Hagskýrslur um atvinnuveg - 01.01.1986, Side 24

22
Ástæður fyrir lágum þáttatek jum á hvern vinnandi mann í smásöluverslun og
veitinga- og hótelrekstri eru þær helstar að ekki er um fjármagnsfrekar
atvinnugreinar að ræða. Þannig er hlutdeild fjármagns í þáttatekjum í þessum
atvinnugreinum einungis 15-25% á meðan hlutdeild fjármagns í þáttatekjum í
ál- og kísiljárnframleiðslu og efnaiönaði er um helmingur.
Tafla 1.7 sýnir vergar þáttatekjur á ársverk, í sömu sundurliðun, í formi
vísitalna, þar sem árið 1980 er notað sem viðmiðunarár.
Við túlkun talna af þessu tagi verður þó að hafa í huga það sem sagt er að
framan um endurmat birgða en slíkt endurmat hefur ekki verið framkvæmt hér.
Fullyrða má þó að þetta endurmat, sem kemur til frádráttar á rekstrarafgangi
og þar með á vergum þáttatekjum, lendi afar misjafnlega á einstökum greinum
og geti því raskað samanburði milli þeirra.
4.2 Efnahagsyfirlit (töflur 2.1-2.4).
Efnahagsyfirlit einstakra atvinnugreina eru birt í töflu 2.2 samkvæmt þriggja
stafa atvinnugreinaflokkun Hagstofunnar, og í töflu 2.1 hafa þessi yfirlit verið
dregin saman samkvæmt tveggja stafa ISlC-staðli, sem áður er lýst. Vinnsla á
efnahagsyfirlitum er erfiðari viðfangs en vinnsla á rekstraryfirlitum að því leyti,
að hjá fyrirtækjum sem starfa í mörgum atvinnugreinum er nær ógerlegt að
aðgreina einstaka eigna- og skuldaliði eftir atvinnugreinum. Svo að segja
undantekningalaust semja þessi fyrirtæki aðeins einn efnahagsreikning, þó þau
semji að jafnaði sérstakan rekstrarreikning fyrir hvern þátt starfseminnar um
sig.
Af þessurn ástæðum ná efnahagsyfirlitin til færri atvinnugreina en rekstrar-
yfirlitin. Þar sem atvinnugreinar eru nátengdar og áðurnefndir úrvinnsluerfið-
leikar eru fyrir hendi. hefur verið settur upp einn sameiginlegur efnahagsreikn-
ingur fyrir fleiri en eina grein, sem ætti að vera marktækari en aðgreindir
reikningar fyrir hverja grein um sig. Þannig er í tötlu 2.2 sameiginlegur
efnahagsreikningur fyrir atvinnugreinarnar prentun, prentmyndagerð, bók-
band og bóka- og blaðaútgáfu, en það eru atvinnugreinanúmer 281,282, 283 og
284. Sama á við um íiskverslun, kjöt- og nýlcnduvöruverlsun, verslun með
mjólk og brauð í smásölu, svo og tóbak, sælgæti og gosdrykki, en þetta eru
atvinnugreinar nr. 617, 618 og 619. Þá eru efnahagsreikningar fyrir veitinga- og
gististaði, atvinnugreinar nr. 862 og 863, einnig dregnir saman í eitt. Sama á við
um rakarastofur og hárgreiðslustofur, atvinnugreinar nr. 865 og 866.
í atvinnugreinum sem einkennast af mörgum smáum einstaklingsfyrirtækjum
getur reynst erfitt að hafa upp á nægjanlega mörgum efnahagsreikningum sem
hægt er að nota í úrtaki. Breytingar á einstökum liðum efnahagsreiknings frá
einu ári til annars geta því orðið óeðlilega miklar, eftir því hvaða fyrirtæki lenda
í úrtaki hverju sinni. í tveim tilvikum þótti af þessum sökum ástæða til að búa til