Dagblaðið Vísir - DV - 25.09.2009, Síða 16

16 Föstudagur 25. september 2009 Fréttir
einasta hlut í fyrirtækinu. Ekki gat
Ingimar hafa gert það, því samkvæmt
verkaskiptingu þeirra, var það sjálfur
Bernard J. Lardner sem einn hafði
heimild til að skrifa upp á slíka gjörn-
inga. Björgólfur Thor benti honum á
að ræða við Ingimar H. Ingimarsson
um málið.
Björgólfur Thor breytir
hluthafalistanum
Um þetta leyti gerði Björgólfur Thor
sér síðan ferð á borgarskrifstofur Pét-
ursborgar og lét skrá nýju hluthafana
sem eigendur að BBP og notaði til
þess skjölin sem Ingimar hefur sýnt
fram á, og dómstólar í Rússlandi tek-
ið undir, að séu ógild. Með þessari
athöfn færði Björgólfur Thor form-
lega í eigu sína og föður síns, ríflega
meirihlutaeign í fyrirtæki með ár-
lega veltu upp á rösklega 20 milljón-
ir Bandaríkjadala og 14 þúsund fer-
metra verksmiðju og framleiðslutæki
í Parnas-hverfinu í Pétursborg.
Baltic Group Ltd., eignarhalds-
félag þeirra Ingimars og Bernards,
höfðaði í upphafi ársins 1996 mál,
þar sem þeir töldu sig hafa verið
svikna, fyrst fyrir rússneskum dóm-
stólum og síðar íslenskum. Skjölin
tvö voru dæmd ógild, hluthafafund-
urinn þann 25. september, þar sem
eigendabreytingin var samþykkt,
var dæmdur ólöglegur og ný skrán-
ing Björgólfs Thors þann 10.október
(nr.26067) hjá Fyrirtækjaskrá Péturs-
borgar var numin úr gildi og tekin af
skrá.
Málaferlin í Rússlandi stóðu í 17
mánuði. Málið var jafnframt rekið
fyrir íslenskum dómstólum og féllu
dómar hér 1999. Ellefu dómar féllu
Ingimar og Bernard í vil í Rússlandi
og í Héraðsdómi Reykjavíkur var úr-
skurðað að undirskrift Ingimars væri
ógild þar sem hann hefði á þess-
um tíma, vorið 1995, ekki haft með
höndum umboð til að skuldbinda
eignarhaldsfélagið BGL. Það vekur
athygli að Héraðsdómur tók ekki af-
stöðu til deilumálsins sjálfs um eign-
arhald verksmiðjunnar þótt dómur-
inn komist engu að síður að þeirri
niðurstöðu að skjölin séu ógild.
Fjármálastjórinn sneri við
blaðinu
Starfsmaður Bernards og Ingimars
skipti svo um lið í miðju kafi þegar
deilurnar á milli Ingimars og Björ-
gólfsfeðga stóðu yfir. Þrátt fyrir að Þór
Kristjánsson hafi árið 1996 undirrit-
að stefnur BBP fyrir hönd Ingimars
og Bernards til rússneskra dóm-
stóla til ógildingar hluthafafundarins
25. september og meintra falsaðra
samninga við Björgólf Guðmunds-
son og félag hans Viking Brugg, þá
snerist hann skyndilega á sveif með
Björgólfsfeðgum af einhverjum
ástæðum. Af ókunnum ástæðum og
án samþykkis yfirmanna sinna dró
hann stefnurnar sem hann hafði
sjálfir skrifað undir til baka með bréfi
í maí sama ár. Þess vegna þurftu Ingi-
mar og Bernard að stefna rnálinu aft-
ur fyrir dómstóla og tafði þetta mála-
ferlin í 7 mánuði.
Ekki nóg með það. Þegar málið
var svo síðar tekið til dómsmeðferð-
ar í Héraðsdómi Reykjavíkur mætti
nefndur Þór sem vitni fyrir hönd
Björgólfs Guðmundssonar. Þannig
sneri hann öðru sinni baki við fyrri
starfsfélögum sínum og gekk til liðs
við andstæðinginn. Fljótlega eft-
ir þetta fór hann að vinna sem að-
stoðarforstjóri og forstjóri í fyrirtækj-
um þeirra feðga á næstu árum og sat
jafnframt í bankaráði Landsbankans
fram að bankahruninu í haust.
Við málaferlin fór lögmaður Ingi-
mars og Lardners hvað eftir ann-
að fram á að lögð yrðu fyrir dóminn
frumeintök af hinum meintu föls-
uðu skjölum, en ávallt án árangurs.
Hvorki Björgólfur Thor né Björgólf-
ur eldri gátu lagt fram frumskjölin.
Björgólfur Thor sagði við réttarhöld
í Rússlandi að samningarnir væru
á Íslandi. Björgólfur Guðmunds-
son sagði hins vegar í Héraðsdómi
Reykjavíkur að lögfræðingar hans í
Rússlandi hefðu týnt frumeintökum
samninganna.
Lögreglan lagði ekki
í öryggisverðina
Árið 1996 fór Ingimar tvívegis í lög-
reglufylgd ásamt lögfræðingum sín-
um til BBP-verksmiðjunnar eftir að
nokkrir rússneskir dómar höfðu fall-
ið Baltic Group í vil. Það reyndist hins
vegar ekkert hægt að aðhafast í verk-
smiðjunni þar sem lögreglan treysti
sér ekki í „öryggisgæsluna“ sem var á
staðnum. Ingimar varð frá að hverfa
í bæði skiptin. Þannig reyndist ekki
unnt að framfylgja dómunum með
lögregluvaldi.
Í mars 1997, í kjölfar dóms St. Pét-
ursborgar og Leningrad-héraðs, fór
Ingimar í fylgd með lögreglu og full-
trúum dómsyfirvalda í höfuðstöðvar
verksmiðju BBP í Parnas-hverfi og
komust þeir loksins fyrir tilstilli yfir-
valdsins inn í verksmiðjuna og skrif-
stofur BBP, en eigendunum hafði ver-
ið meinaður aðgangur að fyrirtæki
sínu í eitt og hálft ár. Þá kom í ljós að
fyrirtækið var með öllu eignalaust; 14
þúsund fermetra fasteign, skrifstofu-
áhöld, bílar, tæki og vélbúnaður þess
hafði verið selt. Á bankareikningi fyr-
irtækisins voru 17 Bandaríkjadalir og
BGL, eignarhaldsfélag Ingimars og
Bernards, sem átti 75 prósent fyrir-
tækisins hafði ekki fengið krónu fyrir
sinn snúð.
Í eignaskiptaskjölunum, sem
kváðu á um yfirtöku Björgólfs Guð-
mundssonar á megninu af uppruna-
legu bruggverksmiðjunni, stend-
ur að hann skuli greiða 500 þúsund
dollara fyrir verksmiðjuna, en óháðir
aðilar mátu fyrirtækið á 15-20 millj-
ónir dollara árið 1995, þegar það var
vart komið af stað og framleiðslan í
lágmarki.
Tæmdu verksmiðjuna
Og hvert fóru öll þessi verðmæti? Í
ljós kom að Magnús Þorsteinsson
hafði áður stofnað fyrirtækin Rosa
og Bravo, sem var vörumerki í eigu
BBP, eftir hluthafafundinn 25. sept-
ember, þegar eigendunum var til-
kynnt að þeir væru ekki lengur eig-
endur. Nokkru eftir heimsóknina í
BBP-verksmiðjuna hafði lögregla og
skattyfirvöld í Pétursborg komist að
því að þessi tvö fyrirtæki hefðu keypt
og leigt bíla, skrifstofuáhöld og allar
framleiðsluvélar BBP auk þess að yf-
irtaka rekstur fyrirtækisins. Þá hafði
Bravo keypt nýjar framleiðsluvélar
fyrir tæpa 3 milljónir dollara. Ársvelta
Bravo var röskar 37 milljónir dollara,
en forstjóri var Magnús Þorsteins-
son. Þá kom í ljós að Bravo skuldaði
rúma eina milljón dollara í skatta og
höfðu skattayfirvöld tekið veð í öllum
eignum fyrirtækisins.
Í apríl 1997 var svo stofnað fyrir-
tækið Bravo International, sem með-
al annars framleiddi sömu vöru og
BBP. Stjórnendur fyrirtækisins voru
einnig þeir sömu. Hvergi hefur kom-
ið fram opinberlega hvernig eignar-
hald framleiðsluvéla Bravo, fyrirtækið
sem lifði í skamma hríð og yfirtók tæki
BBP, fluttist yfir á Bravo International
né hver greiddi eina og hálfa milljón
dollara í aðflutningsgjöld. Rétt er að
minna á að þessi tíðindi verða 1997 en
í heimsfréttum segir ávallt að Bravo
International hafi verið stofnað 1999.
Sannleikurinn er sá, þvert á ótal-
margar frásagnir Samson-félaganna
í íslenskum og erlendum fjölmiðl-
um þess efnis að Björgólfsfeðgar hafi
stofnað gosdrykkjaverksmiðju í Rúss-
landi árið 1993,.þá stofnuðu þeir enga
verksmiðju í Pétursborg á þessum
árum heldur voru þeir starfsmenn
BBP og áttu ekki krónu í fyrirtækinu.
Harður heimur „spilltustu
borgar Evrópu“
Oft hefur þess verið getið að það
sæti í raun mikilli furðu að Björgólfs-
feðgum skuli hafa tekist að komast
óskaddaðir úr harðri samkeppni og
glæpaumhverfi Pétursborgar síðasta
áratugar liðinnar aldar. Þvert á móti
hafi fyrirtækið „blómstrað“ á sama
tíma og framkvæmdastjóri og fjár-
málastjóri Baltika bruggfyrirtækisins
voru báðir skotnir á færi.
Baltika var, og er, eitt öflugasta
bruggfyrirtækið í Rússlandi. Astan-
bek Chochiyev, framkvæmdastjóri
þess, var myrtur 1. júlí 1999 þegar
hann kom akandi að fyrirtæki sínu
í Sankti Pétursborg að morgni dags.
Ilya Vaisman, 36 ára gamall fjármála-
stjóri Baltika, var sömuleiðis skot-
inn í gegnum eldhúsgluggann heima
hjá sér í Pétursborg að kvöldi 9. jan-
úar árið 2000. Að auki var frjálslynd
þingkona frá Pétursborg myrt, aðeins
nokkrum dögum eftir að fulltrúar
Bravo International heimsóttu hana
til þess að ræða spillinguna sem ríkti
í borginni og þrýsting, sem fyrirtæki
þeirra yrði fyrir.
Í upphafi 1995 var Baltic Bott-
ling Plant vart búið að taka sín fyrstu
skref og blómstraði ekki. Á hinn bóg-
inn voru spár jákvæðar. Að mati Ingi-
mars var rekstur fyrirtækisins allur í
molum undir stjórn Björgólfs Thors
Björgólfssonar, sem stóð til að hætti
í kjölfar rnisheppnaðrar stjórnar
Magnúsar Þorsteinssonar.
Voru búnir að ráða eftirmann
Björgólfs Thors
Eigendurnir, Bernard og Ingimar,
voru búnir að ráða Nicholas P. Clar-
ke, einn af æðstu starfsmönnurn
Pepsi Cola í Rússlandi, sem átti að
taka við af Björgólfi Thor. Ekki varð af
því að hann tæki til starfa því í milli-
tíðinni skullu á þau gjörningaveður,
sem einkenndu síðari hluta ársins
1995 og greint hefur verið frá.
Á þessum tima var mikill ágrein-
ingur uppi í fyrirtækinu en ákveðið
var að rugga ekki bátnum meira en
orðið var í bili og ákveðið að samn-
ingur Björgólfs Thors sem fram-
kvæmdastjóra væri ekki látinn renna
út 1. júlí 1995, eins og samningur
hans kvað á um heldur framlengja
hann til áramóta 1995-’96.
Miklir fjármunir voru í húfi, sem
BGL og breskir fjárfestar höfðu lagt
í verksmiðjuna í Pétursborg. Fjöldi
funda var haldinn og lutu áhyggjur
manna fyrst og fremst að seinagang-
inum við að koma framleiðslunni í
fullan gang. Tækin frá Íslandi létu á
sér standa, gámar fóru á vitlausar
hafnir og ýmislegt annað fór úrskeið-
is.
Í lok 1994 og í byrjun 1995 var
reksturinn til dæmis endurskoðað-
ur og endurskipulagður. Bætt var við
tækjum og tólum til að tryggja fram-
leiðslugetuna og ákvörðun tekin um
að bjóða upp á nýjar vörur, meðal
annars BRAVO-bjór. BGL lagði vegna
þessa fram fjórar milljónir dollara í
fjárfestingar. Í ljósi þessa var gert ráð
fyrir í áætlunum að hagnaður yrði
allverulegur af rekstrinum árið 1995.
Snemma árs var haldinn stjórn-
endafundur BBP í Lundúnum. Á
fundinum lýsti Björgólfur Thor mik-
illi bjartsýni um reksturinn á árinu
1995 og var nokkur ástæða til að ætla
að svo myndi verða, einkum vegna
fjárfestinga í nýjum tækjum og auk-
inna vinsælda bjórs í Rússlandi á
meðal unga fólksins – á kostnað vod-
kans.
Þessi orð Björgólfs Thors ríma
hins vegar illa við síðari tíma frá-
sagnir Björgólfs Guðmundssonar
um slaka stöðu BBP áður en fyrirtæk-
ið var skráð á hann sjálfan. Á þessum
tíma hafði fyrirtækið verið sett und-
ir stjórn Björgólfs Thors og eiga um-
mælin þannig við um son hans. Um-
mælin eru jafnframt í mótsögn við
staðreyndir mála. Þetta er aðeins eitt
dæmi margra slíkra mótsagna, sem
blasa við þegar farið er ofan í saum-
ana á rekstrarsögu BBP og frásögur
Björgólfs Guðmundssonar og Björ-
gólfs Thors í viðtölum eftir að Björ-
gólfur yngri var til umfjöllunar í fjöl-
miðlum.
Björgólfur vildi samning um 50
prósenta eignaraðild feðganna
Á febrúarfundinum í Lundúnum 1995
fóru fulltrúar BGL enn og aftur fram á
endurskoðun á samningunum tveim-
ur við Gosan frá 1993 því þeir töldu að
Björgólfsfeðgar og Magnús Þorsteins-
son hefðu ekki staðið sig sem skyldi.
Ágreiningurinn og deilurnar innan
fyrirtækisins voru að ná hámarki.
Að loknum fundinum bendir allt
til þess að Björgólfsfeðgar hafi ver-
ið farnir að óttast um stöðu sína hjá
BBP. Þannig fóru þeir fram á einka-
fund með Bernard J. Lardner. Lard-
ner vildi að Ingimar sæti fundinn
einnig. Þessi fundur markar senni-
lega upphaf hinna miklu atburða,
sem áttu sér stað með eignabreyt-
ingunum og undirskriftum Ingimars
sem síðar voru úrskurðaðar ógildar.
Á leynifundinum endurtók Björgólf-
ur Guðmundsson tillögu að samningi
sem hann hafði ámálgað við Ingimar
tveimur árum áður. Hugmynd Björ-
gólfs gekk út á að hann myndi tryggja
300 þúsund dollara afslátt hjá Pharm-
aco gegn því að BGL breytti samningi
sínum þannig að hann sjálfur yrði
25 prósenta hluthafi í BBP. Jafnframt
fóru þeir fram á að Björgólfur Thor
fengi einnig 25 prósenta hlut í BBP.
Þessari tillögu um að Björgólfsfeðgar
eignuðust helminginn af fyrirtækinu
var hafnað.
Þess má geta, eins og áður segir,
að ráðgjafarfyrirtækið Societe Gen-
eral Strauss Turnball Securities Ltd.
fór yfir bókhald BBP fyrstu 9 mánuði
ársins 1995 og komst að þeirri niður-
stöðu að verðmæti 65 prósenta hlutar
Ingimars og Bernards í BBP næmi allt
að 20 milljónum dollara. Þannig nam
meintur ágóði Björgólfs Guðmunds-
sonar 15-20 milljónum dollara þeg-
ar hin umdeildu skjöl voru gerð op-
inber.
Samson svarar fyrir sig
Í yfirlýsingu sem Samson-hópurinn
sendi frá sér í nóvember 2002 vegna
skrifa fjármálatímaritsins Euromoney
um meintan þjófnað á BBP segja þeir
að fyrirtækið hafi staðið illa og síðan
segir orðrétt: „Björgólfur Guðmunds-
son og félagið Hansa ehf. buðust til að
kaupa hlutabréf eignarhaldsfélagsins
BGL í verksmiðjunni og freista þess að
ná betri tökum á rekstrinum.“ Ingimar
hafi gengið að þessu tilboði með því
að skrifa undir samningana tvo.
Í ívitnaðri setningu koma þeir fé-
lagar upp um sjálfa sig, því fram-
kvæmdastjórar fyrirtækisins á þess-
um tíma voru einmitt þeir sjálfir, fyrst
Magnús Þorsteinsson, sem var rek-
inn fyrir vanhæfni, og síðan Björgólf-
ur Thor Björgólfsson, sem starfaði
samkvæmt samningi, sem átti fyrst
að renna út þann 1. júlí 1995, en síð-
an um næstu áramót. Hafi staða fyr-
irtækisins verið slök voru það einmitt
þessir sömu menn, sem báru ábyrgð
á því.
Fjármálaeftirlitið hundsar
viðvaranir
Viðskipti Björgólfsfeðga og Magnús-
ar í Rússlandi á næstu árum eftir að
hafa eignast BBP urðu til þess að þeir
auðgðust vel á bjórverksmiðju sinni
í Sankti Pétursborg. Á fyrri hluta árs
2002 seldu þeir verksmiðjuna svo til
Heineken fyrir 400 milljónir dollara.
Fjármagnið notuðu þeir svo til að fal-
ast eftir 45,8 prósenta hlut í Lands-
bankanum sem þeir keyptu svo í árs-
lok 2002 fyrir um 11 milljarða króna.
Áður en af kaupunum varð þurfti
Fjármálaeftirlitið hins vegar að skrifa
upp á hæfi meðlima Samson til að
eiga banka. Í úrskurðinum er kafli
þar sem fjallað er um deilumálin við
Ingimar. Í niðurstöðu FME um deilu-
mál Ingimars H. Ingimarssonar og
Björgólfsfeðga segir: „fyrir liggur að
fjármögnun og fjárhagsstaða um-
sækjanda [Samson, innskot blaða-
manns] er ekki bundin við úrlausn
þessa ágreinings.“ Hins vegar er ekki
vikið orði að því aðalatriði að hafi
verið svik í tafli þýði það að Björgólfs-
feðgar eignuðust 400 milljón dollar-
ana til að kaupa Landsbankann með
aðferðum sem Ingimar hafði bent
þeim á í bréfi að væru óheiðarlegar.
Fjármálaeftirlitið tók hins vegar ekki
afstöðu til málsins og skrifaði upp á
hæfi Samson-manna til eiga Lands-
bankann.
Á næstunni verður haldið áfram
að fjalla um bjórævintýri Samson-
hópsins og ásakanir Ingimars H.Ing-
imarssonar og Bernards J. Lardners á
hendur Björgólfsfeðgum um fölsuð
skjöl og þá viðskiptahætti, sem Fjár-
málaeftirlitið sá ekkert athugavert
við, þegar það lýsti yfir í ákvörðun
sinni að Samson-hópurinn væri tæk-
ur eigandi Landsbankans.
Ásgeir Friðgeirsson
Björgólfs-
feðgar neita
Halldór Halldórsson hafði samband við Ásgeir Friðgeirsson, talsmann Björgólfs-
feðga, á fimmtudaginn og bauð honum að koma sjónarmiðum þeirra feðga á
framfæri vegna Bravo-málsins. Ásgeir kaus að senda DV gögn úr fórum þeirra
feðga, þar sem þeir rekja sína hlið málsins, aftaka með öllu sannleiksgildi ásakana
Ingimars H. Ingimarssonar og færa rök fyrir máli sínu í langri skýrslu.
Greint verður efnislega frá sjónarmiðum þeirra í næstu grein Halldórs Halldórs-
sonar um viðskipti Ingimars og Björgólfsfeðga í DV.
„Fundurinn var ólög-
legur, þar sem eigendur
BBP voru ekki boðaðir
á fundinn ...“