvæði, veru- lega væri dregið úr gengisáhættu, tollar í viðskiptum við önnur ESB- lönd myndu falla niður sem myndi skila sér í lægra vöruverði. Samkeppni myndi aukast á nánast öllum sviðum og vöruúrval yrði meira. Þá segir að verðbólga myndi minnka og verð- trygging fjárskuldbindinga færi niður á það stig sem hún er í Evrópu. „Nauðsynlegt er að fá úr því skor- ið sem fyrst hvaða hag íslenska þjóðin muni hafa af aðild að ESB. Það verð- ur aðeins gert með aðildarumsókn og samningum,“ segir enn fremur. baldur@dv.is NaMMilauS KaSSi „Í dagvöruverslunum skal leit- ast við að ekkert sælgæti, flögur, gos eða þvíumlíkt sé nærri kassa og að minnsta kosti sé tryggt að einn kassi sé laus við slíkar vörur í verslunum þar sem eru fleiri en tveir kassar,“ segir meðal annars í drögum að leiðbeiningum um neytendavernd barna sem um- boðsmaður barna og talsmað- ur neytenda hafa nú lagt fram til umsagnar. Í þeim er auk þess mælst til þess að auðvelt sé fyrir fólk með börn að ganga í gegnum verslun og sneiða hjá matvælum sem höfða sérstaklega til barna en hafa hátt innihald sykurs, salts, fitu eða transfitu – einkum að þau séu ekki höfð í augnhæð barna,“ segir meðal annars. Drög- in má sjá á talsmadur.is. Átt rétt Á ógallaðri Vöru Neytandi á ótvíræðan rétt á ógallaðri vöru. Reynist vara göll- uð á hann rétt á endurgreiðslu eða skaðabótum. Þetta segir á heimasíðu talsmanns neyt- enda, talsmadur.is. Þar má meðal annars finna svör við mörgum algengum spurningum um rétt neytenda þegar viðskipti eiga sér stað. Til dæmis er því svarað hvert neytendur skuli snúa sér þegar þeim finnst á sér brot- ið, hvort munnlegir eða jafnvel ósanngjarnir samningar séu lög- legir og hvort verslanir megi vera opnar á helgidögum. Viðskiptavinur Tals hafði samband og sagðist hafa beðið í hálfan mánuð eftir nettengingu hjá Tali. Í fyrradag fékk hann SMS um að netið væri klárt. Það reyndist ekki vera svo hann hringdi í þjónustuver þar sem hann beið í 40 mínútur eftir þjónustu. SMS-skilaboðin höfðu verið send fyrir mistök og bíður hann því enn eftir neti. Lofið fær Europris fyrir fjölbreytni í framboði á vörum. Þar er hægt að finna fjöldann allan af góðgæti, jólavörum, kertum, fatnaði og jafnvel verkfærum sem ekki fást annars staðar á Íslandi. Vörurnar eiga það sammerkt að vera flestar á mjög góðu verði. Þar er spiluð róleg tónlist og andrúmsloftið því afslappaðra en í öðrum verslunum. sendIð loF eða lasT á neYTendur@dV.Is „Greiningadeildirnar voru ekki vísindalegar deildir eins og fólki var talið trú um.“ BALDUR GUÐMUNDSSON blaðamaður skrifar baldur@dv.is miðvikudagur 3. desember 200810 Neytendur Dísilolía eld sne yti Gullinbrú verð á lítra 149,5kr. verð á lítra 179,6kr.Skeifunni verð á lítra 146,2kr. verð á lítra 173,9kr.Skógarhlíð verð á lítra 149,5kr. verð á lítra 179,6kr. bensín Spönginni verð á lítra 144,1kr. verð á lítra 170,3kr.Starengi verð á lítra 144,2kr. verð á lítra 170,4kr.Fellsmúla verð á lítra 148,2kr. verð á lítra 175,9kr.Skógarseli verð á lítra 148,0kr. verð á lítra 178,1kr.umsjón: baldur guðmundsson, baldur@dv.is / neytendur@dv.is Fráleitt að borga áFram aF lánunumBaldur Guðmundsson oGJón BJarki maGnússonblaðamenn skrifa: baldur@dv.is og jonbjarki@dv.is Engin hreyfingviðskipti á fasteignamarkaði eru lítil sem engin um þessar mundir. Fólk situr uppi með himinhá lán, hærri en verðgildi íbúðanna. Guðmundurólafssonhagfræðingurvill frumvarp frá ríkisstjórninniþess efnis að hætt verði aðborga afskuldum í eitt tiltvö ár. „Þeir ættu að boða að ekki verði greitt af skuldum einstaklinga og fyrirtækja í eitt til tvö ár eða á meðan ríkisstjórnin er að ná tökum á ástandinu og sanna sig.“ „Það er fráleitt að halda áframað borga,“ segir Guðmundur Ólafs-son hagfræðingur um stöðu þess fólks sem á í greiðsluerfiðleikum vegna húsnæðislána. Hann segir að fólk eigi í öllu tilliti að fara til skuld-areigandans, oftast Íbúðalánasjóðseða bankanna, og spyrja þá hvaðsé til ráða þegar fólk ræður ekki viðgreiðslurnar. Guðmundur segir að allur sá fjöldi fólks sem er í þess-um sporum eigi aðeins einn kost.„Hann er þá að segja einfaldlega; „Við borgum ekki“ enda er ekkert annað í boði. Það segir sig sjálft,“ segir hann.Guðmundur segir að eina vit-ið hjá ríkisstjórninni væri að gefaút yfirlýsingu hið bráðasta. „Þeir ættu að boða að ekki verði greitt afskuldum einstaklinga og fyrirtækja í eitt til tvö ár eða á meðan ríkis-stjórnin er að ná tökum á ástandinu og sanna sig,“ segir hann. lánið hækkar um sex milljónirÞeir sem eiga innlend húsnæð-islán standa frammi fyrir þeirri staðreynd að lánið hefur hækkað um 17 prósent á síðastliðnu ári. Það þýðir að höfuðstóll láns sem stóð í 18 milljónum í janúar, stend-ur ári síðar í um 21 milljón króna. Greiðslubyrði af 18 milljóna króna láninu var 93 þúsund krónur í jan-úar á þessu ári. Núna, um ári síð-ar, er greiðslubyrðin orðin meira en 107 þúsund krónur á mánuði og hefur hækkað um tæplega 15 þús-und krónur.Seðlabankinn spáir því þó að úrverðbólgunni muni draga á næsta ári, hún verði 13 prósent yfir árið. Það þýðir að greiðslu-byrðin á láninu muni standa íum 122 þúsund krónum á mán-uði og lánið,sem í byrjun þessa árs var 18 milljónir, muni standa í 23,7 milljón-um króna í lok árs 2009. Hins vegar ger-ir Seðla- bankinn ráð fyrir að staðan geti orðið mun verri. Við óhagstæðaraðstæður getur verðbólgan fariðupp undir 30 prósent og lítur dæm-ið þá mun verr út. Þú tapar 11 milljónumSeðlabankinn spáir því að íbúðarverð lækki um 30 prósentað nafnvirði frá 2007 til 2011. Alls lækkar húsnæðisverð um 47% að raunvirði, að teknu tilliti til verð-bólgu. Sá sem keypti 22 milljóna króna íbúð 2007 og átti í henni fjór-ar milljónir tapar því 11 milljónum króna frá kaupunum til ársins 2011.Íbúðin verður samkvæmt spám 15 milljóna króna virði, en lánið verð-ur ekki lengur 18 milljónir króna. Á tveimur árum hækkar lánið í tæpar24 milljónir króna, og mun hækkaenn meira. Guðmundur Ólafsson hagfræð-ingur segir það vera fráleitt fyrir fólk að halda áfram að borga, ef það sér fram á að geta það ekki í nán-ustu framtíð. Fólk verði að hætta að borga. Hægt að hætta að borgaÁkveði fólk að hætta að borga af láni sínu, vegna þess að það sér ekki möguleika á því að standa ískilum þegar líður á veturinn, get-ur ferlið tekið í kringum ár. Á þeim tíma getur sá sem skuldar lagt þá upphæð fyrir inni á bankabók, sem annars myndi fara í að borga af lán-inu, þar sem höfuðstóllinn hækk-ar hvort sem skuldari borgar af því eður ei. Íbúðalánasjóður hefurekki heimild til þess að krefj-ast sönnunar frá skuldara um að hann hafi ekki efni á því að borga. Hætti hann að greiða, breytir engu hvort launhans dugi fyrir skuld-um, ferlið er ávallt hið sama. Hætti lántak-andi að greiða í byrjunmánaðar og ákveði að borga ekki af greiðslu-seðli líður mánuður þar til hann fær ítrek-un í pósti frá Íbúðalána-sjóði. Greiði lántak- andinn ekki af láninu þrátt fyrir ítrekun, líða hátt í fjór-ir mánuðir þar til lántak-andi fær greiðsluáskorun.Með því að hætta að borga af lánunum hefur hann þannig skapað sér tækifæri til þess aðleggja fyrir í stað þess að hendapeningunum inn í vaxandi lán sem hann sér ekki fram á að geta borgað af til lengdar. safnað í stað þess að henda í hækkandi lánÁkveði skuldarinn að bregðast ekki við greiðslu-áskoruninni lætur Íbúða-lánasjóður birta honum nauðungarsölubeiðni mánuði eftir að greiðslu-áskorunin hafi verið send. Í kjölfarið sendir Íbúða-lánasjóður nauðungarsölu-beiðni til sýslumanns. Þar er málið tekið fyrir eftir tvo til þrjá mánuði frá móttöku nauð-ungarsölubeiðni. Sýslumaður til-kynnir skuldara og fyrirtakan er tekin fyrir. Uppboðið á húsnæðinu er auglýst í dagblöðum. Uppboðiðhefst svo einum og hálfum mánuðifrá fyrirtöku. Sýslumaður tilkynnirskuldara á nýjan leik og uppboðiðer auglýst í dagblöðum. Framhald uppboðs er svo haldið innan við fjórum vikum frá byrjun uppboðs. Á þessum tíma getur sá sem skuld-ar einfaldlega nýtt sér tímann í að safna þeim peningum sem annars myndu fara í sífellt hækkandi lán. Þegar íbúðin er svo tekin af honum í lok þessa ferlis, getur hann verið búinn að koma sér upp sjóði semkemur sér vel þegar hann þarf svo út á leigumarkaðinn. rúmt ár í friðiFerlið hjá sýslumönnum tekuralmennt á bilinu fjóra til sex mán-uði ef ekki er frestað eða afturkall-að. Ef Íbúðalánasjóður eignast eign á nauðungarsölu er sent rýmingar-bréf til íbúa og er rýmingarfrestur yfirleitt þrír mánuðir. Tólf til fjór-tán mánuðir hafa nú liðið frá þvíað skuldari hætti að borga. Hafieinstaklingurinn sem hætti aðborga af láninu á þessu tíma-bili lagt fyrir 110 þúsund krónur á mánuði á hann rúmar1,5 milljónir þegar íbúðin er tekin af honum. Þá peninga getur hannsvo notað til þess að greiða fyrir sérþegar hann reynir að koma sér fyrir í leiguíbúð. Ekki vandalaus lausnÞar sem lánið er orðið munhærra en verðgildi íbúðarinnar erljóst að Íbúðalánasjóður fær ekkiupp í kröfur við nauðungarsöl-una og þá stofnast svokallað glataðveð. Skuldara er tilkynnt um þetta. Íbúðalánasjóður innheimtir ekkislíkar kröfur og hefur aldrei gert kröfu um að skuldari verði gerðurgjaldþrota. Glötuð veð teljast eft-irstæð krafa vegna skuldabréfs og fyrnist krafan á 10 árum. Íbúðalánasjóður hefur heimildtil að fella niður kröfu eftir 5 ár sam-kvæmt umsókn skuldara enda hafihann ekki fjárhagslegt bolmagn tilað greiða kröfuna. Einnig er hægt að fá fellda niður kröfu ef greiddurer helmingur kröfunnar. Ef skuldari er með glatað veð birtist slík krafa ávanskilaskrá Lánstrausts. Ef skuld-ari er gjaldþrota fær hann ekki fyrirgreiðslu hjá Íbúðalánasjóði – ef maki er ekki gjaldþrota get-ur hann sótt um og fengið fyrir-greiðslu til að kaupa. lausn stjórnvalda eykur skuldaklafannJóhanna Sigurðardóttir félags-málaráðherra hefur undanfarið aukið mjög heimildir Íbúðalána-sjóðs til að koma til móts við fólk sem á í greiðsluerfiðleikum. Nú síðast samþykkti Alþingi lög umgreiðslujöfnun fasteignaveðlána.Það þýðir ekki eftirgjöf skulda held-ur er þar aðeins um tímabundna lækkun á mánaðarlegum greiðsl-um að ræða en þegar allt kemur tilalls mun kostnaður vegna lánsins stóraukast.Lögin kveða einnig á um að Íbúðalánasjóði verði veittar laga-heimildir til að leigja húsnæði í eigu sjóðsins, þannig að fólk geti búið áfram á eigin heimili, sem þá verð-ur í eigu ríkisins. Lögin voru sett með það markmið að leiðarljósi að gera fólki kleift að búa áfram í íbúð-arhúsnæðinu í tiltekinn tíma gegnleigu. „Fólki sé þannig forðað frá því að þurfa að hrekjast úr húsnæðisínu með litlum fyrirvara og án þess að eiga í önnur hús að venda“, sagði Jóhanna þegar hún mælti fyr-ir frumvarpinu á þingi.Því er jafnvel mögulegt að þeir sem hætta að borga húsnæðislánin sín geti búið áfram á sama heimili. + 6 milljónir lÁniÐ -47% eiGnin 3. desember guðmundur ólafsson hagfræðingur sagði fráleitt að halda áfram að borga. „Margir velta því fyrir sér að flytja til útlanda eða út á land,“ segir sigurður Helgi guðjónsson, formaður Húseigendafélagsins. Skora á aðildarviðræður um ESB neytendasamtökin spá lækkandi vöruverði ef Ísland gengur í evrópusambandið. Virði 20 milljóna króna húsnæðis kemur til með að lækka um 1 millj- ón króna á næstu tólf mánuðum gangi spá Seðlabanka Íslands eft- ir. Virði þessa sama húsnæðis mun aftur á móti lækka um 3,4 milljón- ir króna fram til ársins 2010 sam- kvæmt spá bankans. Ef tekið er mið af verðlagsþró- un næstu ára, mun virði þessa hús- næðis hins vegar lækka um 3 millj- ónir króna á þessu ári en um heilar 6 milljónir króna til ársins 2010, samkvæmt spá bankans. Þetta má einnig segja sem svo að kaup- máttur húsnæðisins gagnvart ann- arri vöru og þjónustu minnki sem nemur fyrrgreindum upphæðum. Í þessu dæmi er miðað við 100 pró- senta samsett lán Íbúðalánasjóðs og Sparisjóðsins. Erfitt fyrir lántakendur Þessi þróun mun reynast sér- staklega erfið fyrir þá sem hafa keypt húsnæði á lánum og standa þá frammi fyrir því að virði þess lækkar snarlega. Ásta S. Helga- dóttir, forstöðumaður Ráðgjafar- stofu um fjármál heimilanna, seg- ir ljóst að ýmsir muni standa illa ef spá Seðlabankans muni ganga eftir. „Þetta eru slæm tíðindi sem koma fram í spánni og væri vonandi að hún rætist ekki. Ég trúi því ekki að þetta muni rætast. Húsnæðið er hverri fjölskyldu lífsnauðsynlegt og mjög bagalegt ef skuldirnar standa einar eftir,“ segir Ásta. Ef tekið er mið af fjölskyldunni sem hefur í huga að fjárfesta í 20 milljóna króna íbúð nú samkvæmt fyrrgreindum forsendum má gera ráð fyrir að árlegt tap fjölskyldunn- ar verði rétt rúmar 2 milljónir króna á ári næstu þrjú árin. Á meðan höf- uðstóll lánsins hækkar um rúmar 2 miljónir króna, lækkar virði hús- næðisins um 3,4 milljónir króna. Yfirveðsett heimili Ásta segir þetta geta haft í för með sér að eignir verði yfirveðsettar sem kemur sér einstaklega illa fyr- ir þá sem vilji selja eignir sínar eða taka lán. „Þetta kemur í alla staði illa út, þar sem sparnaður Íslendinga er að miklu leyti fólginn í fasteign- um. Þegar húsnæðisverðið lækk- ar getur fjölskyldan svo stað- ið uppi með að skuld sem hvílir á fasteigninni sé hærri en virði þess,“ segir Ásta. Aðspurð hvort þessi spá Seðla- bankans muni halda aftur af hús- næðiskaupendum næstu árin, á meðan beðið er eftir hvort verð- lækkunin gangi eftir, segir Ásta spá bankans hljóta að hafa áhrif í þessu sambandi. „Það verður hver og einn að taka sjálfstæða ákvörðun. Svo ber að geta þess að bankarnir hafa dreg- ið verulega úr útlánum og allt hefur þetta samverkandi áhrif,“ segir Ásta. Ekki á rökum reist Ingibjörg Þórðardóttir, formaður Félags fasteignasala, er ósam- mála spá Seðlabankans og og telur að hún muni ekki ganga eftir. „Ég tel spána ekki á nægum rökum reista, í henni kemur líka fram að það sé mikil óvissa í henni. Það er ljóst að það hefur hægst um á markaðinum, en það skýrist af minna aðgengi kaupenda að lánsfjár- magni. Það vantar ekki áhuga hjá fólki á kaupum en vextir eru háir og fólk ígrundar vel sína stöðu. Mér þykir óvarlegt að ætla að grípa inn í markaðinn með þessum hætti og stöðva hjólin með hræðsluáróðri,“ segir Ingibjörg. Aðspurð hvers vegna hún telji að spá Seðlabankans gangi ekki eft- ir, segir Ingibjörg vanta rökstuðning í spána og segir hana einkennast af einföldun á markaðinum. „Við- skiptabankarnir sjálfir reikna ekki með þetta mikilli lækkunarsveiflu og er frekar raunhæft að tala um að húsnæðisverð standi í stað en að það lækki,“ segir Ingibjörg og seg- ir offramboð á fasteignum ekki til staðar. 90 prósenta lán Eins og DV hefur greint frá er talið að vaxtabyrði á meðalheim- ili á Íslandi sé um og yfir 10 pró- sentum og hefur hækkun fasteigna- verðs á síðustu árum reynst sérstaklega erfið fyrir yngstu húsnæðiskaupendurna. Hefur Jak- ob Hrafnsson, formaður Sambands ungra framsóknarmanna, meðal annars talað fyrir því að lánastefna Íbúðalánasjóðs verði endurskoðuð og hvort bjóða skuli upp á 90 pró- senta lán til fyrstu húsnæðiskaupa. Undir þetta sjónarmið tekur Ingibjörg. „Almenningur þarf að eiga möguleika á því að eignast þak yfir höfuðið. Núna kemur í ljós hversu mikilvægur sjóðurinn er al- menningi í landinu, þar sem bank- arnir eru undir stýrivaxtaokri og eiga þess ekki kost að lána á öðrum kjörum en þeim sem hafa verið í boði,“ segir Ingibjörg. Vísitala fasteignaverðs hefur nú þegar lækkað um rúmt prósent miðað við það sem hún var nú um áramót, sem telst sú lækkun telst þó vart marktæk enn sem komið er. Þinglýstum kaupsamningum hefur þó fækkað mikið frá því um áramót og voru þeir 76 talsins í mars. Fréttir DV InnlendarFréttIr ritstjorn@dv.is Kærir ekki nauðgun Í DV í gær var sagt frá því að sautján ára stúlka hefði leitað til lögreglu vegna nauðgunar á salerni skemmtistaðarins Trix. Í framhaldi af því var farið með stúlkuna á neyðarmóttöku fyrir fórnarlömb nauðgana. Jóhannes Jensson, yfirmaður rannsókn- ardeildar lögreglunn- ar á Suð- urnesjum, segir stúlk- una ekki hafa lagt fram kæru og því sé málinu lokið af hálfu lög- reglunnar: „Það er ógerlegt að rannsaka svona mál ef sá sem telur að brotið hafi verið á sér vill ekki aðstoð.“ Lögregla var við vettvangs- rannsókn á Trix að morgni sunnudags og var ætlunin að fara yfir upptökur úr öryggis- myndavélum staðarins. Skoða gæslu á Trix Lögreglan á Suðurnesjum hefur skemmtistaðinn Trix á Reykjanesi til athugunar en sautján ára stúlku var hleypt þar inn aðfaranótt sunnudags þrátt fyrir að hafa ekki aldur til að sækja staðinn. Jósep Þor- björnsson, eigandi staðarins, þvertók fyrir það í samtali við DV í gær að gæslu og eftirliti hefði verið ábótavant með því að gestir staðarins uppfylli sett aldursskilyrði. Að öðru leyti vildi hann ekki tjá sig um dvöl stúlkunnar á staðnum. Sautján ára stúlku var nauðgað á salerni skemmtistaðarins Trix í Reykjanesbæ aðfaranótt sunnudags.Lögregla verst fregna og segir máliðí rannsókn. Enginn hafði verið handtekinn þegar DV fór í prentuní gær. Samkvæmt traustum heimildum blaðsins hafði stúlkan verið á spjallivið ofbeldismanninn skömmu áður en hann nauðgaði henni. Því er búist við því að hún þekki hann aftur.Fjöldi öryggismyndavéla er einnig á skemmtistaðnum og vinnur lögreglaí að fara yfir upptökurnar.Jósep Þorbjörnsson, eigandi Trix,segist ekkert hafa heyrt af nauðgun-inni fyrr en lögreglan kom á staðinn eftir lokun í gærmorgun og hóf vettvangsrannsókn sem stóð yfir í fleiri klukkustundir. Undir lögaldri á TrixSamkvæmd heimild-um DV yfirgaf stúlkan skemmtistaðinneftir árásina ásamtvinkonu sinni. Þær leituðu til lög-reglunnar á Suð-urnesjum ogvar þaðanfarið meðþolandanná neyðarmót-töku fyrir fórn-arlömb nauðg-ana. Athygli vekurað stúlkunni varhleypt inn á skemmti-staðinn Trix þrátt fyrir að vera aðeins sautján ára. Aðspurður hvort gæslu á staðnum hafiverið ábótavant þvertekur Jósep Þorbjörnsson fyrir það og segir:„Hún hefur alltaf verið mjög góð.“Að öðru leyti vildi hann ekki tjá sig um þá staðreynd að stúlkan var of ung til að vera inni á staðnum en aldurstakmarkið þar er átján ár. Þekktur fyrir splash-partíLögum samkvæmt er ungmenn-um undir 18 ára aldri óheimilt að vera inni á skemmtistöðum meðvínveitingaleyfi eftir klukkan tíuá kvöldin nema í fylgd með for-ráðamönnum. Dyraverðir eða aðrirsem bera ábyrgð á rekstri staðarinseru skyldugir til að fá staðfestingu á aldri gesta sinna. Sektargreiðsla liggur við því á hendur forsvars-mönnum skemmtistaðar semheimildar ungmennum undir aldri að vera þar inni. Ekki náðist í Ólaf Geir Jónsson, skemmtanastjóraá Trix, við vinnslu fréttarinnar. Hann er fyrrverandi herra Íslandog vakti mikla athygli þegar hann var sviptur titlinum því að sögnkeppnishaldara þótti hann ekki nógu góð fyrirmynd. Ólafi Geirfannst að sér vegið, kærði svipt-inguna og fékk titilinn til baka.Skemmtistaðurinn Trix hétáður Traffic. Fyrir nafnbreytinguna voru þó bæði Ólafur Geir og Jósepvið stjórnvölinn. Hinn fyrrnefndihefur reynt að höfða til yngri kynslóðarinnar, meðal annars með svokölluðum splash-partíum. íl 2008 Fréttir DV réttIrritstjorn@dv.is Sautján ára nauðgað á SkemmtiStað Jósep Þorbjörnsson Erla HlynsdóTTirblaðamaður skrifar: erla@dv.is Undir aldri JósepÞorbjörnsson, eigandiTrix, segir vel fylgst meðþví að fólki undir lögaldri sé ekki hleypt inn ástaðinn. Sú var engu aðsíður raunin um helgina. Árás á salerni Stúlku undir lögaldri varnauðgað á skemmti-staðnum Trix um helgina. Hákon Eydal Fangar dæmdir fyrir ársás faranótt sunnudags ði keyrt áá Laugaveginum.m er grunaður umók einnig á aðrari þeirrar bifreiðarið og brutust út ra. Áverkar vorutir slagsmálin. húsnæðinu eru bíll ökuþórsins er mmdur. Maðurinngageymslurnnar það sem eftir lifði Lést í eldsvoðalést eftir aði í íbúð viðBlönduósi í Björn lætur eftir ppkomna syni. Hanníbúðinni. Þegar m á vettvang eldur og reykur í kkafarar voruúðina og fundu anninn. Hann var látinn skömmukkvistarf tók umkkustundir en miklarrðu á húsnæðinu. á Akureyri vinnur á brunanum. kureyriAkureyri hafði ast um helgina un var í bæn-annfjöldi var í söngvakeppniólanema og þá var ót í Hlíðarfjalli.lunnar voru klingar teknir vegna o vorunir vegna meints Öryrki dæmdur fyrir sjö milljónir Rúmlega fimmtug kona, sem er öryrki, hefur verið dæmd í sex mánaða fangelsi skilorðsbundið í þrjú ár fyrir að hylma yfir fjár- svik í stóra Tryggingastofnunar- málinu. Um er að ræða stórfelld fjársvik sem Rannveig Rafns- dóttir, fyrrverandi starfskona Tryggingarstofnunar, hefur játað á sig. En öryrkinn fékk tæplega sjö milljónir króna greiddar inn á eigin reikning. Hún játaði þó brot sín strax þegar hún var yfirheyrð og aðstoðaði við uppljóstrun málsins. Fullur á mótorhjóli Lögreglan á Selfossi fékk tilkynningu í síðustu viku um að maður á bifhjóli hefði far- ið á hliðina skammt vestan við Hellu. Manninum tókst að koma hjólinu á réttan kjöl og hélt hann áfram þar til lögregla kom að honum þar sem hann sat á hjólinu kyrrstæðu við Hvera- gerði. Hann virtist nokkuð ölvað- ur og var handtekinn og færður í lögreglustöð þar sem tekið var frá honum blóð- og þvagsýni. Tveir ökumenn voru kærðir fyrir akst- ur undir áhrifum fíkniefna og 21 var kærður fyrir hraðakstur. NafNvirði húsNæðis Verð húsnæðis miðað við verðlag hvers árs fyrir sig. Ef verð 10 milljóna króna húsnæðis lækkar um 5 prósent, er virði þess um 9,5 milljónir króna eftir á. rauNvirði húsNæðis Verð þegar tekið er mið af verðlags- þróun, það er hversu mikill kaupmátturinn er gegn annarri vöru og þjónustu. Virði húsnæðis getur því bæði lækkað vegna verðlækkunar fasteignaverðs, sem og vegna verðhækkana á matvælaverði eða annarri vöru og þjónustu. 20 milljóNa króNa íbúð kEYpt á 100% láNi NúNa: skuld í lok árs 2010: 22.720.983 kr. (13,6% hækkun) Eign í lok árs 2010: 16.600.000 kr. (17% lækkun að nafnverði) munur: 6,12 milljónir króna árlegt tap: 2,04 milljónir króna. *rEiknað út frá 90% láni hjá íbúðalána- sjóði (5,75% VExtir), 10% láni hjá sparisjóðnum (8,4% VExtir) og 5,6% VErðbólgu á ári. miðað Er Við mEðaltals- spár sérfræðinga um VErðbólgu og VErðþróun á húsnæðismarkaði, sEm birtist í pEningamálum sEðlabankans í síðustu Viku. Tvær milljónir TapasT árlega ásta s. helgadóttir róbErt hlYNur baldurssoN blaðamaður skrifar: roberthb@dv.is Yfirveðsettar eignir gangi spá seðlabank- ans um þróun húsnæðisverðs eftir má reikna með því að fjöldi fasteigna verði yfirveðsettur þar sem lánin hækka en virði íbúðanna lækkar. ranglega áætlað ingibjörg þórðardóttir efast um að spá seðlabanka íslands gangi eftir. hún segir óvarlegt að seðlabankinn grípi inn í markaðinn með þessum hætti. Vertu Hannes í einn dag heimilin hrynja F r j á l s t , ó h á ð d a g b l a ð dv.is besta rannsóknarblaðamennska ársins mánudagur 3. nóvember 2008 dagblaðið vísir 204. tbl. – 98. árg. – verð kr. 295 neytendur rændi ragnHeiði gröndal Hörmungar yfirvofandi Hjá Húsnæðiseigendum: Húsnæðismarkað- urinn „í klessu“ „Þetta er lognið á undan storminum“ „Fólk festist í skulda- og eignafjötrum“ Minnst 16 prósenta hækkun fasteignalána Fréttir Fólk Fréttir sjálFstæðisFlokkurinn í sjálFHeldu Framsókn og Vg vilja ekki fara í stjórn með flokknum „krossleggur bara fingur“ 25-45% hrun! lára ómarsdóttir missti vinnuna Fritzl læsti MöMMu sína inni góðæriskvöld í verðlaun allt að 75% Munur Fólk ódýrustu dekkjaskiptin síbrotamaður í þriggja ára fangelsi listamenn vilja ekki konu geirs Fréttir Fréttir Fréttir Fréttir DV tvöfaldar greiðslur Húsnæðisverð og afborganir húsnæðislána hafa ríflega tvöfaldast frá árinu 2004. Gífurleg verðhækkun og hærri lánavextir hafa margfaldað afborganir húseigenda sem þurfa að greiða 120 prósentum meira af lán- um sínum í dag miðað við saman- burðartímabil fyrir 3 árum. 23. ágúst 2004 upphófst mikil samkeppni á húsnæðislánamarkaði með innkomu viðskiptabankanna og hækkun lánshlutfalls Íbúðalánasjóðs um svipað leyti. Farið var að keppa um að bjóða sem lægsta lánavexti og hæsta lánshlutfallið. Þróunin frá þessum tíma hefur orðið til þess að nýliðun á húsnæðismarkaði er mjög erfið sökum þess að íbúðaverð hefur margfaldast og lánavextir einnig. Ef skoðað er tilbúið dæmi af hús- næði sem kostaði 23 milljónir árið 2004 og gert ráð fyrir 80 prósenta lánshlutfalli til 40 ára kemur þessi munur berlega í ljós. Eigandi hús- næðisins þurfti að greiða rúmar 950 þúsund krónur í afborganir lána árið 2004 þegar vextirnir voru lægstir, eða 4,15 prósent. Í dag þarf að greiða rúmar tvær milljónir fyrir sams kon- ar húsnæði, hvers markaðsverð hef- ur hækkað í 37 milljónir. Hækkun af- borgunar milli ára nemur tæpum 1,2 milljónum króna. Vaxandi hópur í vanskilum Ásta S. Helgadóttir, forstöðu- maður Ráðgjafastofu um fjármál heimilanna, bendir á að fjölmargir hafi náð að fresta vandræðum sín- um með endurfjármögnun heim- ilanna þegar lánavextir voru sem lægstir. Hún segir vaxandi hóp leita til stofnunarinnar, fólk sem ekki hafi efni á að kaupa sér húsnæði og hafi lent í vanskilum á leigumarkaði í staðinn. „Vandræðin skila sér til okkar nokkuð eftir á og ennþá hafa þau ekki birst í mikilli aukningu fjárhagsvandræða vegna húsnæð- isafborgana. Þegar bankarnir komu inn á markaðinn náðu margir að finna úrlausn sinna mála í gegnum endurfjármögnun en sú lausn virk- ar aðeins tímabundið. Hver þró- unin hjá okkur verður á næst- unni er óskrifaður kafli og við óttumst holskeflu hjá þeim sem illa eru staddir,“ segir Ásta. „Sá hópur stækkar hjá okkur sem annaðhvort er búinn að missa húsnæði sitt eða hefur ekki efni á að kaupa sér húsnæði. Fyrir vikið þurfa þeir að sækja í leiguhúsnæði og vanskil- in þar hafa stóraukist.“ Lofað fyrir kosningar Fyrir alþingiskosningar 2003 lof- aði Framsóknarflokkurinn hækk- uðu lánshlutfalli íbúðalána og lægri vöxtum. Að kosningum loknum var Íbúðalánasjóði beitt í því að standa við loforðin og viðskiptabankarnir komu síðan með krafti inn á íbúða- lánamarkaðinn. Afleiðingin er sú að frá haustinu 2004 hefur húsnæðis- verð á höfuðborgarsvæðinu hækk- að um 111 prósent. Á meðan hafa vextir íbúðalána farið stigvaxandi og greiðslubyrði kaupenda eykst hratt. Ef aðeins er horft til lánavaxta við- skiptabankanna hafa þeir nærri tvö- faldast frá því þegar þeir voru lægst- ir. Geir H. Haarde forsætisráðherra hefur viðurkennt mistök stjórnvalda sem leitt hafi til gífurlegrar hækkun- ar íbúðaverðs og vaxta. „Eftir á að hyggja voru þetta mistök,“ sagði Geir í vikunni. Hann átti þarna við hækk- un lánshlutfalls íbúðalána hjá Íbúða- lánasjóði haustið 2004 sem hafði þær afleiðingar í för með sér að ungt fólk og láglaunafólk getur varla keypt sína fyrstu íbúð í dag. Ríkisstjórnin íhugar hvort grípa þurfi til sértækra aðgerða til að koma þessu fólki til aðstoðar. Stjórnarheimilið á villigötum Guðmundur Ólafsson hagfræð- ingur telur forsætisráðherra skamm- sýnan því stjórnvöld hafi verið vöruð við öllu því sem orðið er. Hann tel- ur það hafa áhrif að Geir, og aðrir ráðherrar hafi sjálfir ekki þurft að hafa áhyggjur af íbúðarkaup- um. „Búið var að útskýra ná- kvæmlega fyrir stjórnvöld- um að svona myndi fara og allt það versta sem við ótt- uðumst hefur komið fram. Aðgerðaleysi stjórnvalda og pen- ingastofn- ana er áberandi. Viðurkenning Geirs eftir á sýnir bara það að hann skildi ekki hvað var að gerast og ég þakka Guði fyrir að honum líður vel með eigið húsnæði,“ segir Guðmundur. Gylfa Arnbjörnssyni, fram- kvæmdastjóra ASÍ, líst heldur ekkert allt of vel á stefnu stjórnvalda. Hann segir almenning hreinlega þurfa að mæta þeim örlögum sínum að tak- ast á við aukna greiðslubyrði og háa vexti. „Húsnæðisverð hefur ríflega tvö- faldast á liðnum árum og aðgerð- ir síðustu ára hafa skilað nýliðum á markaði ekkert sérstökum árangri. Það hefur örlað á því að forsætisráð- herra viðurkenni mistök í hagstjórn- inni sem leitt hafa til þess að heimil- in eiga erfiðara með að láta enda ná saman. Mistökin á stjórnarheimilinu eru afdrifarík og ég viðurkenni að við- brögð forsætisráðherra gefa manni ekki miklar væntingar um að eitthvað verði gert til hjálpar,“ segir Gylfi. Óeðlileg verðmyndun Hallur Magnússon, deildar- stjóri Íbúðalánasjóðs, skellir skuld- inni alfarið á viðskiptabankana og þeirra innkomu á húsnæðislána- markaðinn. Hann segir gífurlega hækkun húsnæðisverðs stóran bita fyrir kaupendur. „Bankarnir komu mjög harkalega inn á markaðinn og haftalaust. Á einni nóttu var öll- um hömlum kippt í burtu. Plön- in hjá okkur og ríkinu voru þau að hækka hóflega húsnæðisverðið til lengri tíma með hækkun lánshlut- fallsins en bankarnir fóru með þau plön. Fyrir vikið fór allt á verri veg. Núna erum við komin hringinn, kaupendur eru í svipaðri eða verri stöðu en áður,“ segir Hallur. Pétur Blöndal, þingmaður Sjálfstæðisflokksins, telur hins vegar að Íbúðalánasjóður hafi haft óeðlileg áhrif á húsnæðismarkað- inn. Hann vill leggja stofnunina niður hið fyrsta og hefur áhyggjur af neyslugleði þjóðarinnar. „Rík- isábyrgð Íbúðalánasjóðs skekkir myndina og truflar rétta verðmynd- un á húsnæðismarkaðnum. Að sjóðurinn hafi ekki hrein viðskipta- sjónarmið að leiðarljósi skemm- ir einnig fyrir og skapar óeðlilega samkeppni. Mikil neyslugleði land- ans á sínum tíma varð til þess að vaxtalækkanir urðu að engu með hækkandi húsnæðisverði. Í staðinn fyrir að minnka skuldsetningu sína nýttu heimilin tækifæri að stækka við sig eða kaupa eitthvað annað í staðinn,“ segir Pétur. Örlítil vonarglæta Atli Gíslason, þingmaður vinstri grænna, hefur verulegar áhyggjur af því hversu erfitt er fyrir fólk að kaupa sína fyrstu íbúð. Hann segir bankana hafa spilað stærstu rulluna í þróun- inni með sviknum loforðum en und- anskilur ekki Íbúðalánasjóð frá sinni ábyrgð. „Íbúðalánasjóður hellti olíu á eldinn með því að hækka lánshlut- fall sitt. Bankarnir voru síðan auðvit- að að fara inn á þennan markað til að ná tökum á honum. Þetta hefur haft í för með sér grafalvarlegar afleiðing- ar fyrir nýliða. Verðið hefur hækkað svo rosalega og vextirnir líka að þeir sem eru að kaupa í fyrsta skipti eru í vondum málum. Skuldsetningin er mikil og fólk þarf að spenna bog- ann gífurlega til lengri tíma. Í raun má ekkert út af bregða hjá fólki,“ seg- ir Atli. Aðspurð er Ásta bjartsýn á að stjórnvöld grípi til aðgerða. Hún tel- ur ekki hægt að benda á einhvern einn sökudólg í hækkun húsnæðis- verðs. „Staðan á húsnæðismarkaðn- um er ekki góð. Þetta er hins vegar margþættur vandi og alls ekki hægt að benda á einhvern einn söku- dólg. Neyslan í þjóðfélaginu er gíf- urleg og stjórnvöld þurfa að grípa til aðgerða. Bæði félagsmála- og við- skiptaráðherra hafa gefið mér von um úrræði. Að kaupa sér fasteign og stofna til heimilis er einn af grund- vallarþáttum lífsins og það er mjög vont mál að slíkt sé að verða ógjörn- ingur hér á landi,“ segir Ásta. TrauSTi hafSTeinSSon blaðamaður skrifar: trausti@dv.is Vaxandi hópur leitar til Ráðgjafastofu um fjármál heimilanna sem ýmist hefur misst húsnæði sitt eða hefur ekki efni á að kaupa sér húsnæði. Dýrt húsnæði Gífurleg verðhækk- un húsnæðis og hærri lánavextir hafa ríflega tvöfaldað afborganir húsnæðislána á síðustu þremur árum. Í tilbúnu dæmi um 23 milljóna króna húsnæði þarf að greiða rúmri milljón meira í dag. Ásta S. helgadóttir Forstöðumaður ráðgjafastofu heimilanna er bjartsýn á að stjórnvöld grípi til aðgerða til að auðvelda fólki kaup á eigin húsnæði. Varað við Guðmundur Ólafsson hagfræðingur segir stjórnvöld hafa verið vöruð við öllu því slæma sem gerst hafi á húsnæðismarkaðinum. afborganir af húSnæði DEsEMbEr 2004 950 þúsuND NÓVEMbEr 2007 2.080 þúsuND fimmtudagur 28. ágú Neytendur Lof&Last Lofið fær Ks- bílaverkstæðið á sauðárkróki fyrir ómælda þjónustu- lund. ferðalangur sem lenti í rúðubroti kom á verkstæðið með tárin í augunum, en starfsmenn stukku allir af stað til að ryksuga bílinn og hreinsa hann af glerbrotum. Þeir brugðust frábærlega við og sýndu frábæra þjónustulund. Lastið fá þeir sölumenn sem dirfast að selja niðurskorna ávexti á himinháu verði. Viðskipta- vini N1 í ártúnsbrekkunni blöskaðri þegar hann keypti bakka af niðurskornum ávöxtum sem innihélt 5 melónu- bita, 5 ananssneiðar, 2 appelsínubáta og nokkur vínber. 450 krónur fyrir herlegheitin. Gullinbrú 165,70 181,60 Bensín dísel Skeifunni 164,10 179,90 Bensín dísel Hraunbæ 165,70 181,00 Bensín dísel Hafnarfirði 164,10 179,80 Bensín dísel Barðastöðum 164,10 179,90 Bensín dísel Stekkjarbakka 164,10 179,90 Bensín dísel Skógarseli 164,20 180,10 Bensín díselel d sn ey t i Lánið hækkar um sex þúsund á dagSnickers-súkkulaðisnickers er eitt vinsælasta súkkulaði í heimi. mjúk karamella, súkkulaðifrauð og hnetur. gerist ekki betra. Ódýrast er snickers hjá Blá turninum og snæland vídeó samkvæmt verðkönnuninni. Það er hins vegar dýrast hjá aktu taktu. Venjulegt húsnæðislán hækkar um 42 þúsund krónur á einni viku vegna verðbólgunnar, ef marka má út- reikninga á 20 milljón króna láni hjá Íbúðalánasjóði. Verðbólgan, sem er orsök þessara gríðarlegu hækk- ana, stendur nú í 14,5 prósentum og hefur vísitala neysluverðs hækk- að um 0,9 prósent á einum mánuði. Þar sem innlend húsnæðislán eru langflest verðtryggð hækka lánin um samsvarandi hlutfall og verð- bólgan er hverju sinni. Verð á elds- neyti og matvöru hækkar að auki enn og verða því neytendur fyrir tvöföldum áhrifum. Sex þúsund á viku Venjulegt húsnæðislán hjá Íbúðalánasjóði upp á 20 milljón- ir hækkar um 6.012 krónur á dag miðað við verðbólguna. Það ger- ir 42.089 krónur á viku og rúmar 180 þúsund krónur á mánuði. Þessa gríðarlegu hækkun á lánun- um má rekja til þeirr- ar verðbólgu sem hrjáir landsmenn núna. Verð- bólgu sem stafar fyrst og fremst af falli krón- unnar sem hófst í mars á þessu ári. Allir þeir sem eru með hús- næðislán standa frammi fyrir þeim vanda að lánin eru hærri en þau voru og engu skiptir þótt borg- að sé af þein. 10 milljón króna lán frá Íbúðalánasjóði hækkar nú um 21.044 krónur á viku eða rúmar þrjú þúsund krónur á dag. Lágt meðaltal Íbúðalán eru misjafnlega há. Í upplýsingum frá Seðlabankan- um kemur fram að meðalupphæð húsnæðslána hjá íslensku bönkun- um er 11,6 milljónir króna. Það er miðað við allt landið. Í febrúar 2007 var upphæðin 10,5 milljónir. Með- altalið hefur því hækkað um eina milljón á einu ári. Meðaltalið er fremur lágt og er ástæð- an fyrir því að fólk tekur mörg lítil lán hjá bönkunum. Inni- falið í meðaltalinu eru einnig allar eignir úti á landi og er vert að nefna að húsnæðisverð er mun lægra þar en á höfuðborgarsvæðinu. Skuldir hækka Íslensk heimili skulda nú 963 milljarða króna samkvæmt nýj- ustu tölum Seðlabankans. Hlutfall gengisbundinna lána hefur aukist úr 13 prósentum í 23 prósent og er fall krónunnar þar orsök, auk þess sem sífellt fleiri hafa tekið erlend lán vegna hárra stýrivaxta innan- lands. Þrátt fyrir að dregið hafi verulega úr húsnæðislánum skulda Íslendingar meira en áður. Verðbólguspá Kaupþings segir að ársverðbólgan sé 14,7 prósent og gerir ráð fyrir að húsnæðislánin muni halda áfram að hækka á næstu mánuðum. Þeir sem eru með húsnæðislán standa því frammi fyrir því að þurfa að borga miklu meira en þeir gerðu ráð fyrir og eru það mörg þúsund krónur á dag sem þarf að standa strauma af. SnickerS-Súkkulaði Blái turninn 100 Snæland vídeó 100 N1 109 Kúlan 110 Jolli söluturn 110 Aktu taktu 115 Áhyggjur af efnahagnum miðstjórn asÍ hefur lýst yfir áhyggjum sínum af stöðu efnahagsmála í landinu. miðstjórnin telur nauðsynlegt að seljendur vöru og þjónustu stöðvi hækkanir á gjaldskrám vegna ástands- ins. Verðbólgan hefur ekki mælst svo há í 20 ár og fjárhagsástand á heimilum versnar svo um munar. Þeir segja á vef sínum að forsendur kjarasamninga séu brostnar og krefst stjórnin að vandinn verði tekinn föstum tökum. neytendur@dv.is umsjÓN: ásdÍs Björg jÓhaNNesdÓttir, asdi sbjorg@dv.is Neyten ur neytandinn „10 milljón króna lán frá Íbúðalánasjóði hækkar nú um 21.044 krónur á viku.“ Hollt SKrifStofuNASl Þega þú ert búinn að sitja í marga klukkutíma fyrir framan tölvuna og þér líður eins og þú sért alveg að sofna langar þig oftar en ekki í súkk- ulaðistykki eða gosdrykk. Margir eru komir í sælgætisvítahring og láta eftir sér að þamba kaffi, fá sér gosdrykk og súkkulaðistykki á dag. Þegar allt kem- ur til alls er þetta ekki val sem veld- ur vellíðan heldur þvert á móti. Blóð- sykurinn hækkar á örskotsstundu og hrynur svo niður aftur. Eftir situr maður örþreyttur. Af hverju ekki að koma sér út úr vítahringnum og velja betri kost? Það tekur nokkrar mínútur á dag að und- irbúa nasl í poka eða plastbox áður en maður fer að heiman og það marg- borgar sig. Sniðugt er að kaupa hnet- ur og þurrkaða ávexti og búa til sína eigin blöndu í poka. Hafrakoddar sem venjuega eru notaðir sem morg- unkorn eru sniðugir. Ef mann lang- ar mjög mikið í súkku- laði er hægt að kaupa stangir úr heilsuhill- um eða próst- ínsúkkulaði. Svo má ekki gleyma ávöxt- unum en það er bráðsniðugt að skera til dæmis niður ananas, setja í plastbox og taka með. Starfsfólk getur líka tekið sig saman og komið með nokkra ávexti sem síðan eru settir í skál á skrifstof- unni. Þegar mann langar í eitthvað teygir maður sig bara í ávaxtaskál- ina í stað þess að fara niður í mötuneyti og kaupa sér óhollustu. Um að gera koma sér úr vitleysunni og yfir í hollust- una. Veturinn er að koma og þá langar öllum að líða vel. asdisbjorg@dv.is ÁSDÍS BjÖrg jÓhanneSDÓTTIr blaðamaður skrifar: asdisbjorg@dv.is nasl einn mikilvægasti hluti heilbrigðs lífernis er að velja vel það sem borðað er á milli mála. 8. desember 2008 15. apríl 2008 3. nóvember 2008 20. nóvember 2007 28. ágúst 2008 HAGFRÆÐINGUR SÆTIR HÓTUNUM „Því miður hef ég orðið fyrir tals- verðu ónæði. Ég hef fengið ósmekk- legar og níðingslegar hótanir í tölvu- pósti og með sms-skilaboðum,“ segir Ólafur Örn Klemensson, hagfræð- ingur hjá Seðlabanka Íslands. „Mér er einnig kunnugt um að furðulegar hótanir hafi borist Seðlabankanum. Sjálfur hef ég ekkert brotið af mér,“ segir hann. Sakaðir um lögbrot Ólafur Örn og Guðmundur, bróðir hans, hafa verið á milli tannanna á fólki, sér í lagi bloggara, eftir að þeir lentu í stympingum við mótmælend- ur fyrir utan Hótel Borg á gamlársdag þar sem bein útsending Kryddsíldar stóð yfir á Stöð 2. Undanfarna daga hafa mótmæl- endur sent tölvupósta, meðal annars til Seðlabankans og einnig Landspít- alans, þar sem Guðmundur starfar sem svæfingalæknir, og þess kraf- ist að þeim verði vikið frá störfum þar sem þeir hafi með háttalagi sínu brotið lög um réttindi og skyldur op- inberra starfsmanna. Í lögunum segir að starfsmað- ur skuli gæta kurteisi, lipurðar og réttsýni í starfi sínu, en ennfremur: „Hann skal forðast að hafast nokk- uð það að í starfi sínu eða utan þess sem er honum til vanvirðu eða álits- hnekkis eða varpað getur rýrð á það starf eða starfsgrein er hann vinnur við.“ DV náði tali af nokkrum mót- mælendum sem sent hafa tölvupóst með áskorun um að Ólafi Erni og Guðmundi verði sagt upp störfum en enginn þeirra vildi tjá sig undir nafni. Báðir edrú Áskorunin hefur einnig verið send til skrifstofu Alþingis, Sjálfstæðisflokks- ins þar sem Ólafur Örn starfar í Evr- ópunefnd flokksins, og Neytenda- samtakanna þar sem Ólafur Örn situr í framkvæmdastjórn. Ólafur er hins vegar ekki opinber starfsmaður og ekki hefur komið til tals innan Seðlabankans að honum verði sagt upp. Blaðamaður ræddi sömuleiðis við einn þeirra mótmælenda sem lenti í átökum við þá bræður fyrir utan Hót- el Borg. Hann neitaði að tjá sig um málið við DV. Á bloggsíðum hafa margir gert því skóna að þeir Ólafur Örn og Guð- mundur hafi verið ofurölvi þegar at- vikið átti sér stað. Ólafur segir það fjarri sanni. „Ég hef ekki smakkað áfengi í áraraðir,“ segir hann og tekur fram að bróðir hans hafi einnig ver- ið edrú. Tilhæfulausar ásakanir Í kröfunni sem mótmælendur hafa sent frá sér er hegðun Ólafs og Guðmundar fyrir utan Hótel Borg fordæmd og segir þar: „Krafist er tafarlausrar afsagnar Ólafs Klemenzsonar úr starfi hag- fræðings hjá Seðlabanka Íslands. Ólafur hefur gerst sekur um að beita vegfarendur andlegu og lík- amlegu ofbeldi á götum Reykja- víkur þann 31. desember 2008. Því þykir það ekki lengur við hæfi að Guðmundur gegni starfi svæf- ingarlæknis á Landspítalanum og stofni lífi og heilsu sjúklinga sinna í hættu þar sem augljóst er að hann er ekki í andlegu jafnvægi.“ Ólafur Örn tekur hins vegar al- farið fyrir að hafa beitt ofbeldi og segist hafa verið að verja sig: „Þetta eru algjörlega tilhæfulausar ásakanir.“ DV hefur ekki heimildir fyrir því að neinn ætli að leggja fram kæru á hendur Ólafi Erni þrátt fyrir ásak- anir um ofbeldi. Horfnar bloggfærslur Á mbl.is birtist myndband þar sem átök Ólafs og Guðmundar við mót- mælendur sáust að hluta til. Þar ógnuðu þeir bræður mótmælend- um og ýtti Ólafur við stúlku sem sagði honum að hypja sig. Á mynd- bandinu sést ekki betur en að það séu mótmælendur sem séu að verj- ast Ólafi og Guðmundi. Ólafur seg- ir hins vegar að upptakan hafi ekki hafist fyrr en nokkru eftir að at- burðarásin hófst og gefi því ekki rétta mynd af henni. Við myndbandið birtist fljótt mikið af athugsemdum frá bloggur- um á vefsvæði mbl.is og í þeim vel- flestum voru Ólafur og Guðmundur gagnrýndir, misharkalega þó. Síðar sama dag hurfu allar athugasemd- irnar og uppi varð fótur og fit hjá bloggurum sem vændu stjórnendur mbl.is um ritskoðun. Aftur birtust athugasemdirnar við fréttina og aft- ur hurfu þær. Nú eru engar athuga- semdir að finnna við fréttina. Þegar DV leitaði eftir ástæðu þessa sagði Árni Matthíasson, um- sjónarmaður bloggsins: „Við þessar fréttir voru skrifaðar svívirðingar og hótanir við nafngreindan einstakl- ing sem ekki þótti hæfa að birta á mbl.is.“ Ekki var hins vegar útskýrt af hverju allar athugasemdir voru fjarlægðar en ekki aðeins þær sem þóttu óviðeigandi. „Ég hef ekki smakkað áfengi í áraraðir.“ Erla HlynSdÓTTir blaðamaður skrifar: erla@dv.is aðkast Ólafur örn Klemensson hefur orðið fyrir aðkasti eftir að hann lenti í átökum við mótmælendur fyrir utan Hótel Borg. Mótmælendur væna Ólaf um að hafa beitt ofbeldi en hann segist hafa verið að verja sig. Mynd: raKEl ÓSK rofin útsending Mótmælendur við Hótel Borg reyndu að komast í beina útsendingu stöðvar 2 þar sem formenn þingflokkanna ætluðu að ræða þjóðmálin. rjúfa þurfti útsendingu og beitti lögregla táragasi á mótmælendur. Mynd: rÓBErT rEyniSSon Krefjast brottvikningar Mótmælendur hafa krafist þess af seðlabankanum að Ólafi Erni verði vikið frá störfum vegna hegðunar sinnar á gamlársdag. sjálfur segist hann ekkert hafa gert af sér. Mynd: STEfán KarlSSon

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.

Iliuutsit: