Dagblaðið Vísir - DV - 29.12.2010, Blaðsíða 49

vera á sínum stað? Vinstri græn eru
viðkvæm fyrir því að allt sé klappað
og klárt hvað það snertir að stunduð
sé sjálfbær og ábyrg nýting. Hitt sem
menn spurðu eðlilega um voru tengsl
þessa frumvarps við stóra verkefn-
ið um heildarendurskoðun á fisk-
veiðilöggjöfinni og hvort þetta yrði
ekki með einhverjum hætti að fara
saman. Er ekki skynsamlegt að ná
þessu fram einhvern veginn saman,
líka mögulegri kvótaaukningu sem
menn eru spenntir fyrir? Að sjálf-
sögðu eru það mjög góðar fréttir sem
við erum að fá af þorskstofninum og
ákaflega æskilegt efnahagslega að
geta í áföngum aukið veiðiheimild-
ir. Það þarf hins vegar allt að gerast
með yfirveguðum hætti. Best væri ef
það félli inn í heildarendurskoðun
laganna um fiskveiðistjórnina sem
er hið stóra verkefni. Þar ætlum við
okkur að ná tímamótaárangri í að
breyta fyrirkomulaginu. Slá því föstu
að auðlindin sé sameign þjóðarinnar
og að það verði útfært í lögum. Síð-
an er það einn þáttur enn sem menn
verða að gæta að og það er að þetta er
viðkvæmur markaður og þess vegna
þarf að gera þetta allt af yfirvegun til
þess að það hafi ekki neikvæð áhrif á
markaðina. Trúlega kæmi það best
út að aflinn yrði aukinn í nokkrum
en ekki of stórum skrefum. Það eru
margir þættir sem menn vilja skoða
í samhengi.“
ESB er frekar stór steinn
Þú nefndir steinvölur sem bagalegt
væri að hrasa um á vegferð ykkar inn
í nýjan pólitískan veruleika. Er ekki
ESB-málið augljóslega ein af þess-
um steinvölum sem viðbúið er að
þið hrasið um í stjórnarsamstarfinu?
Ýmsir, meðal annars Eva Joly, hafa
bent á að græningjar víða um Evrópu
telji málstað sínum best borgið innan
Evrópusambandsins. Annað er uppi
á teningnum hjá VG.
„Grænir flokkar og flokkar til
vinstri eru skrautleg flóra í Evrópu.
Ég þekki þá marga og þeir eru afar
mismunandi og hafa mismunandi
afstöðu til Evrópusamvinnunnar.
Sumir grænir flokkar eru mjög fylgj-
andi henni, aðrir gagnrýnir eins og
gengur. En við tökum afstöðu á okk-
ar forsendum og út frá okkar stöðu.
Ég myndi ekki kalla ESB-málið stein-
völu. Það er nú frekar stór steinn.
Það er eitt af erfiðu málunum sem
við höfum þurft að glíma við. Ég átti
nú frekar við það ef einhver minni
háttar ágreiningsmál yrðu okkur
til vandræða eins og lokaafgreiðsla
fjárlaganna sem ég tel að hafi verið
óheppileg. Búið var að leggja mikla
vinnu í að skapa grundvöll samstöðu
um afgreiðslu þeirra. Mér fannst það
vera orðið ágreiningsmál af minna
tagi, það er að segja um það hvort
nægjanlega langt hafi verið gengið.
En önnur mál eru vitanlega miklu
stærri, eins og hvernig ESB-mál-
ið spilast og hvernig okkur vegnar í
sambandi við atvinnu- og efnahags-
málin. Eitt af því sem mér finnst vera
spennandi og er að teiknast upp nú
um þessi áramót þegar ýmis mál eru
leyst og að baki er að við eigum nú
að geta gefið okkur tíma til að móta
framtíðarstefnu á ýmsum sviðum.
Hér þarf að leggja grunn að atvinnu-
málum og fara yfir það hvernig við
getum stuðlað að raunverulega sjálf-
bærum hagvexti í stað þenslu- og
bóluhagvaxtar sem tekinn er að láni.
Hvernig við ætlum að umbreyta okk-
ar orkubúskap yfir í umhverfisvæna
orkugjafa. Hvernig við ætlum að
haga okkar peninga- og gjaldeyris-
málum. Og það tengist að sjálfsögðu
Evrópumálunum. En þar sýnist mér
að öll nauðhyggja sé stórhættuleg.“
Afskrifar ekki krónuna
„Við hljótum að gera ráð fyr-
ir þeim möguleikum að við verð-
um hér áfram með sjálfstætt mynt-
kerfi með eigin gjaldmiðil. Annað
væri ábyrgðar laust. Mér blöskrar tal
þeirra manna sem telja að unnt sé
að stilla dæminu þannig upp að það
sé útilokað. Hvað ætla þeir menn
að segja ef þjóðin hafnar ESB-aðild
í þjóðaratkvæðagreiðslu? Þar með
væri úti um þann möguleika að taka
upp evru, að minnsta kosti eftir þeirri
leið. Ætla þeir þá að segja að okkar
bíði þar með engin framtíð? Við þurf-
um að kortleggja vandlega alla þessa
valkosti og hafa stefnu sem getur gert
ráð fyrir fleiri en einum möguleika í
þessu efni. Það er enginn vandi því
samfara að minni hyggju. Það kallar
að vísu á vandaða og agaða hagstjórn
og ábyrga framgöngu í efnahags- og
ríkisfjármálum sem við eigum hvort
eð er að temja okkur. Ég vil einnig
nefna stefnu varðandi menntun og
rannsóknir. Við þurfum að breyta
ýmsu þar. Okkur skortir fagfólk á
ýmsum sviðum í atvinnulífi framtíð-
arinnar. Við þurfum að endurskoða
margt sem snýr að innviðum samfé-
lagsins. Við gætum til dæmis hugað
að því hvernig unnt sé að virkja land-
ið allt í heils árs ferðamennsku. Það
kallar á áherslubreytingar. Það væri
mjög gott að geta snúið sér að svona
hlutum þegar björgunarstarfið er að
baki.“
Þannig að afstaða þín til krónunnar
hefur ekkert breyst?
„Nei. Satt best að segja hef ég ver-
ið iðinn við að benda á að krónan
hefur nú gagnast okkur vel á ýmsa
lund. Augljóst er að veikara gengi
krónunnar skapar útflutningsgrein-
unum betri samkeppnisskilyrði. Það
er vissulega fórn á hina hliðina gagn-
vart innfluttri vöru, skuldunum og
svo framvegis. En það er vonlaust
að neita því að þetta skapar okkur
skilyrði fyrir myndarlegum afgangi
í viðskiptum við útlönd sem hjálpar
okkur að greiða niður skuldir. Erfið-
leikarnir á evrusvæðinu leiða í ljós
að það fylgja því einnig vandamál
að reyra mismunandi svæði og lönd
undir eina mynt nema menn séu
með umfangsmikið millifærslukerfi
til þess að mæta vandanum hjá þeim
sem eiga undir högg að sækja hverju
sinni.“
Fagleg stjórn efnahagsmála
Stöðugleiki hefur verið æðsta ósk
allra hér á landi frá ómunatíð. Er
ekki óstöðugleikinn eitthvað tengdur
krónunni?
„Við höfum innleitt stöðugleika.
Verðbólga er lág og vextir einnig.
Það er tvímælalaust eitt af því mikil-
vægasta sem hefur gerst. Ég held að
forsendur til að halda þessum stöð-
ugleika séu góðar ef okkur verða
ekki á mistök. Ég held jafnframt að
þetta sé spurning um árina og ræð-
arann. Er það ekki óábyrg efnahags-
stjórn og kæruleysi í skattamálum og
stjórn ríkisfjármála sem hefur fyrst
og fremst verið orsök óstöðugleika
fremur en í sjálfu sér sú staðreynd
að við séum með eigin gjaldmið-
il. Ég held að menn kenni krónunni
oft um hlut sem er öðru að kenna
en henni sem slíkri. Það er að segja
hversu mönnum hafa verið mislagð-
ar hendur við ríkisfjármála- og efna-
hagsstjórn. Það má alveg eins segja í
heimssamhenginu að norska krónan
sé örlítill gjaldmiðill sem gæti verið
hoppandi og skoppandi upp og nið-
ur ef Norðmenn væru ekki jafnfor-
sjálir, ábyrgir og sparsamir og þeir í
raun og veru eru. Þeir hafa vissulega
sína olíu en styrkur norsku krón-
unnar á fyrst og fremst rætur sínar
að rekja til agaðra ríkisfjármála og
efnahagsstjórnar, sterks seðlabanka
sem stendur á bak við krónuna og
mjög öflugs og faglegs efnahags- og
fjármálaráðuneytis þar sem á einni
hendi eru lagðar meginlínur fyr-
ir norsk ríkisfjármál og efnahags-
líf. Þetta hefur gefist vel. Nefna má
dæmi um önnur lönd þar sem þetta
hefur gengið vel en því miður hefur
þetta gengið brösuglega hér. Veldur
hver á heldur. Það má vissulega við-
urkenna að það krefst aga og ábyrgð-
ar að vera með lítið en opið hagkerfi.
En þá er bara að sanna og sýna fram
á að menn geti það.“
Boðberi illra tíðinda
Telur þú að ríkisstjórnin sitji út kjör-
tímabilið til vors 2013?
„Það hvarflar allra síst að mér nú
að fara að gefast upp þegar við höfum
náð svo langt og náð umtalsverðum
árangri, vissulega með fórnum. Mér
finnst vera farið að létta undir fæti á
ýmsan hátt og markið farið að nálgast.
Ég sem keppnismaður er síst spennt-
ur fyrir því nú að fara að gefast upp, en
það veit svo sem engin ævina í þessu
efni frekar en í öðru.
VG og Samfylkingin eru með
traustan meirihluta og ættu ekki að
þurfa að sækja stuðning innan þings-
ins til annarra ef allt er með felldu.
Þannig að ég vil ekkert fara að gefa
því undir fótinn fyrirfram að stuðning
þurfi að sækja til annarra. Við skulum
sjá hvernig úr spilast á næstu vikum
og mánuðum. En auðvitað verðum
við að hafa nægjanlegan styrk til að
koma málum okkar áfram. Ég hef líka
sagt að það sé ekkert unnið með því
að sitja ef ekki næst árangur. Ég hef
þá sannfæringu mjög sterka að við
séum að ná árangri og þá bítur ekkert
á mig. Ég mun halda ótrauður áfram
og treysti því að róðurinn verði léttari
þegar mönnum verður ljóst að okkur
er að takast að leysa okkar verkefni.
Það hefði verið mikill barnaskapur að
halda því fram þegar við lögðum upp
í þessa ferð í upphafi árs 2009 að hún
væri sérstaklega til vinsælda fallin. Ég
sagði í gamni og alvöru innan flokks-
ins á þeim tíma að menn mættu alveg
eins búast við því að ég gæti hæglega
orðið óvinsælasti maður landsins eftir
eitt, eitt og hálft ár. Sem fjármálaráð-
herra væri ég dæmdur til þess að vera
oft boðberi válegra tíðinda og erfiðra
ákvarðana. Óvinsældirnar hafa hins
vegar ekki orðið eins miklar og við
mátti búast. Ég get ekki annað sagt
en að það gleður mig hversu margir
senda mér góðar óskir með von um
velgengni. Þessar kveðjur koma þvert
yfir litróf flokkanna. Óháð stjórnmála-
skoðunum vilja menn einfaldlega að
það takist að leysa verkefnið og koma
okkur út úr vandanum. Í kreppum
verða fjármálaráðuneytin miðstöðv-
ar efnahagslegrar endurreisnar. Mér
hefur oft verið hugsað til Görans Per-
sons fyrrverandi forsætisráðherra
Svía og eins fyrrverandi starfsbróð-
ur míns í Finnlandi. Nú veit maður
hvernig það er að glíma við þetta og
maður veit nú að það þarf að gera
fleira en gott þykir.“
Djúpristar breytingar á gildum
Hvað segir þú um fyrirhugaðar lýð-
ræðisumbætur, stjórnlagaþing og ný-
skipan innan stjórnkerfisins?
„Hér hefur margt áunnist annað
en á sviði efnahagsmála meðal ann-
ars að því er varðar lýðræði, mann-
réttindi og umbætur á stjórnkerfinu.
Ég segi því fullum fetum: þetta hef-
ur verið ævintýralega starfsöm rík-
isstjórn og ríkisstjórnir. Mikið starf
hefur verið unnið, jafnvel svo að við
færumst ef til vill of mikið í fang. En
það er ætlast til að tekið sé til hend-
inni á mörgum sviðum. Menn vilja
að hið nýja Ísland komist á legg og
það snertir lýðræði, stjórnkerfi, sam-
félagsgerðina og margt fleira. Ég held
að það sé því ekkert annað að gera
en að hamast í þessu samhliða vegna
þess að fólk vill sjá umbætur sam-
hliða á þessum sviðum. Við erum
að ganga í gegnum uppgjör og end-
urmat á okkur sjálfum sem einstakl-
ingar, sem samfélag, sem þjóð og það
tekur til allra helstu sviða þjóðlífsins.
Þess vegna er ekkert undanfæri. Það
verður að taka til hendinni á þessum
sviðum einnig og það er krefjandi
en einnig spennandi. Ég spái því að
þegar frá líður muni menn minnast
þessa tíma sem mesta endurmót-
unar- og gerjunartíma sem þjóð-
in hefur farið í gegnum að frátöld-
um hápunkti sjálfstæðisbaráttunnar.
Þetta snertir endurmat á gildum og
hugmyndafræði og þetta er ekk-
ert síður mikilvægt en efnahagsleg
uppbygging. Það þarf að sá í jarðveg-
inn meðan hann er frjór. Það er ekki
víst að hann verði það alltaf.“
Hælbítar og slúðurberar
Sögusagnir ganga um þig og þitt
einkalíf og þú hefur jafnvel svarað
spurningum opinberlega. Hvað hefur
þú um þetta að segja?
„Ég frábið mér að þurfa að svara
hreinum kjaftasögum og lygi um mitt
einkalíf sem ég veit ekkert hvernig
komast á kreik eða hverjir breiða út.
Þessar sögur eru tilhæfulausar. Ég
anda rólega yfir þessu því þetta eyði-
leggur ekkert mitt einkalíf eða hjóna-
band, en verst er eiginlega hvað þetta
er óendanlega ósanngjarnt því hin
raunverulegu fórnarlömb stjórn-
málanna eru iðulega fjölskyldur
stjórnmálamannanna fremur en þeir
sjálfir. Fyrst og síðast er þetta dapur-
legt. Hælbítar og slúðurberar hurfu
ekki með bankahruninu, svo mikið
er víst.“
Lífsreyndari flokkur
Er VG þroskaðri flokkur en fyrir
tveimur árum?
„Hann er að minnsta kosti miklu
lífsreyndari. Auðvitað er þetta mik-
ið átak fyrir flokk sem hefur enga
reynslu í ríkisstjórn að fara beint út
í köldu og djúpu laugina eins og við
gerðum. Við fórum í ríkisstjórn við
gríðarlega erfiðar aðstæður og höf-
um glímt við þung verkefni. Þarna
hafði enginn reynslu af setu í ríkis-
stjórn nema ég og meirihluti liðs-
mannanna var nýr. Það er auðvelt
að finna fullgildar skýringar á því
að þetta hefur verið stormasamt.
Flokkskjarninn og hópurinn sem
slíkur hefur staðið sig með afbrigðum
vel. Í þinginu hafa þau unnið gríðar-
lega mikilvægt starf. Þegar kemur út í
flokkinn er þar að finna mjög þéttan
stuðning við að halda áfram þannig
að ég er alveg rólegur þegar einhverj-
ir vilja fara að slá eign sinni á grasrót-
ina. Ég tel mig þekkja þennan flokk
ekkert síður en hver annar. Tilfinn-
ing mín, ekki síst núna, er mjög góð
fyrir því að flokkurinn standi þétt að
baki okkur við að halda áfram. Það
á einnig við um harða andstæðinga
Evrópusambandsaðildar sem vilja
eftir sem áður eindregið að við höld-
um stjórnarsamstarfinu áfram. Þetta
finn ég víða. Ég er tiltölulega kátur og
legg inn í áramótin í góðu skapi. Mik-
ið starf á árinu sem er að líða leggur
grunninn að betri tíð á árinu sem er
að fara í hönd. Árið 2011 leggst vel í
mig.“
Viðtal | 49Áramótablað 29. desember 2010
„Auðvitað er það mikið átak fyrir flokk sem hefur
enga reynslu í ríkisstjórn að fara beint út í köldu
og djúpu laugina eins og við gerðum.
Róðurinn létti t