Dagblaðið Vísir - DV - 23.08.2013, Blaðsíða 26

26 Fólk 23.–25. ágúst 2013 Helgarblað
Þ
að er létt yfir Þórunni
Sveinbjarnardóttur þegar
hún tekur á móti blaða-
manni í húsakynnum
Samfylkingarinnar við
Hallveigarstíg. Þar er hún búin að
koma sér vel fyrir á einni skrifstof-
unni, sem ný framkvæmdastýra
flokksins.
Þórunn hvarf mjög skyndi-
lega af hinu pólitíska sviði haustið
2011. Þá hafði hún setið á þingi í
12 ár og staðið í eldlínunni í hrun-
inu. Henni fannst einfaldlega vera
kominn tími til að gera eitthvað
annað, og fylgdi eigin sannfær-
ingu. Þrátt fyrir að hafa fengið á sig
töluverða gagnrýni fyrir vikið sér
hún ekki eftir því.
Þórunn hún er hugsjónakona,
að eigin sögn, og hefur átt erfitt
með að slíta sig frá pólitíkinni. En
nú er hún komin á bak við tjöldin
og leggst það vel í hana. „Ég á eins
djúpar rætur í Samfylkingunni og
hægt er að eiga. Ég tók þátt í samn-
ingaviðræðunum veturinn 1998 til
1999 þegar við bjuggum hana til,
fór svo í framboð fyrir hana og hef
verið heppin að fá að gegna ýms-
um störfum í nafni Samfylkingar-
innar. Þannig ég er hæstánægð,“
segir Þórunn, brosir og hallar sér
aftur í skrifborðsstólnum. Það er
augljóst að hérna líður henni eins
og heima hjá sér.
„Það dó enginn,
við töpuðum kosningum“
Enginn þarf að fara í grafgötur með
það að Samfylkingin fékk mikinn
skell í kosningunum í vor. Kjós-
endur vildu augljóslega nýtt fólk í
brúna. Aðspurð hvort hún sé ekki
að taka við erfiðu búi, segir Þór-
unn mega skipta því í tvennt. Hvað
varðar allt utanumhald og virkni
innan flokksins þá sé hún að taka
við mjög góðu búi. „Hitt er að við
biðum ósigur í kosningum, og það
er fyrst og fremst sálrænn skellur.
Það er vont að tapa og við vissum
að við myndum missa mikið fylgi.
En eins og ég hef sagt við fólk, það
dó enginn, við töpuðum kosning-
um. Við höldum áfram og það eru
næg verkefni framundan.“
Þórunn segir þingmenn Sam-
fylkingarinnar ætla að vera öfluga í
stjórnarandstöðu með því að sýna
gott og málefnalegt aðhald. Þrátt
fyrir að þingflokkurinn sé ekki fjöl-
mennur sé hann harðsnúinn.
Mörgum fannst hún ósvífin
Sjálf hvarf Þórunn af þingi á miðju
síðasta kjörtímabili og á sama
tíma frá ókláruðum verkefnum
sem kjósendur höfðu treyst henni
fyrir. Fyrir vikið fékk hún á sig tölu-
verða gagnrýni. „Mörgum fannst
það óvenjulegt og sumum fannst
það ósvífið. En það voru margar
ástæður fyrir því að ég hætti þarna
haustið 2011. Ein var sú að ég hafði
fyrir löngu ákveðið að ég ætlaði
ekki að gera þingmennsku að ævi-
starfi, og að 12 ár, sem samsvara
þremur kjörtímabilum, væru hæfi-
legur tími.“
Þórunn bendir á að hún hafi
verið ung þegar hún settist á þing,
33 ára, og það hafi haft áhrif. Þrátt
fyrir að þingmenn hafi verið yngri
en það, telur Þórunn það ekki
endilega hollt að setjast of ungur
inn á þing. „Ég stóð frammi fyrir
því hvort ég ætlaði að eyða lífi
mínu í þetta eða hvort ég ætlaði að
gera eitthvað annað. Mig langaði
mjög mikið að breyta til, og því er
auðvitað ekki að neita að þessi ár
frá hruni höfðu reynt mjög á mig
og aðra. En kannski tók ég svo-
lítið karlmannlega afstöðu með
því að ákveða að gera það sem var
best fyrir mig. Það kann að flokkast
undir eigingirni, en þetta var eitt-
hvað sem ég varð að gera og sé ekki
eftir því.“
„Það var bæði grátið og æpt“
Að hætta að þingi akkúrat á þess-
um tímapunkti var þó ekki endi-
lega útpæld ákvörðun hjá Þórunni.
Það var ekkert sérstakt sem gerðist
sem varð til þess að tímasetningin
varð fyrir valinu. „Ekki að öðru
leyti en því að ég fann að þetta var
það sem ég þurfti að gera og mig
langaði að gera. Það var spurning
um að gera það þá, gera það ekki
eða fresta því og ég ákvað bara að
taka skrefið. Það var ekki einfalt og
skrýtið allt saman. Ég klippti bara
á þetta nánast á einum degi.“ Hún
viðurkennir að brotthvarf hennar
af þingi svo skyndilega hafi kom-
ið mörgum í opna skjöldu, en þeir
sem þekkja hana vel voru þó ekki
mjög hissa. „Það var bæði grátið og
æpt,“ segir Þórunn. „En það gekk
fljótt yfir,“ bætir hún við.
Gekk yfir á skömmum tíma
Einhverjum fannst athugavert að
hún fengi biðlaun og gæti á með-
an stundað nám við Háskóla Ís-
lands. Og var því slegið upp sem
fyrirsögnum í fjölmiðlum. Þórunn
bendir hins vegar á að kostnaður
ríkissjóðs hefði verið sá sami,
hvort sem hún hefði fengið bið-
laun á þessum tíma eða þegar kjör-
tímabilinu lauk. „Ég held að það
hafi aðallega þótt óvenjulegt, að
einhver hætti sjálfviljugur á þingi.“
Aðspurð hvort hún hafi tekið
gagnrýnina inn á sig, segist hún
ekki hafa gert það. „Þetta gekk yfir
á tveimur sólarhringum,“ segir
Þórunn sem vill meina að mál-
ið hafi verið hálfgerður storm-
ur í vatnsglasi. „Það er náttúru-
lega svakalegt þegar konur ákveða
eitthvað svona sjálfar,“ segir hún
sposk á svip.
Skellti sér í siðfræði
Haustið sem Þórunn hvarf af þingi
hóf hún nám í hagnýtri siðfræði
við Háskóla Íslands og hefur sinnt
hlutastörfum og verkefnum með-
fram því. Hana hafði lengi dreymt
um að læra siðfræði og er nú að
ljúka því námi. Hún segir hagnýta
siðfræði nýtast vel þeim sem hafa
mikla reynslu af vinnumarkaði,
enda sé verið að vinna með nær-
tæk dæmi. „Ég hef verið að skoða
loftslagssamninga Sameinuðu
þjóðanna og velta fyrir mér spurn-
ingum um réttlæti. Ég er náttúru-
lega þeirrar skoðunar að það sé
ekki til merkilegra umfjöllunarefni
en loftslagsbreytingar, þó það séu
kannski ekki allir sömu skoðunar
og ég,“ segir Þórunn. „Þetta er ekta
umhverfissiðfræðiverkefni,“ bætir
hún við.
Gerði uppreisn á fullorðinsárum
Þórunn er fædd og uppalin í
Reykjavík og sleit barnsskónum í
Norðurmýrinni og Fossvogi. Fyrir
tólf árum lenti hún hins vegar í
Garðabæ, eins og hún orðar það
sjálf, og hefur búið þar síðan. Þór-
unn segir barnæsku sína hafa ver-
ið mjög hefðbundna og vill meina
að hún hafi verið ljúfur ungling-
ur. „Það kom eiginlega ekki í mig
alvöru uppreisn fyrr en ég varð full-
orðin, og ég er stödd þar ennþá.“
Áhugi hennar á pólitík kviknaði
þegar hún var að fá kosningarétt
en þegar hún byrjaði í háskólanum
hófst þátttaka hennar í pólitík af
alvöru. Hún var á meðal þeirra
sem stofnuðu Röskvu, samtök fé-
lagshyggjufólks við Háskóla Ís-
lands, og í framhaldi af því dróst
hún inn í Kvennalistann. „Þá voru
örlög mín ráðin,“ segir hún með
dramatískum tón.
Starfaði í flóttamannabúðum
í Tansaníu
Þórunn gegndi þó ýmsum störfum
áður en hún settist á þing, og
starfaði meðal annars fyrir Rauða
krossinn í stærstu flóttamanna-
búðum í heimi Tansaníu og einnig
í Aserbaídsjan. Þá reynslu seg-
ir hún hafa verið ómetanlega.
„Það stækkar svo heimsmyndina
og sjóndeildarhringinn. Að vinna
með fólki sem hefur lent í mikl-
um hörmungum eða þurft að flýja,
þetta kennir manni að meta það
sem maður hefur.“
Aðspurð hvort hún hafi tekið
aðstæður fólksins inn á sig, segist
hún ekki hafa gert það. „Ég er ekki
að segja að þær hafi ekki komið við
mig. Það er svo margt sem snertir
mann í svona vinnu, annars væri
maður ekki manneskja. En það er
þannig í hjálparstarfi að maður
verður að gera sér grein fyrir því
að ein manneskja gerir ekki allt.
Enginn getur bjargað öllum, en
allir geta bjargað einhverjum.“
Hún segir fagmennsku líka
skipta miklu máli í þróunar- og
hjálparstarfi. „Það er ekki sama
hvernig hlutirnir eru gerðir og
hvernig fólk nálgast vinnuna.
Aðal málið er að nálgast fólkið sem
maður vinnur með og fyrir á jafn-
réttisgrundvelli. Af því þetta er
ekki spurning um ölmusu, það er
lykilatriði.“
Öðruvísi að vera kona í pólitík
Þrátt fyrir að hafa ung byrjað feng-
ið áhuga á pólitík þá stefndi Þór-
unn í raun aldrei á þingmennsku.
„Ef einhver hefði sagt mér það þá
að ég ætti eftir að vera tólf ár á
þingi þá hefði mér örugglega fund-
ist það sniðugur brandari. En ég
hef alltaf haft brennandi áhuga á
samfélagsmálum. Ég er femínisti
og ég er jafnaðarmaður. Það er það
sem mótar mig sem manneskju.
Síðan hef ég verið svo heppin að fá
mörg af tækifæri.“
Þórunn áttaði sig á því um leið
og hún settist á þing að konur fá
ekki sömu meðferð og karlmenn.
Þær mega oft þola harðari gagn-
rýni en kollegar þeirra af hinu kyn-
inu. Hún segir karlana duglegri
að standa saman og það þurfi að
brýna konur til meiri samstöðu.
„Þeir standa saman, hvað sem á
dynur. Þeir standa líka saman í
bullinu.“ Hún vill þó ekki meina að
það sé erfitt að vera kona í pólitík,
heldur sé það bara öðruvísi.
Konum refsað fyrir mistök
„Það að vera kona í pólitík, er hvað
sem hver segir, ekki eins og að vera
karl í pólitík. Það er bara þannig og
ég held að stallsystur mínar sumar
geti tekið undir það. Mér hefur oft
fundist sem við séum ekki mæld-
ar með sömu mælistiku og karl-
arnir. Ef kona gerir mistök, þá á svo
sannarlega að refsa henni. Karl-
ar hafa hins vegar komist upp með
að vera viðutan, viðskotaillir og
krumpaðir og það jafnvel þótt bara
frekar flott. Kona kæmist aldrei upp
með að haga sér með sama hætti.“
Þórunn segir konur í pólitík
metnar öðruvísi sem manneskjur
en karlarnir og fjölskyldulíf kvenna
sé oftar dregið inn í stjórnmála-
þátttöku þeirra. „Þær eiga að vera
smart og sætar og gera allt tiptop.
Þetta er eiginlega hálf bilað stund-
um. Auðvitað verða konur sjálfar
að segja þessari staðalímynd stríð
á hendur, en það getur verið ansi
þreytandi, að berjast við gamlar
hugmyndir.“
Hún bendir þó á að þær konur
sem fari þessa leið, bjóði sig fram
til þingmennsku eða í sveitar-
stjórnir, þær geri það af fúsum og
frjálsum vilja og af því þær langar
til þess. „En auðvitað verður maður
að passa upp á sjálfa sig og standa
með sjálfri sér í því sem maður er
að gera. Láta ekki kúga sig.“
Þórunn Sveinbjarnardóttir kom mörgum í
opna skjöldu þegar hún hætti skyndilega á þingi
haustið 2011 og hóf nám í siðfræði. Ákvörðun hennar
var umdeild í samfélaginu en hún lét það ekki á sig
fá. Hún vildi ekki gera þingmennskuna að ævistarfi
og fannst hún verða að breyta til. Þórunn á þó erfitt
með að slíta sig frá pólitíkinni. Hún tók nýlega við
starfi framkvæmdastýru Samfylkingarinnar og
segist taka við góðu búi þrátt fyrir að flokkurinn hafi
fengið þungan skell í vor. Hún er einstæð móðir og
segir það ekki alltaf vera auðvelt. Hún láti hlutina
þó ganga upp með hjálp fjölskyldunnar. Dóttur
sína, Hrafnhildi Ming, ættleiddi Þórunn frá Kína fyrir
10 árum og er það besta ákvörðun sem hún hefur
tekið. Sólrún Lilja Ragnarsdóttir settist niður
með Þórunni og ræddi hvernig það var að vera
kona á þingi, áreitið sem fylgdi þingmennskunni,
brotthvarfið, móðurhlutverkið, lífið og tilveruna.
Tók „karlmann-
lega afstöðu“
og hætti á þingi
„Það að vera kona
í pólitík, er hvað
sem hver segir, ekki eins
og að vera karl í pólitík.
Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
solrun@dv.is
Viðtal