Dagblaðið Vísir - DV - 11.12.2008, Page 13

bækur dæmir...
Ævar Örn Jósepsson kom inn á reyfaramark-
aðinn af miklum krafti fyrir nokkrum árum
með bókinni Skítadjobb þar sem lögreglu-
foringinn Stefán fór fyrir litskrúðugum hópi
lögreglufólks sem rannsakaði mannslát í
Reykjavík. Stefán hafði sér til halds og trausts
hina vösku Katrínu, gauðið Árna og rasista-
bulluna Guðna sem er dásamlegur senu-
þjófur í öllum bókum Ævars.
Land tækifæranna er fimmta bók Ævars
um þennan hóp sem flestir þekkja nú í kjöl-
far mikilla vinsælda sjónvarpsþáttanna um
Svarta engla. Ævari var að vísu lítill greiði
gerður með þeim slöppu þáttum þar sem illa
var unnið úr sögum hans og skemmtilegar
persónur hans voru dregnar niður á meðal-
mennskuplan íslensk sjónvarpsleiks. Ævar
Örn er miklu betri reyfarahöfundur en sjón-
varpsþættirnir gefa til kynna og ber höfuð
og herðar yfir aðra íslenska krimmahöfunda
þegar kemur að persónusköpun og stíl. Ævar
skrifar enskuslettan, harðsoðinn kjaftastíl
sem fellur sérstaklega vel að yrkisefni hans
og gerir samtöl persóna sérlega eðlileg þar
sem venjulegt fólk talar eins og persónur
Ævars hvort sem málvöndum líkar það betur
eða verr. Þessi groddastíll Ævars hefur slíp-
ast til eftir því sem bókunum fjölgar og frá-
sögnin vellur áfram áreynslulaust sem aldrei
fyrr í Landi tækifæranna sem er virkilega vel
smurð glæpamaskína sem sprengir á öllum
átta ventlum.
Land tækifæranna gerist í október á þessu
ári þegar undirsátar Stefáns þurfa að rann-
saka tvö morð í skugga efnahagskreppunnar
og stigmagnandi ólgu í samfélaginu. Fórnar-
lömbin eru eins ólík og hugsast getur, ann-
ars vegar pólskur verkamaður og hins vegar
einhver ríkasti og umdeildasti útrásarvíking-
ur landsins. Báðir eru þeir þó fulltrúar hópa
sem hafa gert það gott, með ólíkum hætti, í
landi tækifæranna og því alls ekki svo galið
að slátra þeim á hrottafenginn hátt á sama
tíma og öll sund lokast á Íslandi og tækifær-
in hverfa eins og dögg fyrir sólu.
Íslenskur veruleiki hrundi til grunna með
yfirtöku ríkisins á viðskiptabönkunum og
gjaldþroti íslensks efnahagslífs sem fylgdi í
kjölfarið. Ósköpin dundu yfir í september-
lok þegar flestar jólabækur voru ýmist farn-
ar í prentun eða jafnvel við það að detta inn
í verslanir. Hrunið hefur gert það að verkum
að flestar skáldsögur sem eru skrifaðar inn
í þann íslenska veruleika sem við þekktum
fyrir þremur mánuðum virka eins og hálfgerð
tímaskekkja. Þær eru í raun jafnsögulegar
skáldsögur og Vonarstræti eftir Ármann Jak-
obsson sem gerist fyrir hundrað árum.
Þessi skyndilega kollsteypa veruleikans er
ekki síst bagaleg í glæpasögum en höfundar
þeirra keppast allajafna við að ávarpa sam-
tíma sinn og stinga á einhverjum samfélags-
meinum meðfram morðgátum sínum. Ævar
Örn var í sérstaklega krítískri stöðu með bók
sína Land tækifæranna þar sem hrottalegt
morð á aðsópsmiklum útrásarvíkingi er í
brennidepli. Ævar náði að kippa handritinu
úr prentsmiðju og uppfæra söguna í sam-
ræmi við þann breytta veruleika sem við
okkur blasir eftir hrun bankanna. Skemmst
er frá því að segja að þeim andvökunóttum
sem Ævar Örn eyddi í að uppfæra textann
var vel varið þar sem hann skrifar sig meist-
aralega inn í ástandið eins og það er í dag. Á
meðan gengið hans Stefáns eltist við morð-
ingja er yfirstjórn lögreglunnar hálflömuð
af ótta við mótmæli og yfirvofandi byltingu
og fundar stíft um mannfjöldastjórnum og
þau vandamál sem helst brenna á Stefáni
Eiríkssyni og Geir Jóni Þórissyni þessa dag-
ana. Þegar maður les suma kafla bókarinn-
ar hefur maður því eiginlega á tilfinningunni
að þeir hafi verið skrifaðir í síðasta lagi í gær.
Mjög smart allt saman og gerir lesturinn enn
skemmtilegri.
Jafnréttisbaráttan gengur mun betur í ís-
lenskum glæpasögum þetta árið en í raun-
veruleikanum og eins og í Myrká Arnaldar
Indriðasonar hafa konurnar tekið völdin í
glæpaheimi Ævars Arnar. Arnaldur gaf Er-
lendi sínum frí í ár og eftirlét Elínborgu svið-
ið og hjá Ævari er Katrín nú í forgrunni. Stef-
án hefur verið hækkaður í tign og fylgist með
úr nokkurri fjarlægð á meðan Katrín hefur
taumhald á Árna og ekki síst ódóinu honum
Guðna sem tekst eina ferðina enn að sýna á
sér nýjar og óvæntar hliðar. Alveg hreint dá-
samleg persóna hann Guðni.
Þegar ég skrifaði um Blóðberg, þriðju bók
Ævars Arnar, árið 2005 leyfði ég mér að láta
að því liggja að hann væri hugsanlega orð-
inn besti sakamálasagnahöfundur landsins.
Blóðberg er enn að mínu mati besta bók höf-
undarins en Sá yðar sem syndlaus er (2006)
og Land tækifæranna nú gefa henni lítið sem
ekkert eftir þannig að ég segi bara hreint út,
kinnroðalaust, að Ævar Örn er langbesti reyf-
arahöfundur landsins.
Þórarinn Þórarinsson
Land tækifæranna
Ævar Örn JósepssonÆvar Örn skrifar
miklu betri reyf-
arahöfundur en
sjónvarpsþættirn-
ir gefa til kynna og
ber höfuð og herð-
ar yfir aðra íslenska
krimmahöfunda
þegar kemur að
persónusköpun
og stíl.
Útgefandi: Uppheimar
Átta gata
morðmaskína
Spennusaga
Hljómagangur -
Gunnar Þórðarson
Eftir Jón Hjartarson
„Bókin var
ekki tilbúin til
prentunar.“
Óhætt er að segja að bókablað DV þessa
vikuna sé býsna kræsilegt. Þar ber einna
hæst dóm um bók Ævars Arnar Jós-
epssonar en einnig er hér að finna
umfjöllun um ævisögu Gunnars
Þórðarsonar, skáldsögu Halls
Hallssonar, fyrrverandi
fréttamanns, og frum-
raun íslensks kvenhöf-
undar í krimma-
deildinni.
Váfugl
Eftir Hall Hallsson
„Lipurlega
samsett ádeila,
hrollvekja og
framtíðar-
skáldsaga.“
Með seiglunni
hefst það –
Saga Benedikts
Davíðssonar
Eftir Hauk Sigurðsson
„Ekki ævisaga
í venjulegum
skilningi ...“
Með stein í skónum
Eftir Ara Kr. Sæmundsen
„Þær fylgja engri
formúlu, taka ekki
á neins konar
vandamálum ...“
Tracy Beaker í
aðalhlutverki
Eftir Jacqueline Wilson
„Mér fannst bókin
léleg og mæli ekki
með henni ...“
Hvar er systir mín?
Eftir Eyrúnu Ýr Tryggvadóttur
„Við komuna heim
bíða hennar skelfi-
legar fréttir ...“
Ég bið að heilsa þér
Eftir Gísla Þór Ólafsson
„Hefði þurft að
vinna töluvert
betur með þessa
bók.“