Dagblaðið Vísir - DV - 17.12.2010, Page 14

14 | Fréttir 17.–19. desember 2010 Helgarblað
Fjárfestirinn Pálmi Haraldsson, fyrr-
verandi eigandi eignarhaldsfélagsins
Fons, seldi hlutabréf upp á tíu millj-
arða króna í Landic Property frá Fons
til Glitnis og þaðan til eignarhaldsfé-
lagsins Gnúps, eftir að Glitnir banki
hafði fengið Gnúp í fangið í ársbyrjun
2008, samkvæmt heimildum DV. Þessi
hlutabréf voru síðar færð inn fjárfest-
ingafélagið Stapa, sem var dóttur-
félag Gnúps. Eftir því sem heimildir
DV herma keypti Gnúpur sömuleiðis
hlutabréfin eftir að Glitnir hafði tekið
félagið yfir og í reynd bjargað því frá
gjaldþroti.
Greint hefur verið frá því í fjölmiðl-
um að árið 2008 hafi lítt þekktur bók-
sali, Tómas Hermannsson, yfirtekið
Stapa en félagið skuldaði Glitni þá um
17 milljarða króna. Skuldirnar voru til-
komnar vegna viðskiptanna með áð-
urnefnd hlutabréf í Landic og vegna
eignarhalds Gnúps á hlutabréfum
í Baugsfyrirtækinu Mosaic Fashion
sem keypt höfðu verið í ágúst 2007.
Um Stapaviðskiptin sagði Tómas í
samtali við DV fyrr á árinu: „Þetta er
bara kynnt fyrir mér af fyrirtækjasvið-
inu. Á þessum tíma taldi ég að þetta
væri hægt og ég leit á þetta sem alvöru
fjárfestingu. Nokkrum vikum síðar sá
ég allt hrynja og þá áttaði ég mig á því
að þetta væri ekki hægt. Þá reyndi ég
líka að rifta þessum viðskiptum... Ég
vildi að ég hefði ekki gert þetta.“
Cofisys um Gnúp
Gnúpur var fjárfestingafélag í eigu
Kristins Björnssonar, Magnúsar
Kristins sonar, Birkis Kristinssonar og
Þórðar Más Jóhannessonar. Félagið
var um tíma stærsti hluthafi FL Group,
helsta hluthafa Glitnis, og átti sömu-
leiðis nokkurra prósenta hlut í Kaup-
þingi.
Í skýrslunni sem franska rann-
sóknarfyrirtækið Cofisys vann fyrir
sérstakan saksóknara kemur fram að
stóru bankarnir þrír, Glitnir, Kaupþing
og Landsbankinn, hafi tekið sig sam-
an í ársbyrjun 2008 og séð til þess að
kaupendur myndu finnast að eignum
Gnúps. Þetta var gert til að minnka
þá kerfisáhættu sem það hefði í för
með sér fyrir íslenskt fjármálakerfi að
út spyrðist að um 10 prósenta hlutur
Gnúps í FL Group sem og hlutur fé-
lagsins í Kaupþingi væru í eigu tækni-
lega gjaldþrota félags sem verðfall
hlutabréfa í FL Group hafði leikið grátt
á árinu 2008.
Lendingin í málefnum Gnúps
varð því sú að Glitnir tók félagið yfir –
greiddi fyrir það 1 krónu, skuldbind-
ingar félagsins við lánardrottna voru
gerðar upp að hluta og eignir félags-
ins voru seldar. Fons keypti 6 pró-
senta hlut í FL Group sem áður hafði
tilheyrt Gnúpi fyrir um 10 milljarða
króna og hlutur Gnúps í Kaupþingi
fór til Giftar. Gnúpur var í reynd gjald-
þrota en í fjölmiðlum var sagt frá því
að Gnúpur væri að „semja við lánar-
drottna“. Einnig var haft eftir forstjór-
anum Þórði Má að samningarnir við
lánardrottna félagsins hefðu „tryggt
félaginu fjárhagslegan sveigjanleika
til að mæta erfiðum markaðsaðstæð-
um.“ Samkomulag Gnúps við lánar-
drottna félagsins var undirritað þann
8. janúar árið 2008. Glitnir hafði í
reynd tekið yfir stjórn félagsins – tók
þó ekki formlega yfir hlutafé þess – og
gat gert það við félagið sem það vildi.
Pálmi keypti daginn eftir
Daginn eftir að skrifað hafði verið
undir „fjárhagslega endurskipulagn-
ingu“ Gnúps, þann 9. janúar 2008, var
greint frá því í fjölmiðlum að Pálmi
hefði keypt hlutabréf í FL Group fyrir
um tíu milljarða króna. Í stað þessara
bréfa í FL Group fékk Glitnir hlutabréf
frá Fons í Landic sem voru álíka mik-
ils virði.
Þessi hlutabréf í Landic voru síðan
seld frá Glitni og inn í Stapa í júlí 2008
í 17 milljarða króna fléttu. 10 millj-
arðar króna af því voru til að viðhalda
láni sem Gnúpur hafði tekið fyrir
hlutabréfum í FL Group og félagið yf-
irtók sex milljarða króna hlutabréfa-
skuld Gnúps sem stofnað hafði verið
til vegna kaupanna á Mosaic Fashion
árið áður. Í framhaldi af þessari fléttu
var Stapi síðan seldur inn í félag-
ið Tómas Hermannsson (TH ehf.)
sem var í eigu bókaútgefandans áð-
urnefnda. Með þessu náði Glitnir að
viðhalda 16 milljarða króna láni inn-
an bankans án vandræða og þurfti
hvorki að gera varúðarfærslu né af-
skrifa það.
Með þessu móti hafði bókaútgef-
andinn tekið yfir nærri 17 milljarða
króna skuldir og hlutabréfum sem
Glitnir þurfti að losa sig við var komið
í var, í bili að minnsta kosti, og áhrifin
af falli Gnúps voru dempuð til muna.
n Glitnir brást við falli Gnúps í ársbyrjun 2008 á mjög hugvitsamlegan hátt n Pálmi Haraldsson tók til dæmis
við bréfum félagsins í FL Group og lét bréf sín í Landic í staðinn n Landic-bréfum Pálma var svo komið fyrir í
dótturfélagi Gnúps sem var selt til óþekkts bóksala með yfirtöku nærri 17 milljarða króna skulda
Þagað um fall Gnúps
Um fall Gnúps segir Jón Fjörnir Thoroddsen í bók sinni um
íslenska efnahagshrunið: „Þegar Gnúpur varð greiðsluþrota í
janúar 2008 hefðu allir sparifjáreigendur átt að halda að sér
höndunum og draga allt sitt fé út úr íslenskum peningamark-
aðssjóðum. En þrot Gnúps fór ekki hátt í umræðunni á Íslandi.
Exista átti Viðskiptablaðið, Björgólfsfeðgar Morgunblaðið og
Baugur Fréttablaðið.“
Ýmislegt í skýrslu rannsóknarnefndarinnar bendir til að
Glitnir og Kaupþing hafi verið meðvitaðir um hversu slæm áhrif
gjaldþrot Gnúps gæti haft á íslenska fjármálakerfið. Þar segir
til dæmis að Glitnir hafi í janúarbyrjun keypt skuldabréf af
Gnúpi sem bankinn tapaði 150 milljónum króna á. Svo segir í skýrslunni: „Í tölvubréfi 21.
febrúar 2008 kl. 15:32 frá starfsmanni Glitnis til Alexanders Kristjáns Guðmundssonar,
framkvæmdastjóra áhættu- og fjárstýringar Glitnis, er spurt hvort Glitnir Eignarhalds-
félag ehf. „eigi að bera 150.000.000 kr. tap af þessum viðskiptum“. Klukkan 17:17 segir
Alexander „Stadfest“ og klukkan 17:35 gerir Lárus Welding, bankastjóri Glitnis, „engar
athugasemdir“ við þessi viðskipti.“ Glitnir var því vel reiðubúinn til að að taka á sig
hundraða milljóna króna tap fyrir Gnúp á þessum tíma og Kaupþing seldi Kaupþingsbréf
Gnúps í kyrrþey.
Í skýrslunni kemur svo fram að samkvæmt samkomulaginu við kröfuhafa um
endalok Gnúps myndu kröfuhafarnir ekki beita sér fyrir gjaldþrotaskiptum á félaginu
auk þess sem þeir afsöluðu sér rétti til að krefjast skaðabóta af stjórnendum vegna taps
síns út af félaginu. Búið var að ganga frá Gnúpi án þess að almenningur á Íslandi yrði
þess mikið var enda var áhugi hans á viðskiptum ekki nærri því eins mikill í góðærinu og
eftir að fjármálakerfið sprakk.
Fundargerð lánanefndar Glitnis hf. 2. júlí 2008 þar sem samþykkt er að veita Stapa
fjárfestingafélagi ehf. lán að fjárhæð 16,6 milljarðar króna til að kaupa 11,2% hlut í
Mosaic Fashions ehf.:
„Stapi Fjárfestingafélag (100% í eigu Gnúps)
er að kaupa Mosaic Fashion bréf af Gnúp fyrir ISK
6 ma. Fyrir í eigu Stapa eru Landic Property bréf
að verðmæti ISK 10 ma. sem voru fjármögnuð
með láni frá Gnúpi. Óskað er eftir því að Glitnir
láni Stapa ISK 16.522.516.667 til kaupa á Mosaic
bréfunum, endurfjármögnun á láninu frá Gnúp og
þeim vöxtum sem til greiðslu eru á Gnúps láninu. Til
tryggingar láninu verða öll bréfin í eigu Stapa, þ.e. Mosaic (4.631.596 hlutir) og Landic
(699.300.699 hlutir). Þegar gengið hefur verið frá kaupum Stapa á Mosaic bréfunum
er hugmyndin sú að selja félagið til TH ehf. og mun Glitnir eiga kauprétt á Stapa. Þegar
Gnúpur verður búinn að selja Stapa Mosaic bréfin mun Gnúpur verða seldur til Brekku II
(félag í eigu Þórðar Más). Brekka II mun síðan selja Gnúp áfram til Vindabúða.“
Ingi Freyr Vilhjálmsson
fréttastjóri skrifar ingi@dv.is
„En þrot Gnúps
fór ekki hátt í
umræðunni á Íslandi.
Pálmi skipti á bréfum
Pálmi Haraldsson skipti í raun við Glitni
á bréfum í FL Group og Landic. Bréf
hans í Landic voru síðan seld til Stapa.
PÁLMI LOSAÐI SIG VIÐ
LANDIC-BRÉF TIL GNÚPS