Dagblaðið Vísir - DV - 31.05.2010, Blaðsíða 14

og öðrum kostnaði. Ef dæmt verður
Íslandi í vil er það aftur á móti ekki
formleg staðfesting á skuldbindingu
Hollendinga og Breta í málinu en
erfiðar mjög málstað þeirra vegna
þess að þeir eiga aðeins þess kost að
sækja málið fyrir EFTA-dómstóln-
um.
Júrísk stofnun
ESA gegnir sambærilegu hlut-
verki fyrir EFTA-ríkin eins og fram-
kvæmdastjórn Evrópusambands-
ins fyrir aðildarríki þess. Aðildarríki
sambandsins eiga síðan þess kost að
leysa úr ágreiningsatriðum frammi
fyrir Evrópudómstólnum sem Ís-
land hefur ekki aðgang að. Fram-
kvæmdastjórnin er mun pólitískari
stofnun en ESA og hefur það meg-
inhlutverk að stuðla að sameiningu
Evrópu. Því er fyrst og fremst reynt
að miðla málum áður en ágreining-
ur fer fyrir dómstóla. ESA er sjálf-
stæð stofnun sem hefur að jafnaði
verið strangari í túlkun sinni á laga-
gerð ESB en framkvæmdastjórnin.
ESA hefur ekki umboð til að túlka
einstaka greinar ESB eins og fram-
kvæmdastjórnin.
Greinir á um réttarstöðu
Þeir álitsgjafar sem DV hefur haft
samband við vegna málsins grein-
ir á um hvort réttarstaða Íslands
væri betri hefði Ísland aðgang að
framkvæmdastjórn Evrópusam-
bandsins og Evrópudómstólnum
sem aðildarríki sambandsins. Þó
liggur fyrir að ferli málsins hefði
verið annað hefði Ísland verið að-
ili að sambandinu þar sem fram-
kvæmdastjórnin hefði tekið það til
meðferðar.
Í upphaflegum drögum að EES-
samningnum var gert ráð fyrir því
að komið yrði á laggirnar sameigin-
legum dómstól sem skipaður væri
fulltrúum bæði EFTA- og ESB-ríkja.
Frá þeim áformum var fallið á síð-
ari stigum þegar Evrópudómstóll-
inn komst að þeirri niðurstöðu að
óheimilt væri að framselja vald til
þriðja aðila samkvæmt stofnsátt-
mála sambandsins.
14 mánudagur 31. maí 2010 fréttir
Svo gæti farið að Icesave-mál-
ið leysist fyrir EFTA-dómstóln-
um í Lúxemborg. EFTA-dómstóll-
inn er sjálfstæður dómstóll sem
fjallar um framkvæmd samnings-
ins um evrópska efnahagssvæðið
(EES) innan EFTA-ríkjanna. Eftir-
litsstofnun EFTA, ESA, hefur sent
íslenskum stjórnvöldum áminn-
ingu þar sem stofnunin kemst að
þeirri niðurstöðu að Íslendingum
beri að tryggja greiðslu á lágmarks-
tryggingu í samræmi við tilskipun
um innistæðutryggingar til breskra
og hollenskra sparifjáreigenda sem
hluti af EES-samningnum. Í bréfinu
segist ESA ósammála þeim skiln-
ingi íslenskra stjórnvalda á tilskip-
uninni um innistæðutryggingar að
hún eigi ekki við í algeru efnahags-
hruni.
Í áminningarbréfi ESA kemur
meðal annars fram að í Bretlandi
hafi þrjú hundruð þúsund sparifjár-
eigendur fengið greidda 4,5 millj-
arða punda en Ísland hafi verið
skuldbundið til að greiða 2,1 millj-
arð punda af þeirri upphæð. Hol-
lenski seðlabankinn hafi að sama
skapi greitt sparifjáreigendum 1,53
milljarða evra til hundrað og átján
þúsund reikningshafa. Þar af beri
Íslandi að greiða 1,34 milljarða evra
samkvæmt tilskipuninni. Íslensk-
um stjórnvöldum hefur verið veittur
tveggja mánaða frestur til að svara
áminningu ESA. Mun ESA þá taka
mið af þeim sjónarmiðum og rök-
styðja ákvörðun sína sé þörf á. Ekki
er ljóst hvenær málið yrði tekið til
meðferðar hjá EFTA-dómstólnum
ef samningar nást ekki í tæka tíð en
það gæti orðið á næsta ári.
Einhliða niðurstaða
Niðurstaða EFTA-dómstólsins er
endanleg. Komist hann að því að Ís-
landi beri að greiða lágmarksupp-
hæðina ber stjórnvöldum að hlíta
þeirri niðurstöðu. Að öðrum kosti
gæti það jafngilt uppsögn á EES-
samningnum. Fordæmi EFTA-dóm-
stólsins sýnir að hann hafi í meiri-
hluta tilvika dæmt eftir áliti ESA. Ef
dæmt verður gegn Íslandi getur far-
ið svo að stjórnvöld þurfi að greiða
lágmarksupphæðina með vöxtum
Dómstólaleiðin
ÍslanDi Í óhag
EFTA-dómstóllinn hefur ekki dæmt gegn Eftirlitsstofnun EFTA, ESA, síðustu þrjú ár. ESA sendi íslenskum stjórn-
völdum áminningu í síðustu viku þar sem hún kemst að þeirri niðurstöðu að þeim beri að greiða lágmarkstryggingu
reikninga í Icesave-málinu. Ef samningar nást ekki milli deiluaðila í tæka tíð gæti málið endað fyrir dómstólnum.
Mál þar sem ESA hefur farið fyrir EFTA
dómstólinn.
2010
Þrjú mál, öll ESA í vil.
2009
Fimm mál, öll ESA í vil.
2008
Fjögur mál, öll ESA í vil.
mál hjá Efta
EFTA dómsTóllinn
n Skipaður fulltrúum þriggja EFTA
ríkja.
n Takmarkaður sveigjanleiki.
n Fjallar um framkvæmd EES.
EvrópudómsTóllinn
n Einn dómari frá hverju aðildarríki
ESB.
n Lagastofnun með pólitískt gildi.
n Fjölþættur dómstóll.
dómstólarnir
róbErT hlynur bAldursson
blaðamaður skrifar: rhb@dv.is
Þar eru líka dæmi um mál
sem ESA hefur tapað
fyrir EFTA-dómstólnum.
Eiríkur bergmann Einarsson, forstöðumaður Evrópu-
fræðaseturs Háskólans á Bifröst, segir það sérstakt þegar
stjórnmálamenn haldi því fram að áminning ESA bæti
samningsstöðu Íslands þegar hið gagnstæða sé augljóst
- EFTA-dómstóllinn hafði í yfirgnæfandi meirihluta tilvika
komist að sömu niðurstöðu og ESA. Í því ljósi hljóti menn
að taka álit ESA alvarlega. Það gengi gegn hagsmunum
Íslands að láta skeika að sköpuðu. Hann segir ákveðinn
vanda fylgja því að ESA túlki jafnan lög Evrópusam-
bandsins bókstaflega. Hann bendir á að málsmeðferðin
hefði verið með öðrum hætti hefði Ísland verið aðili að
Evrópusambandinu þar sem framkvæmdastjórnin reyni
gjarnan að miðla málum milli deiluaðila. „Það verður oft
sameiginlegt verkefni Evrópusambandsins að leysa úr
verkefnum eins og þessum, alveg eins og við sjáum á því
hvernig sambandið hefur tekið á málefnum Grikklands
sem hefur þó glímt við minni efnahagsþrengingar en
Ísland eftir að krónan hrundi. Íslandsvandinn er aftur á
móti ekki samevrópskt vandamál,“ segir Eiríkur.
Eiríkur bendir á að þar sem að ESA hafi ekki leyfi til
pólitískra málamyndana eins og stofnanir ESB hafi sé
réttarstaða Íslands svolítið öðruvísi heldur en aðildarríkja
ESB sem geti beitt sér innan stofnana Evrópusambands-
ins og á vettvangi þess.
Eiríkur bergmann Einarsson, forstöðumaður Evrópufræðaseturs:
ólík staða innan og utan Esb
Eiríkur bergmann Telur afar ólíklegt að EFTA-dómstóllinn
muni dæma Íslandi í vil í Icesave-málinu.
stefán már stefánsson, prófessor í lögum
við Háskóla Íslands, telur engu máli skipta
fyrir réttarstöðu Íslands í Icesave-málinu
hefði ríkið verið aðili að sambandinu eða
ekki. EFTA-dómstóllinn sé alþjóðlegur
dómstóll sem beiti túlkunaraðferðum sem
séu í grundvallaratriðum lögfræðilegar.
Stefán tekur hins vegar undir þau sjónarmið
að framkvæmdastjórnin hafi miklu fleiri
hlutverkum að gegna en ESA. „Eftirlitsstofnun
á að hafa eftirlit en álit hennar hefur ekki áhrif
á dómstólinn. Hið eina sem má segja um
muninn á dómstól Evrópusambandsins og
EFTA-dómstólnum er að hjá þeim síðarnefnda
eru mun færri dómendur. Því mætti segja að
hann sé veikburða stofnun miðað við dómstól
Evrópusambandsins,“ segir Stefán.
Stefán segir að þrátt fyrir að EFTA-dóm-
stóllinn hafi í flestum tilvikum tekið undir
sjónarmið ESA beri ekki að taka þær tölur of
alvarlega. „Þar eru líka dæmi um mál sem ESA
hefur tapað fyrir EFTA-dómstólnum,“ segir
Stefán.
stefán már stefánsson prófessor í lögum við HÍ:
Sama staða
stefán már Varar við því að fólk
taki of mikið mark á dómafor-
sögu EFTA-dómstólsins.
óhagstæð forsaga EFTA
dómstóllinn hefur oftast
dæmt málum sem tengjast
Eftirlitsstofnun EFTA henni
í hag. Fræðimenn greinir
á um hvort staða Íslands
hefði verið betri innan ESB í
Icesave málinu.