Hagskýrslur um atvinnuveg - 01.01.1986, Side 41

39
byggt á þeirri grundvallarforsendu að aðföng greinarinnar, hvort sem þau eru
innflutt eða fengin frá öðrum atvinnugreinum, hafi aukist til jafns við
framleiðslumagnið. Ef svo er. hefur mismunur framleiðslutekna og aðfanga,
þ.e. vinnsluvirðið aukist jafnt og framleiðslan. Með því að skoða þessa
forsendu í ljósi upplýsinga úr reikningum fyrirtækja á síðustu árum er hins
vegar einsýnt að hér orkar allvíða tvímælis, a.m.k. þegar horft er yfir lengra
tímabil en 1-2 ár.
í fjórða lagi getur viðmiðunarárið skipt nokkru máli þegar magnvísitala
iðnaðarframleiðslu fyrir einstaka atvinnugreinaflokka er lögð til grundvallar.
Af þessum sökum verður að telja vinnsluvirðið betri mælikvarða á vöxt
atvinnugreinar en framleiðslumagn þótt hið síðarnefnda sé fyllilega nothæfur
mælikvarði þegar breytingar framleiðslumagns og aðfanga fylgjast að.
Svo unnt sé að nota vinnusluvirðið til mælingar á framleiðni þarf að færa það
til fasts verðlags m.ö.o. staðvirða það. Aðferðir við staðvirðingu vinnsluvirðis
geta ráðið úrslitum um gildi þess í þessum tilgangi. Til þess að breytingar á
viðskiptakjörum milli einstakra greina skekki ekki vinnsluvirðismatið er strangt
til tekið nauðsynlegt að staðvirða einstaka tekju- og aðfangaliði og vinnsluvirð-
ið verður þá afgangsstærð. Þessi aðferð við staðvirðingu er þeim annmörkum
háð að frávik í mati á vinnsluvirði verður jafnt og samanlagt frávik í mati
framleiðsluvirðis og aðfanga. íslensk þjóðhagsreikningagerð er ekki enn komin
á það stig að þessi aðferð til að staðvirða vinnsluvirðið geti talist nægjanlega
nákvæm.
Niðurstaða framangreindra fyrirvara verður því sú, að enn sé ekki unnt að
reikna út og birta í töfluformi framleiðni og framleiðniþróun fyrir einstakar
atvinnugreinar með þeirri nákvæmni sem telja verður nauðsynlega. Töfluna
hér að framan verður því að skoða með það í huga. Hins vegar tekur íslensk
hagskýrslugerð stöðugum framförum þannig að að því mun koma að slíkir
útreikningar hafi marktækt gildi.
í töflu 6.2 eru birtar veltutölur samkvæmt söluskattsframtölum. Veltutölurn-
ar ná frá 1979 til 1984 og lýsa veltubreytingum nokkurra iðnaðar- og
viðgerðagreina, svo til allra verslunargreina og nokkurra þjónustugreina.
Veltutölur þessar eru unnar úr öllum söluskattsframtölum á landinu. í
töflunum er birt heildarvelta, það er samanlögð söluskattskyld velta að
meðtöldum söluskatti og sú velta sem er undanþegin. í sama formi er einnig
tiltæk hjá Þjóðhagsstofnun söluskattskyld velta sérstaklega, þótt hún sé ekki
birt hér. Skýrslugerð þessi er nú unnin mánaðarlega og er að jafnaði tiltæk
þremur mánuðum á eftir þeim, sem lýst er. Hér er því um að ræða skjótfengna
vísbendingu um hagþróun á hverjum tíma.
Samanburður á veltutölum samkvæmt ofangreindum söluskattsskýrslum
annars vegar og sölutekjum samkvæmt rekstraryfirlitum Þjóðhagsstofnunar
hins vegar er áhugaverður fyrir ýmissa hluta sakir. Þar er fyrst að nefna, að