Dagblaðið Vísir - DV - 13.03.2013, Blaðsíða 14

Sandkorn
G
eir H. Haarde, fyrrverandi for­
sætisráðherra, var fórnarlamb
óréttlátrar málsmeðferð­
ar þegar hann var ákærður,
og síðar dæmdur, í lands­
dómsmálinu í fyrra. Mál Geirs fyrir
landsdómi hefur komist aftur í um­
ræðuna vegna símtals hans og Dav­
íðs Oddssonar um lán Seðlabanka
Íslands til Kaupþings þann 6. október
árið 2008. Málsmeðferðin gegn Geir í
landsdóms málinu var óréttlát, og þar
með ótæk, þar sem ákæran í málinu
var flokkspólitísk: Ákæran var sam­
þykkt á Alþingi af flokkspólitískum
andstæðingum Geirs.
Ákæruvald Alþingis í lands­
dómsmálinu byggir í reynd ennþá á
stjórnar skránni sem Danir færðu Ís­
lendingum árið 1874 og er minni frá
þeim tíma þegar þingræði hafði ekki
verið fest í sessi í Danmörku og Ís­
landi. Þetta ákæruvald var í reynd eina
leið þjóðþingsins til að refsa fram­
kvæmdavaldinu, ráðherra, ef hann
gerðist brotlegur við lög í starfi sínu
áður en þingræðinu var komið á.
Hugsanlega hefði átt að endurskoða,
eða jafnvel afnema, lögin um lands­
dóm eftir að þingræði var komið á á
Íslandi árið 1904. Þetta var hins vegar
ekki gert heldur hafa lögin haldist í
gildi meira en 100 árum lengur en
þau hefðu nauðsynlega þurft að gera.
Lögin um landsdóm voru svo endur­
skoðuð 1962 og 1963, fyrir tilstuðlan
Bjarna Benediktssonar, en inni í þeim
lögum hélst ákvæðið um ákæruvald
Alþingis yfir ráðherrum. Hugmynda­
fræðin í þeirri lagasetningu Alþingis
hefur án efa byggt á þeirri forsendu að
stjórnmál væru í eðli sínu hreinlyndari
og réttlátari en þau eru í raun og að
þingmenn létu atkvæði sitt ekki stjórn­
ast af flokkspólitískum hagsmunum,
áflogum eða hefnigirni almennt séð.
Ákæruvald í dómsmálum má ekki,
og á ekki, að vera flokkspólitískt – ekki
undir nokkrum kringumstæðum.
Ef maður, í þessu tilfelli stjórnmála­
maðurinn Geir H. Haarde, er ákærður
af flokkspólitísku ákæruvaldi þá er
hann beittur óréttlæti. Alveg sama
hvort viðkomandi einstaklingur er síð­
ar dæmdur fyrir brot sín af dómstól
sem ekki er pólitískur nema að hluta
til, líkt og í tilfelli Geirs, þá stend­
ur það alltaf eftir að forsendurnar
fyrir ákærunni voru flokkspólitískar.
Ákæruvald í dómsmálum þarf að vera
hlutlaust og hlutlægt en ekki hlut­
drægt, huglægt og tilfinningalegt, líkt
og flokkapólitíkin á Alþingi er því mið­
ur yfirleitt. Með þessum orðum er ég
ekki að segja að Sjálfstæðisflokkurinn
beri ekki mesta ábyrgð á hruninu og
að það hafi verið rangt af landsdómi
að dæma Geir – ég get varla tekið af­
stöðu til þess þar sem ég er ekki lög­
fræðingur – heldur að það hafi verið
ranglátt að láta flokkspólitískt vald
ákæra hann. Þessi flokkspólitíska
ákæra er nægjanlegt skilyrði fyrir því
að hægt sé að fullyrða að málarekstur­
inn gegn Geir hafi verið óréttlátur.
Að veita þingmönnum Samfylk­
ingarinnar og Vinstri grænna ákæru­
vald yfir einhverjum af þingmönnum
Sjálfstæðisflokksins er sambærilegt
við það, í ljósi vinnuhátta í stjórnmál­
um hér á landi þar sem tilgangurinn
helgar yfirleitt meðalið, að gefa fylgis­
mönnum einnar stríðandi fylkingar
á einhverju sviði ákæruvald yfir ein­
hverjum úr liði andstæðingsins. Póli­
tíkin á meira skylt við óréttlátt stríð,
þar sem flest er leyfilegt til að koma
höggi á andstæðinginn og ná því
markmiði að komast til valda eða
halda þeim, en yfirvegaða umræðu
þar sem hver þingmaður greiðir at­
kvæði í hverju máli eftir bestu sam­
visku og óháð flokkslínum. Þar sem
flokkapólitíkin á Íslandi hefur verið
hörð í kjölfar hrunsins – flokkarnir
berjast um völdin og stöðu sína í sögu
nýliðinna ára – þá hefur verið hætt við
því að stjórnmálaflokkarnir á Alþingi
brygðu á það ráð að reyna að hvítþvo
hendur sínar af hruninu með því
að refsa einhverjum úr röðum and­
stæðinganna til að undirstrika að þeir
beri meiri ábyrgð.
Hið sama ætti auðvitað við ef
þingmönnum Sjálfstæðisflokksins
og Framsóknarflokksins yrði gef­
ið ákæruvald yfir ráðherrum úr nú­
verandi ríkisstjórn Samfylkingarinnar
og Vinstri grænna. Ákæran og dómur­
inn gegn Geir situr í sjálfstæðis­
mönnum og rifja þeir hann gjarnan
upp þegar þeir tala um andúð sína
á núverandi ríkisstjórn – nú síðast í
Reykjavíkurbréfi Davíðs Oddssonar
í Morgunblaðinu á sunnudaginn. Í
ljósi þess að pólitíkin á Íslandi er eins
hatrömm og raun ber vitni er ekki
loku fyrir það skotið að næsta ríkis­
stjórn taki til þess ráðs, ef Sjálfstæðis­
flokkurinn myndar stjórn ásamt
Framsókn til dæmis, að hefna fyrir
ákæruna gegn Geir með því að nota
meirihlutavald sitt á komandi þingi til
að ákæra einn af ráðherrum núver­
andi ríkisstjórnar. Þeir gætu brugðið á
það ráð að ákæra Steingrím J. Sigfús­
son út af Icesave­málinu, björgun Sjó­
vár, eða ætlaðri björgun VBS og Saga
Capital, nú eða þá fyrir björgunar­
tilraunirnar á Sparisjóði Keflavíkur á
sínum tíma. Tilgangurinn gæti helgað
meðalið í slíkri ákæru.
Þá væri í reynd hafin fæðardeila á
Alþingi sem væri í ætt við húskarlavíg­
in í Njálu, nema að þá væri um að
ræða ráðherravíg á víxl. Næsta ríkis­
tjórn Vinstri grænna og eða Samfylk­
ingarinnar gæti þá aftur viljað hefna
sín á Sjálfstæðisflokknum eftir að hún
kemst til valda næst. Og svo koll af
kolli. Allir hljóta að sjá hvað það er
óréttlátt og óheppilegt fyrirkomulag
að láta Alþingi fara með ákæruvald
yfir ráðherrum. Sérhver flokkspólitísk
ákæra sem lítur dagsins ljós frá Al­
þingi á grundvelli laganna um lands­
dóm er í eðli sínu óréttlát og stríðir
gegn lögum og reglum lýðræðisríkja
um réttláta málsmeðferð.
Við verðum að breyta þessum lög­
um sem fyrst þannig að óréttlætið í
máli Geirs H. Haarde geti ekki endur­
tekið sig og að einhver annar stjórn­
málamaður – sjálfstæðismaður, sam­
fylkingarmaður, vinstri grænn, pírati
eða framsóknarmaður – verði ekki
fyrir því að vera dæmdur á grund­
velli flokkspólitískrar ákæru. Geir
bíður nú eftir því að kæra hans verði
tekin fyrir hjá Mannréttindadómstól
Evrópu. Sama hvort hann var sekur
eða saklaus um það sem landsdómur
taldi hann hafa gert þá væri réttlátt
að endurskoða dóminn gegn honum
á þeirri forsendu einni að hann hafi
byggt á óréttlátri ákæru. Siðferðið á að
grundvalla lagasetninguna í lýðræðis­
ríkjum – lögin sjálf eru ekki grundvöll­
ur siðferðisins – og því ber að endur­
skoða lög sem stríða gegn siðferðinu
og eftir atvikum vonast til að þeim
dómum verði hnekkt sem byggja því
miður á slíkum ólögum.
Nafnlaus Davíð
n Davíð Oddsson, ritstjóri
Morgunblaðsins, fór nafn­
laus á kostum í Reykjavíkur­
bréfi Mogg­
ans þar sem
hann eyddi
miklu púðri
í að verja
gjörðir sínar
sem seðla­
bankastjóri.
Var honum mikið niðri fyrir
þar sem hann hjó á báða
bóga. Nú er komið á daginn
að leynisímtal hans og Geirs
Haarde, þáverandi forsætis­
ráðherra, þegar þeir lánuðu
Kaupþingi obbann af gjald­
eyrisforðanum var ekki svo
leynilegt eftir allt saman.
Davíð hafði nefnilega vit á að
taka það upp. Nú brennur sú
spurning á landsmönnum
hvað Geir hafi sagt.
Taugaveiklaðir
sjallar
n Sigmundur Davíð Gunnlaugs-
son, formaður Framsóknar­
flokksins, er svo sannarlega
með pálmann í höndunum
þessa dag­
ana ef litið er
til skoðana­
kannana.
Sjálfstæðis­
menn erum
á taugum
vegna þessa
eins og sjá má af miðlum
þeirra sem nota hvert tæki­
færi til að hrauna yfir Fram­
sóknarflokkinn. Forysta
flokksins gerir sér væntanlega
grein fyrir því að verði niður­
staða kosninga í þessum dúr
mun Sigmundur Davíð fá til­
boð frá vinstri um forsætis­
ráðherrastólinn og taka því.
Þá væri ferill Bjarna Benedikts-
sonar sem formanns á enda.
Illugi þögull
n Það sýður og bullar í Sjálf­
stæðisflokknum eftir lands­
fund þar sem samþykkt var
að loka ætti Evrópustofu.
Evrópusinnar í flokknum,
sem eru um þriðjungur, telja
að ályktun landsfundar sýni
að allt umburðarlyndi sé
horfið. Hægrimaðurinn séra
Þórir Stephensen, fyrrverandi
dómkirkjuprestur, skrifaði
harðorða grein í Fréttablað­
ið, og kallaði þetta skoðana­
kúgun og andlegt ofbeldi.
Illugi Gunnarsson var í Silfri
Egils um helgina og var
spurður hvort hann hefði
stutt lokun Evrópustofu. Hon­
um tókst að tala sig frá spurn­
ingunni án þess að svara.
Jafnvel Illugi ver málið með
þögninni.
Villikattaframboð
n Vandi VG er síst að baki
þótt Steingrímur J. Sigfússon
allsherjarráðherrahafi vikið af
formannsstóli. Framboð fyrr­
verandi liðsmanna VG, Bjarna
Harðarsonar og Jóns Bjarna-
sonar, undir merki Regn­
bogans er mikið áfall fyrir þá
sem eftir sitja. VG er í sinni
mestu lægð þegar nú bætist
við að róttækasti hluti flokks­
ins hefur farið í sérframboð.
Greinilegt er að kjör Katrínar
Jakobsdóttur til formanns hef­
ur ekki orðið til þess að bera
klæði á vopnin. Villikettirnir
eru aftur komnir á stjá.
Hann er
íslenskur
Þær liggja síður á
skoðunum sínum
Ásdís Rán á íslenskan draumaprins. – DV Stefán Árni Þorgeirsson segir konur reiðubúnari til að tjá tilfinningar sínar. – DV
Við verðum að breyta þessu„Ákæruvald í dóms-
málum þarf að vera
hlutlaust og hlutlægt en
ekki hlutdrægt, huglægt
og tilfinningalegt.
H
vernig byggir maður upp
traust? Aðeins ein leið er til
þess, hvort sem kemur að
persónulegum samböndum
eða pólitík. Með því að gera
það sem maður segir og segja það sem
maður gerir. Nú þegar stefna Fram­
sóknarmanna liggur fyrir í málefnum
heimilanna og atvinnulífsins, er gott
að skoða hana í tengslum við áherslur
okkar allt þetta kjörtímabil.
Frá efnahagshruninu hafa fram­
sóknarmenn lagt fram umfangsmiklar
tillögur á fjölmörgum sviðum sem eiga
það sameiginlegt að endurspegla sýn
okkar á Ísland, þetta nýja Ísland sem
okkur dreymdi flest um þegar rykið fór
að setjast yfir rústum auðhyggjunnar.
Okkar helsta markmið var að
tryggja að heimilin í landinu biðu
sem minnstan skaða af ofsaakstri
útrásarvíkinga og frjálshyggjuplebba
sem keyrðu íslenskt hagkerfi beint
út í skurð. Að koma hjólum atvinnu­
lífsins af stað svo við gætum strax
farið að vinna okkur út úr vandan­
um. Að tryggja að ofurskuldir innan­
tóms bankakerfis lentu hjá þeim sem
ábyrgðina bæru. Þeim sem voru nógu
gráðugir eða vitlausir til að lána pen­
inga inn í spilaborgina, en ekki sak­
lausum skattgreiðendum.
Aldrei aftur
Því lögðum við fram tillögur fyrir síð­
ustu kosningar um að höfuðstóll lána
yrði lækkaður. Tilgangurinn var að
tryggja að þær skuldir sem erlendir
kröfuhafar höfðu þegar afskrifað rynnu
til íslenskra skuldara sem sátu uppi
með allt tjónið af gengishruninu og
verðbólgu. Ýmsir töluðu þá um töfra­
brögð um leið og þeir reyndu að gull­
tryggja að lítið sem ekkert yrði hægt að
gera fyrir fjölskyldur þessa lands með
samningum við kröfuhafa um nýju
bankana. Skýrsla fv. fjármálaráðherra
sýndi þó að þessi leið var fær sem og
mikill bókfærður hagnaður fjármála­
fyrirtækjanna. Þá vildum við lækka
vexti strax, auk þess sem við höfum
barist af hörku fyrir afnámi verð­
tryggingarinnar, til að tryggja að heim­
ili landsins þurfi ekki aftur að upplifa
sambærilegan forsendubrest.
Við lögðum fram ítarlega stefnu
í atvinnumálum um sköpun þús­
unda nýrra starfa, því vinna er ávallt
forsenda velferðar. Atvinnuleysi er
einfaldlega óásættanlegt. Launuð
störf greiða fyrir matinn, húsnæðið,
heilsugæsluna, leikskólana og allt ann­
að. Við eigum ekki að þurfa að lifa á
brauðmolum af borði hinna ríku, held­
ur eigum við einfaldlega að tryggja
góð, vel launuð störf.
Næsta kjörtímabil
Þannig höfum við barist dyggilega fyr­
ir þessum hugmyndum allt kjörtíma­
bilið. Þess vegna segjum við að verk­
efni næsta kjörtímabils verði þríþætt.
Taka þarf á uppsafnaða vandanum,
þeim sem ekki var leiðréttur eftir efna­
hagshrunið. Í öðru lagi þarf að koma í
veg fyrir að lánin geti aftur stökkbreyst
með því að taka á verðtryggingunni
og loks að tryggja fólki betri lífskjör til
framtíðar með atvinnusköpun.
Til þess þarf kjark, þor og staðfestu.
Til þess þarf Framsókn fyrir Ísland.
Framsókn fyrir Ísland
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Ólafur M. Magnússon Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Fréttastjóri: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjón helgarblaðs: Ingibjörg
Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Umsjón innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is)
Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
14 13. mars 2013 Miðvikudagur
Leiðari
Ingi Freyr
Vilhjálmsson
ingi@dv.is
„Við eigum ekki
að þurfa að lifa
á brauðmolum af borði
hinna ríku, heldur eigum við
einfaldlega að tryggja góð,
vel launuð störf.
Kjallari
Eygló
Harðardóttir