Dagblaðið Vísir - DV - 23.05.2011, Qupperneq 3

Fréttir | 3Mánudagur 23. maí 2011
að vel væri fylgst með þróun mála.
„Það er erfitt að segja að það sé engin
hætta, þetta er að sjálfsögðu óþægi-
legt ástand en það er enginn í bráðri
hættu,“ sagði hann. „Það eru lokanir
hérna megin við Vík og hinum meg-
in við Freysnes, en það er mismik-
ið öskufall á þessu svæði. Við erum
núna að huga að fólki inni á þessu
svæði og reyna að gera allt sem hægt
er til að létta undir með því.“
Hann sagði erfitt að skipu-
leggja aðgerðir langt fram í tímann
vegna þess óvissuástands sem ríkir.
„Við látum þennan sólarhring líða
og sjáum svo hvernig gosið hef-
ur þróast,“ sagði hann. Svæði þar
sem ástandið er verst vegna eld-
gossins í Grímsvötnum verða ekki
rýmd að svo stöddu samkvæmt
ákvörðun Almannavarna. Talið er
að slík rýming myndi jafnvel skapa
meiri hættu en að láta fólkið bíða
heima. Fólk er hvatt til þess að hafa
eitthvað fyrir vitum sínum. Búið
er að opna fjöldahjálparstöðvar í
félagsheimilinu á Klaustri og Hof-
garði fyrir þá sem treysta sér til að
fara á þá staði. Búið er að virkja
hjálparsíma RKÍ 1717. Almanna-
varnir biðja fólk um að fara ekki í
ferðalög í átt að eldgosinu þar sem
ástandið er alvarlegt og almanna-
varnir hafi ekki mannskap til þess
að stjórna og stöðva umferð, hans
er þörf annars staðar.
Oft mikil
hamfaragos
Grímsvötn, í miðjum Vatnajökli, eru virk-
asta eldstöð Íslands og meðal öflugustu
jarðhitasvæða jarðar. Vitað er um tugi
gosa frá landnámi sem tengjast Gríms-
vötnum, en síðast gaus þar í nóvember
árið 2004. Á vefsíðunni vinirvatnajokuls.
is kemur fram að frá aldamótum hafi
gosið í Grímsvötnum árið 1902, því næst
1922, 1933, 1934, 1938, 1945, 1954, 1983
og 1998 auk 2004. Algengt er að gosin
þar vari frá einni og upp í þrjár vikur, sum
Grímsvatnagos virðast þó hafa varað
lengur, svo sem árið 1873, en þá virðist
gosið hafa staðið í sjö mánuði. Árið 1922
varði gosið í þrjár vikur og tvær árið 1934.
Gosið 1998 stóð í tíu daga en aðeins fjóra
daga 2004.
Á vefsíðunni segir jafnframt að oft
hafi miklar hamfarir orðið í tengslum
við eldgos í Grímsvötnum. Samspil
hraunkviku undir jarðhitasvæðinu
við jökulinn viðheldur vatni í Gríms-
vatnsöskjunni, sem verður til þess að
jökulhlaup fylgja jafnan gosum á þessu
svæði. Fyrsta Skeiðarárhlaupið sem
heimildir eru til um varð árið 1629. Frá
þeim tíma og til ársins 1934 komu hlaup
á um tíu ára fresti að meðaltali. Voru
þau allt að 67 rúmkílómetrum að magni
og gat rennslið náð allt að 40 þúsund
rúmmetrum á sekúndu.
Árið 1996 varð gos milli Grímsvatna og
Bárðarbungu, á svæði sem hlaut nafnið
Gjálp. Samkvæmt Jarðvísindastofnun
virðist það gos hafa markað upphaf
nýs virknitímabils í Vatnajökli. Það
stóð frá 30. september til 14. október
og varð fjórða mesta eldgos 20. aldar á
Íslandi. Hlaup kom svo úr Grímsvötnum
nokkrum vikum síðar.
Árið 2004, hófst gosið að kvöldi til
þann 1. nóvember í suðvestanverðum
Grímsvötnum og náði gosmökkurinn í
upphafi allt að 13 km hæð. Undir morgun
hafði gosið brotist í gegnum ís helluna
í Grímsvötnum, en Skeiðarárhlaup
hófst á undan gosinu. Öskufalls gætti á
Möðrudal að sögn bænda skömmu eftir
að gosið hófst. Gosið varð kröftugast í
upphafi en fljótt dró úr því og því lauk
eftir um fjóra daga og varð því með
styttri Grímsvatnagosum sem sögur
fara af. Einhverjar breytingar urðu á
flugáætlunum innanlands vegna gos-
makkarins og alþjóðlegri flugumferð var
beint suður fyrir landið.
HeiMild vinirvatnajOkuls.is
sauðfé í öskumistri Drengirnir á Múlakoti fundu nokkrar rollur sem höfðu leitað skjóls í skurðum.
Múlakot Íbúarnir biðu þess að birti og komu þá sauðfénu í hús. Með grímu fyrir vitum Fólki er ráðlagt að hylja vit sín.
ekkert túristagos Siggi Stormur segir gosið í Grímsvötnum núna ekki vera neitt
túristagos.
séð úr lofti Grímsvatnalægðin og eldstöðvarkerfið séð úr lofti á gervinhattamynd. Þungt yfir Fáir á ferli enda fólki ráðlagt að halda sig innan dyra.
Mikil virkni Hér má sjá Grímsvatnagosið, eldstöðina og nánasta umhverfi.
sveppalaga ský
„Þetta er allra stærsta gos sem ég hef
séð, “ sagði Ómar Ragnarsson í sam-
tali við blaðamann DV.is á sunnudag
en þetta er 23. gosið sem hann fylg-
ist með. Ómar er búinn að fara tvær
ferðir að gosinu, þá seinni fór hann til
þess að reyna að ná myndum af eld-
ingum í ljósaskiptunum en skyggnið
var mjög lítið þar sem mikil aska er
í gosmekkinum. „Fyrri ferðin að gos-
inu var fín því þá var það ekki kom-
ið á kaf í eigin drullu getum við sagt.
Askan fer svo hátt og hún dreifist svo
víða að í seinni ferðinni var hún búin
að drekkja mökknum sjálfum,“ segir
Ómar. Gosmökkurinn líkist sveppa-
laga öskuskýi sem breiðist í allar áttir
og felur öskustrókinn inni í sér. Hann
er bæði hærri og virðist kröftugri en í
fyrri gosum.
Róbert Reynisson, ljósmyndari
DV, ferðaðist um svæðið á sunnu-
dag og sagði aðstæðurnar öðruvísi
en á svæðinu í kringum Eyjafjalla-
jökul þegar gaus þar í fyrra. „Þá var
fólk í svo miklu áfalli, en hérna virð-
ist þetta ekki vera eins mikið áfall.“
Hann segir til að mynda að tún séu
ekki á kafi í ösku þrátt fyrir að grátt sé
yfir þeim. „Það sem kom mér hvað
mest á óvart þegar ég kom hingað
var hversu rosalega svart og dimmt
var hérna. Maður sá hreinlega ekki
á milli stika og þurfti að stoppa til að
finna hvar vegurinn lá,“ segir Róbert.
Þá segist hann hafa hitt svissneskan
túrista sem hafi verið á leið að skoða
Vatnajökul, en hafi snúið við þar sem
honum leist ekkert á blikuna.
„Á fyrstu 18 klst
gossins hafa
mælst um 15 þús. elding-
ar, en á 39 dögum Eyja-
fjallajökulsgossins mæld-
ust 790 eldingar með
sama mælikerfi.