Dagblaðið Vísir - DV - 21.03.2012, Blaðsíða 2

A
llt að sjö framboð utan
hinna hefðbundnu flokka
gætu boðið fram í næstu al-
þingiskosningum. Formlega
hafa fjögur ný framboð til-
kynnt um stofnun og framboð. Það
eru Dögun – nýstofnuð breiðfylking
Borgarahreyfingarinnar, Hreyfingar,
frjálslyndra og nokkurra stjórnlaga-
ráðsfulltrúa, Samstaða – framboð
Lilju Mósesdóttur alþingiskonu, Björt
framtíð, sem Guðmundur Stein-
grímsson þingmaður og Heiða Krist-
ín Helgadóttir leiða, auk þess sem
Hægri grænir, flokkur Guðmundar
Franklíns hefur haldið formlegan
stofnfund.
Að auki hafa þjóðernissinnar hafið
undirbúning að stofnun flokksins Ís-
land fyrst. Þrír aðilar standa að flokki
sem kallar sig Bjartsýnisflokkinn og
þá var tilkynnt um væntanlegan Lýð-
frelsisflokk árið 2011 en að flokknum
standa Evrópusinnaðir fyrrverandi
sjálfstæðismenn
Keppt um lausafylgið
„Það þarf töluvert mikið til að þeir
sem alltaf hafa kosið einn flokk ákveði
að kjósa annan flokk. Í venjulegu ár-
ferði er talað um að fjórðungur kjós-
enda sé tilbúinn að kjósa annan flokk
en áður,“ segir Stefanía Óskarsdóttir
stjórnmálafræðingur um möguleika
nýrra framboða. Hún segir kosninga-
baráttu dýra og þarfnast skipulagn-
ingar. Að því leyti hafi fjórflokkurinn
forskot á ný framboð. Þó sé mikilvægt
að hafa í huga að ný framboð hafa í
einhverjum tilvikum náð árangri og
að nánast án undantekninga hafi ver-
ið pláss fyrir fimmta flokkinn á þingi,
þótt iðulega sé þeim flokki skipt út.
„Fjórflokkurinn“
Þeir flokkar sem talist geta nokkuð
grónir og eiga sér sögu og fulltrúa á
þingi og á sveitarstjórnarstigi eru oft
kallaðir fjórflokkurinn. Hér myndi
hugtakið eiga við um Sjálfstæðis-
flokk, Samfylkingu, Vinstri græn og
Framsóknarflokk. Nýju framboðin
eiga flest andúð sína á fjórflokknum
sameiginlega. Orðræða, stefna og
jafnvel nöfn þeirra bera það með sér.
Þannig hefur flokkur Lilju Móses-
dóttur, Samstaða, hvorki viljað kalla
sig hægri- eða vinstriflokk heldur
nýja hugsun í stjórnmálum. Nafnið
Dögun, líkt og Björt framtíð, felur í
sér skírskotun til nýs upphafs eða
betri tíma sem ef til vill má túlka sem
kall eftir framtíð þar sem enginn fjór-
flokkanna sé við völd.
Þá er sérstaklega áberandi frá
Bjartri framtíð hvað flokkurinn legg-
ur mikið upp úr því að fjarlægja sig
frá vörumerki stjórnmálaflokka og
-manna þrátt fyrir að í forsvari sé
þingmaður annars vegar og fram-
kvæmdastýra stjórnmálaflokks hins
vegar. Flokksstofnanir Bjartrar fram-
tíðar bera óhefðbundin nöfn, sveigt
er framhjá notkun orða eins og
stjórn og formaður. Hlutverkalýsing-
ar eru orðaðar óhefðbundið. Nefna
má til dæmis „Ráðið“ sem hefur
meðal annars það hlutverk að sjá um
mannauðs- og stemningarmálefni.
„Fimmflokkurinn“
Hér á landi hefur allt frá kosningum
árið 1971 verið rými fyrir allavega
fimm flokka á Alþingi. Ef til vill er því
réttara að tala um „fimmflokkinn.“
Á þessu er þó sú undantekning að
aðeins fjórir flokkar náðu fulltrúa á
þing í kosningum árið 1978 þegar sjö
framboð utan hefðbundnu flokkanna
fjögurra voru í framboði.
Kosningarnar voru haldnar í skjóli
mikilla deilna eftir að ríkisstjórn Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknarflokks
hafði tekið vísitölu launa úr sam-
bandi og sagt upp nýgerðum kjara-
samningum. Efnahagsstjórn þessa
tíma einkenndist af endurteknum
lækkunum á krónunni, sem lækkaði
laun og gerði vísitölutryggingu launa
gríðarlega mikilvæga fyrir launafólk.
Afleiðing þessara deilna voru Ólafs-
lögin svokölluðu sem sett voru árið
1979 af ríkisstjórn Framsóknarflokks,
Alþýðuflokks og Alþýðubandalags og
voru tæknileg útfærsla á verðtrygg-
ingu lána.
Leiða má að því líkur að mikill
fjöldi nýrra framboða í kosningunum
árið 1978 sé afleiðing óánægju og
deilna í samfélaginu. Það er því kald-
hæðið að ef til vill hafi eina fórnar-
lamb þeirrar gremju verið fimmti
flokkurinn.
Aftur í fyrra horf
„Eftir því sem lengra líður frá bús-
áhaldabyltingunni og hruni er lík-
legra að hlutirnir fari smám saman
að fara í sama far,“ segir Birgir Guð-
mundsson stjórnmálafræðingur um
möguleika nýrra framboða. „Fólk er
ef til vill að skila sér heim.“
Af þeim sem taka afstöðu til flokka
í síðasta Þjóðarpúlsi Capacent nefna
sjö af tíu einn flokk hins hefðbundna
fjórflokks. Um tuttugu og sjö prósent
hyggjast kjósa Hreyfinguna eða ein-
hvern annan flokk. Þess utan eru tólf
prósent sem neita að gefa upp sína af-
2 Fréttir 21. mars 2012 Miðvikudagur
3/4 til
fjórflokksins
Heimild: Niðurstöður
um fylgi flokkanna á
landsvísu eru úr net-
könnun sem Capacent
Gallup gerði dagana
2.–29. febrúar 2012.
Heildarúrtak var 5.378
einstaklingar 18 ára
eða eldri af öllu landinu
og svarhlutfall var
61,7%. Vikmörk eru
0,6–1,9%.
Einstaklingar í úrtaki
voru valdir af handa-
hófi úr Viðhorfahópi
Capacent Gallup.
Ný eða nýleg
framboð
27%
Hreyfingin, Sam-
staða, Björt framtíð
og aðrir flokkar
Hefðbundin
framboð
73%
Sjálfstæðisflokkur,
Samfylking, VG og
Framsóknarflokkur
Líkleg til að kjósa ný framboð
Þótt erfitt sé að alhæfa um hvaðan væntanlegir kjósendur nýrra framboða gætu komið
er hægt að greina einkenni þeirra sem líklegastir eru til að íhuga að kjósa framboð sem
ekki hefur komið fram áður. Athugið að aukin líkindi eru á að kjósandi sem fellur undir
eftirfarandi viðmið íhugi að kjósa nýtt framboð. Gera verður þann fyrirvara á þessum
upplýsingum að viðmið eru reiknuð út frá öllum þeim sem taka afstöðu en ekki ekki kyn-
greind fyrst, því næst aldursgreind og svo framvegis.
Líklegasti kjósandi nýs flokks
n Karl
n 18–29 ára
n Höfuðborgarsvæðið
n Tekjur: 250–399 þúsund á mánuði
n Styður Samfylkinguna og ríkisstjórnina
Ólíklegasti kjósandi nýs flokks
n Kona
n 50–67 ára
n Búsett á landsbyggðinni
n 800 þúsund eða hærri tekjur á mánuði
n Styður Sjálfstæðisflokkinn og er andvíg
núverandi ríkisstjórn
*Heimild: MMR – Markaðs- og miðlarannsóknir ehf. Einstaklingar á aldrinum 18–67 ára.
Þátttakendur valdir í síma en könnun framkvæmd á netinu. Svarendur eru 855. Könnun
framkvæmd á tímabilinu 12.–17. janúar.
Mest traust
1. Rannsókn á tildrögum
bankahrunsins VG 32 %
2. Umhverfismál VG 32 %
3. Nýting náttúruauðlinda D 33 %
4. Mennta- og skólamál D 38 %
5. Heilbrigðismál D 36 %
6. Aðildarsamningur ESB D 33 %
7. Atvinnuleysi D 45 %
8. Innflytjendamál D 35 %
9. Lög og regla almennt D 41 %
10. Efnahagsmál D 44 %
11. Skattamál D 46 %
12. Endurreisn atvinnulífsins D 48 %1 5 93 7 112 6 104 8 12
0
5 %
10 %
15 %
20 %
25 %
Sjö ný framboð
í kapphlaupið
DV_motmaeli_d09
DV0909305252
DV1203206867
n Fimmti flokkurinn geldur hugsanlega fyrir fjölda nýrra framboða
„Það þarf töluvert
mikið til að þeir
sem alltaf hafa kosið einn
flokk ákveði að kjósa
annan flokk.
Lýðræði! Þótt ekki standi það skýrum stöfum á skilti mótmælendans má leiða að því líkur að hér sé ekki kallað sérstaklega eftir góðum árangri hefðbundnu flokkanna
Atli Þór Fanndal
blaðamaður skrifar atli@dv.is
Fáir treysta nýjum framboðum Yfirleitt virðast 10
til 15 prósent aðspurðra treysta nýjum framboðum best
til að stýra hinum ýmsu málaflokkum. Hér hægra megin
má sjá að Sjálfstæðisflokknum er oftast treyst best.