Dagblaðið Vísir - DV - 14.01.2013, Qupperneq 3

Fréttir 3Mánudagur 14. janúar 2013
L
ögfræðingarnir gengu of langt.
Hópnum var falið að gera
lagatæknilegar breytingar en
ekki efnisbreytingar. Hann
hafði ekki heimild til þess.
Þetta er mat Jóns Þórs Ólafsson-
ar, stjórnmálafræðings og stjórnar-
manns í Hreyfingunni, sem telur að
lögfræðingahópurinn, sem stjórn-
skipunar- og eftirlitsnefnd fól að
skoða lagatæknileg atriði í tillögum
stjórnlagaráðs, hafi ekki starfað inn-
an þess ramma sem honum bar. Það
frumvarp sem lagt hefur verið fram
á þinginu byggir á breytingum lög-
fræðingahópsins en Hreyfingin sendi
út ályktun í vikunni þar sem hvatt er
til þess að efnisbreytingarnar gangi
til baka. Samkvæmt heimildum DV
eru fleiri þingmenn stjórnskipunar-
og eftirlitsnefndar sama sinnis og því
er ekki útilokað að frumvarpinu verði
breytt áður en umræður um það hefj-
ast á þinginu.
Vilja endurheimta „fyrra inntak“
Í tilkynningu Hreyfingarinnar segir að
það sé „á valdi og á ábyrgð meirihluta
stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar
Alþingis að sjá til þess að fyrra inntak
komist aftur inn í frumvarpið í með-
förum nefndarinnar. Yfirgnæfandi
meirihluti þjóðarinnar vill að frum-
varp stjórnlagaráðs verði grunnurinn
að nýrri stjórnarskrá. Það er því afar
mikilvægt að þingið gangist við því
lýðræðislega ferli sem það sjálft sam-
þykkti samhljóða þann 16. júní 2010
og standi að baki frumvarpi stjórn-
lagaráðs. Við undirrituð stöndum
með vilja þjóðarinnar eins og hann
birtist í þjóðaratkvæðagreiðslunni
20. október og erum mótfallin efn-
isbreytingum á frumvarpi stjórnlaga-
ráðs.“
Gagnrýnir leyndarhyggju
Í samtali við DV sagðist Jón Þór
meðal annars vera óánægður með
þær breytingar sem lögfræðinga-
hópurinn hefði gert á 14., 15. og 16.
grein stjórnarskrárdraganna. „Í 14.
grein er kveðið á um að ekki megi
takmarka rétt fólks til aðgangs að
internetinu og upplýsingatækni
nema með dómsúrskurði. Þetta tók
lögfræðingahópurinn út,“ segir Jón.
„Í 15. grein er kveðið á um að það
sé almenn regla að upplýsingar hins
opinbera séu aðgengilegar almenn-
ingi að fráskildum undantekningum
eins og til dæmis til að tryggja frið-
helgi einkalífsins og öryggi ríkisins.
Lögfræðingahópurinn breytti þessu á
þá leið að almenna reglan sé að yfir
upplýsingunum hvíli leynd nema
um þær sé beðið. Þá megi hins vegar
hafna beiðninni með rökstuðningi.“
Jón segir að með þessu sé snúið frá
þeirri þróun sem hefur átt sér stað í
Noregi og Evrópusambandinu í átt að
svokölluðum þriðju kynslóðar upp-
lýsingarétti.
Ákvæðum um upplýsingafrelsi
breytt
„Í 16. grein er fjallað um vernd heim-
ildarmanna og uppljóstrara. Lög-
fræðinganefndin er á móti því að
uppljóstrarar njóti sérstakrar verndar
og vill ekki gera greinarmun á þeim
og heimildarmönnum,“ segir Jón
og bætir við: „Þegar öllu er á botn-
inn hvolft hefur lögfræðingahópur-
inn tekið burt hryggjarstykkið í upp-
lýsingafrelsis- og gagnsæisákvæðum
frumvarpsins og því mótmælum við.“
Hann segir að þetta sé aðeins brot af
þeim breytingum sem Hreyfingar-
fólk sé óánægt með en alls hefur lög-
fræðingahópurinn gert 75 breytingar
á stjórnarskrárfrumvarpinu.
Þegar DV hafði samband við Pál
Þórhallsson, formann hópsins, ræddi
hann sérstaklega um breytingarnar
á ákvæðunum um upplýsingafrelsi.
„Í einhverjum tilfellum eins og varð-
andi tjáningar- og upplýsingafrelsi
þurfti af lagatæknilegum ástæðum
að umrita ákvæðin og færa þætti milli
stjórnarskrárgreina,“ sagði hann. „Þar
kunna að vera uppi misjöfn sjón-
armið um hvort gengið hafi verið of
langt eða of skammt en við töldum að
minnsta kosti að breytingarnar væru
stórlega til bóta og ákvæðin stæðust
vel alþjóðlegan samanburð.“
„Við túlkuðum umboðið þannig“
Páll er ósammála því að hópurinn
hafi gengið lengra en hann hafði
heimild til að gera. „Hópurinn áttaði
sig fljótt á því í sinni vinnu að það yrði
umdeilt hvort gengið væri of langt eða
of skammt í breytingum þegar tillög-
ur stjórnlagaráðs voru færðar í frum-
varpsform,“ segir hann. „Þess vegna
hafði hópurinn gagnsæi að leiðar-
ljósi varðandi það hvernig tillögurnar
væru meðhöndlaðar og hvers vegna
þeim væri breytt ef svo bæri und-
ir.“ Páll bendir á að samkvæmt bók-
un stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd-
ar hafi lögfræðingahópnum verið
falið að fara lagatæknilega yfir tillög-
ur stjórnlagaráðs. „ Meðal annars átti
að skoða þær með tilliti til mann-
réttindasáttmála sem íslenska ríkið
hefur skuldbundið sig til að fara eft-
ir, innra samræmis, mögulegra mót-
sagna og réttarverndar samkvæmt
gildandi stjórnarskrá. Við túlkuðum
umboðið þannig að til dæmis væri
heimilt að bæta við nýjum réttind-
um, svo sem rétti foreldra til að
tryggja að menntun barna þeirra sé
í samræmi við trúar- og lífsskoðanir
þeirra. Það er klárlega efnis breyting.“
Páll er skrifstofustjóri í forsætis-
ráðuneytinu og sérfræðingur við
Háskólann í Reykjavík. Með honum
í hópnum störfuðu Guðmundur
Alfreðsson, prófessor við Háskólann
á Akureyri, Hafsteinn Þór Hauksson,
lektor við Háskóla Íslands og Odd-
ný Mjöll Arnardóttir, prófessor við
Háskóla Íslands.
ASÍ gagnrýnir lögfræðingahóp
Meðal annarra sem gert hafa
athugasemdir við störf lögfræðinga-
hópsins er Alþýðusamband Ís-
lands en í umsögn ASÍ til stjórn-
skipunar- og eftirlitsnefndar kemur
fram að sambandið muni leggjast
gegn stjórnarskrárfrumvarpinu
ef breytingar lögfræðingahópsins
gangi í gegn. Alþýðusambandið mót-
mælir sérstaklega skýringum lög-
fræðingahópsins við ákvæði um
rétt allra til mannsæmandi vinnu-
skilyrða og sanngjarnra launa auk
skýringanna við grein stjórnarskrár-
tillögunnar um neikvætt félagafrelsi.
Í fréttatilkynningu ASÍ kom fram að
sambandið styddi tillögu stjórn-
lagaráðs en teldi að breytingar sér-
fræðinganefndarinnar væru aðför að
skipulagi íslensks vinnumarkaðar og
réttarstöðu verkalýðsfélaga.
„Varlega í breytingar“
Rætt var um stjórnarskrár-
breytingarnar á Alþingi þann 20. nóv-
ember síðastliðinn. Lagði Jóhanna
Sigurðardóttir forsætisráðherra
áherslu á að ekki yrði vikið frá til-
lögum stjórnlagaráðs í grundvallar-
atriðum nema skýr og gild rök kæmu
til. „Ekki má útiloka efnisbreytingar
á grundvelli slíkra röksemda,“ sagði
hún. Páll Þórhallsson segir að í skila-
bréfi lögfræðingahópsins séu öll frá-
vik frá tillögum stjórnlagaráðs rök-
studd ítarlega. „Jafnframt kemur
fram að sérfræðingahópurinn fór
fremur varlega í breytingar heldur
en hitt og kom þess í stað með
ýmsar aðrar ábendingar sem voru á
mörkum þeirra viðmiða sem hann
átti að fara eftir eða utan þeirra,“
segir hann. „Það er ekkert annað en
eðlilegt og nauðsynlegt að fram fari
gagnrýnin umræða um frumvarpið,
efni og orðalag út frá ýmsum sjónar-
miðum.“ n
„Lögfræðingarnir
gengu of langt“
n Hópurinn gerði 75 breytingar n Ákvæðum um gegnsæi og upplýsingafrelsi gerbreytt
Jóhann Páll Jóhannsson
blaðamaður skrifar johannp@dv.is
Ósáttur við breytingarnar Jón Þór
Ólafsson, liðsmaður Hreyfingarinnar, gagn-
rýnir harðlega breytingar lögfræðinga-
hópsins á tillögum stjórnlagaráðs.
Bjóst við gagnrýni Páll Þórhallsson,
formaður lögfræðingahópsins, segist hafa
áttað sig fljótt á því að það yrði umdeilt
hvort gengið væri of langt eða of skammt
í breytingum þegar tillögur stjórnlagaráðs
voru færðar í frumvarpsform.
Stjórnlagaráð að störfum
Hér má sjá stjórnlagaráð að störf-
um en gerðar hafa verið talsverðar
breytingar á tillögum þess. „Þegar öllu er á botninn hvolft hefur lög-
fræðingahópurinn tekið burt hryggjarstykkið í
upplýsingafrelsis- og gagnsæisákvæðum frumvarps-
ins og því mótmælum við.