Dagblaðið Vísir - DV - 18.04.2011, Page 12

12 | Fréttir 18. apríl 2011 Mánudagur
Starfsmaður á vegum fjárfestisins Ró-
berts Wessmann, Haukur Harðarson,
ræddi um það í skýrslu um fasteigna-
verkefni í Murcia í suðausturhluta
Spánar í byrjun árs 2005 að múta þyrfti
spænskum embættismönnum til að
fá byggingarleyfi á tæplega tveggja
ferkílómetra landsvæði sem Róbert
keypti með Björgólfi Thor Björg-
ólfssyni og fjárfestingarbankanum
Burðar ási. Þetta kemur fram í gögnum
á ensku um viðskiptin sem DV hefur
undir höndum. Greiðslurnar áttu að
hraða því að deiliskipulag og bygging-
arleyfi fengjust fyrir svæðið. Íslensku
fjárfestarnir keyptu landsvæðið fyrir
um 114 milljónir evra, rúmlega 9 millj-
arða króna á gengi þess tíma. Mútu-
greiðslurnar, sex milljónir evra, voru
innifaldar í kaupverðinu samkvæmt
gögnunum um málið.
Tilkynnt var um kaupin í íslenskum
fjölmiðlum í maí 2005 og að stofnað
hefði verið sérstakt eignarhaldsfélag,
AB Capital, vegna kaupa Róberts og
Björgólfs Thors á svæðinu. Kaupin
voru fjármögnuð að 2/3 hlutum með
lánum frá Íslandsbanka, Landsbank-
anum og Straumi og að 1/3 hluta með
eigin fé. Róbert var í persónulegum
ábyrgðum fyrir að minnsta kosti 33
milljónum evra vegna þessara lána og
Björgólfur Thor var í ábyrgðum fyrir að
minnsta kosti 28 milljónum evra, sam-
kvæmt upplýsingum á heimasíðu fjár-
festisins.
Fjárfestarnir ætluðu að reisa um
2.500 íbúðarhús og íbúðir á svæðinu
auk glæsihótels og fleiri mannvirkja,
meðal annars golfvalla og annarra
útivistarsvæða. Í gögnunum kemur
fram að áætlað hafi verið að um 5.500
manns hefðu átt að geta búið eða dval-
ið á svæðinu í einu. Ætlun íslensku
fjárfestanna var því að kaupa landið,
byggja umrædd mannvirki og selja
þessar eignir til vel stæðra Evrópubúa
eftir fjögur til sex ár með hagnaði upp
á um 500 milljónir evra, í kringum 40
milljarða króna miðað við gengi ís-
lensku krónunnar þá.
Þurfti að endurskilgreina svæðið
Svæðið, sem er kallað La Primavera í
gögnunum sem DV hefur undir hönd-
um, var óbyggt og ekki skilgreint sem
byggingarland á þeim tíma heldur
sem námusvæði. Skammt frá svæðinu
er sambærilegur sumardvalarstaður
og Íslendingarnir ætluðu að byggja, La
Manga, þar sem er að finna um 2.000
hús og íbúðir fyrir ferðamenn. Svæðið
er auk þess staðsett við hliðina á mjög
frægum golfvelli, samkvæmt gögnun-
um, sem kallast Atamaría. Þessi stað-
setning var ein helsta ástæðan fyrir
vilja þeirra til að kaupa þetta tiltekna
landssvæði en ekki eitthvað annað í
Murcia eða annars staðar á Spáni. Í
skýrslunni kemur líka fram að íslensku
fjárfestarnir hafi ætlað að byggja sum-
ardvalarstað sem átti að vera dýrari og
fínni en La Manga og þar af leiðandi
fyrir efnaðra fólk.
Til þess að geta fengið byggingar-
rétt á svæðinu þurfti hins vegar að skil-
greina það sem byggingarland og til
þess að fá þessa skilgreiningu á land-
svæðið og geta hafið framkvæmdir
þurfti samþykki á deiliskipulaginu frá
spænskum stjórnmálamönnum.
Fóru til Murcia að
skoða aðstæður
Í skýrslunni segir Haukur, sem þá var
starfsmaður íslensks ráðgjafarfyrir-
tækis sem hét Aquila Venture Partners
og vann að fasteignaverkefninu fyrir
hönd Róberts Wessmann, að mútur
séu nauðsynlegur hluti þess að stunda
viðskipti á Spáni. Í skýrslunni kem-
ur fram að íslensku fjárfestunum þyki
þetta sérstök vinnubrögð en jafnframt
að þeir verði að múta spænskum að-
ilum til að ná markmiðum sínum. Ís-
lendingunum virðist því ekki hafa ver-
ið sérstaklega vel við að þurfa að beita
þessari aðferð.
Haukur hafði farið fyrir hönd
Róberts til Murcia í lok janúar 2005
ásamt Erlendi Gíslasyni, lögmanni á
lögfræðiskrifstofunni Logos, til þess
að kynna sér fjárfestingarverkefnið.
Róbert hafði haft samband við Erlend
í tölvupósti þann 29. janúar og beðið
hann um að vinna áreiðanleikakönn-
un um fjárfestinguna. Haukur og Er-
lendur fóru til Murcia þann 30. janúar
og kom starfsmaður Björgólfs Thors,
Gunnar Helgason, til fundar við þá
daginn eftir.
Næstu dagana þar á eftir kynntu
þremenningarnir sér fjárfestingarkost-
inn með því að funda meðal annars
með eiganda La Primavera, arkitekt-
inum sem átti að skipuleggja svæðið,
bankastarfsmönnum sem og spænsku
embættismönnunum sem þeir töldu
sig þurfa að múta.
Tæpar fimm hundruð
milljónir í mútur
Gert var ráð fyrir að spænsku embætt-
ismennirnir ættu að fá í kringum sex
milljónir evra, um 480 milljónir króna,
fyrir að koma deiliskipulagi svæðisins í
gegnum stjórnkerfið svo íslensku fjár-
festarnir gætu hafið framkvæmdir á La
Primavera-landinu.
Í skýrslunni, sem unnin var í kjöl-
far ferðarinnar til Murcia, segir Hauk-
ur, þegar hann útskýrir merkingu
spænska nafnorðsins „gestión“ sem
mútur og að verja þurfi 6 milljónum
evra í slíkar greiðslur. „Þetta er það
sem við myndum kalla mútur á ein-
földu máli. Samkvæmt öllum þeim
sem við ræddum við er þetta nauðsyn-
legur hluti þess að stunda viðskipti á
Spáni. Talan er virðist vera nokkuð há
og ég mæli með því að við reynum að
semja um hana og fá hana lækkaða.
Samkvæmt Spánverjum borgar sig að
gera þetta. „Þegar maður er í Róm ger-
ir maður það sem Rómverjarnir gera.“
Við skulum hins vegar fara varlega hér
og eingöngu umbuna mönnum með
þessu ef þeir hafa unnið fyrir því.“
Í öllum þremur útreikningum ís-
lensku fjárfestanna, sem vitnað er til
í skýrslunni og í Excel-skjali sem DV
hefur undir höndum, um hversu mik-
ið þeir áttu að geta grætt á viðskipt-
unum var alltaf gert gert ráð fyrir 6
milljóna evra mútugreiðslunum þar
sem rætt er um kostnað við kaupin á
landinu. Heildarkostnaðurinn í þessu
fyrsta skrefi var tæplega 114,5 millj-
ónir evra. Þar af var kaupverð lands-
ins tæplega 105,5 milljónir, mútu-
greiðslur 6 milljónir evra og 3 milljónir
evra áttu að fara til arkitektsins sem
átti að skipuleggja byggðina og teikna
byggingarnar á svæðinu, Bernardino
García García.
Fyrstu tvö og hálft árið eftir landa-
kaupin áttu að fara í það að fá sam-
þykkt deiliskipulag fyrir La Prima-
vera-svæðið, samkvæmt skýrslunni,
og var gert ráð fyrir því að byggingar-
leyfi myndi fást eftir það. Mútugreiðsl-
urnar áttu að ná yfir þetta tímabil. Eftir
það áttu framkvæmdirnar að geta haf-
ist fljótlega.
Seljandinn átti að sjá um
mútugreiðslurnar
Í skýrslunni kemur fram að seljandi
landsvæðisins, Pedro Sanchez, hafi
verið sá sem átti að sjá um mútu-
greiðslurnar á þessu ætlaða tveggja
og hálfs árs tímabili með það fyrir
augum að fá samþykkt deiliskipulag
fyrir svæðið. Þau samskipti hefðu átt
sér stað við þau yfirvöld á svæðinu
sem sjá um að samþykkja deiliskipu-
lag. Reyndar er samstarfsmaður eig-
andans, Alejandro Sanchez García,
skilgreindur sem „sérfræðingur“ í slík-
um mútugreiðslum samkvæmt skýrsl-
unni. „Það mun taka um það bil 2 og
hálft ár að gera þetta. Kostnaðurinn er
talinn vera um 9 milljónir evra sem er
um 7,5 prósent af kaupverðinu og er
innifalið í því... Seljandinn mun taka
þátt í því að klára ferlið þar sem 2/3
hlutar af þeim 9 milljónum evra sem
gert er ráð fyrir á þessu tímabili fer í
,,mútuþátt“ seljandans við að tryggja
byggingarleyfið.“
Seljandinn, og væntanlega sam-
starfsmenn hans, áttu því að sjá um
þennan mútuþátt í fjárfestingarverk-
efninu en ekki Íslendingarnir sjálfir.
Mútugreiðslurnar voru hluti af kaup-
verðinu, líkt og segir hér að ofan, og
var því hluti af kaupunum af landinu
að seljandi landsins myndi aðstoða þá
Róbert og Björgólf Thor við að tryggja
að samþykkt yrði deiliskipulag fyrir
landið. Sanchez fékk því mútugreiðsl-
urnar þegar hann seldi landið og hafði
tvö og hálft ár, þar til í lok árs 2007 eða
byrjun árs 2008, til að tryggja íslensku
fjárfestunum deiliskipulag fyrir svæð-
ið. Múturnar voru því greiddar sem
hluti af kaupverðinu en ekki er vitað
hvort þær rötuðu til embættismann-
anna sem um ræddi.
Í skýrslunni er margsinnis tekið
fram hversu mikilvægur þessi þáttur
er þar sem algjört lykilatriði var fyrir
íslensku fjárfestana að fá samþykkt
deiliskipulag fyrir svæðið. „Breyta
skilgreiningunni á landsvæðinu úr
óbyggðu námusvæði og yfir í þéttbýlis-
480 milljónir áttu að fara í mútur
n Róbert Wessmann og Björgólfur Thor Björgólfsson keyptu land á Spáni fyrir um 9 milljarða
2005 n Íslenskir bankar lánuðu fyrir fjárfestingunni n Gögn sýna að múta átti spænskum
embættismönnum til að fá samþykkt deiliskipulag og byggingarleyfi n Spillingarmál komu
í veg fyrir að byggingarleyfi fengist n Lánardrottnar reikna ekki með miklum endurheimtum„Þetta er það sem
við myndum kalla
mútur á einföldu máli.
Ingi Freyr Vilhjálmsson
fréttastjóri skrifar ingi@dv.is
Að minnsta kosti 40 milljarða hagnaður
Í skýrslunni er vísað í þrjá mismunandi útreikninga á væntanlegum hagnaði af verk-
efninu. Alltaf er gert ráð fyrir mútugreiðslunum, líkt og áður segir, en mismunandi er
hversu mikill gróðinn af fjárfestingunni átti að vera.
Samkvæmt plani A áttu íslensku fjárfestarnir að fá samþykkt deiliskipulag og bygg-
ingarleyfi fyrir landsvæðið og selja einstaka skika af því til fjárfesta sem hefðu áhuga
á að reisa mannvirki á svæðinu. Íslendingarnir hefðu því ekki sjálfir byggt mannvirkin á
landinu, heldur eingöngu götur og annað slíkt sem þeir reiknuðu með að eyða tæpum 50
milljónum evra í. Hagnaðurinn samkvæmt þessu plani átti að vera tæplega 500 milljónir
evra, um 40 milljarðar króna.
Í plönum B og C var gert ráð fyrir að Íslendingarnir sjálfir byggðu mannvirkin á svæðinu,
hótelið, íbúðirnar og íbúðarhúsin. Áætlaður hagnaður af verkefninu samkvæmt þessum
tveimur plönum var annars vegar tæplega 600 milljónir evra, um 48 milljarðar króna,
eða rúmlega 600 milljónir evra.
Ljóst var hins vegar að Aquila Venture Partners mælti með kosti A þar sem sá kostur
hefði falið í sér minni tilkostnað en hinir tveir auk þesss sem íslensku fjárfestarnir hefðu
alltaf getað ákveðið að skipta um skoðun og byggja mannvirkin frekar sjálfir. Þá hefði
kostur A falið það í sér að Íslendingarnir hefðu átt eignina í styttri tíma, 3–4 ár, í staðinn
fyrir 4–6 ár.
Um þetta segir í skýrslunni: „Allir kostirnir eru fýsilegir út frá fjárhagslegu sjónarmiði.
En það er ljóst að helsta verðmætið liggur í endurskilgreiningunni á landsvæðinu, að
láta breyta landsvæðinu úr óskipulögðu svæði og yfir í svæði sem er skipulagt fyrir
íbúðahverfi og hægt er að hefja framkvæmdir.“ Aldrei kom þó til þess að íslensku
fjárfestarnir þyrftu að velta hinum kostunum fyrir sér þar sem deiliskipulag var aldrei
samþykkt fyrir landsvæðið.
Sumardvalarstaður Landsvæðið sem
Róbert og Björgólfur Thor keyptu er stutt
frá sumardvalarstaðnum La Manga del Mar
Menor á suðausturhluta Spánar. Myndin er
tekin á La Manga-ströndinni.
2005
Janúar 2005
Róbert Wessmann
kynnir fjárfestingar-
hugmyndina í Murcia
fyrir Björgólfi Thor.
29. janúar 2005 Róbert
Wessmann sendir Erlendi
Gíslasyni tölvupóst og biður
hann að vinna áreiðan-
leikakönnun um fjárfest-
ingarkostinn í Murcia.
30. janúar 2005 Haukur Harðarson
og Erlendur Gíslason fara til Murcia
fyrir hönd Róberts Wessmann til að
skoða fjárfestingarkostinn. Gunnar
Helgason, starfsmaður Björgólfs
Thors, hittir þá í Murica degi síðar.
3. febrúar
2005 Vett-
vangsferð
Hauks, Gunn-
ars og Erlends í
Murcia lýkur.
Ævintýraleg fjárfesting á Spáni
2008
10. febrúar
2005 Erlendur
skilar áreiðan-
leikakönnun um
fjárfestinga-
verkefnið.
14. febrúar 2005 Tímafresturinn
til að kaupa landið rennur út.
12. maí 2005
Fréttablaðið
greinir frá
kaupunum á
landsvæðinu.
24. júlí 2008 Stöð 2
segir frá því að bygg-
ingarframkvæmd-
unum á landinu hafi
verið frestað út af
spillingarmálum.