Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.01.1911, Síða 125

119
Húseignatalan hefur verið á öllu landinu:
1879 394 1905 2573
1885 923 1906 2818
1890 1088 1907 3180
1895 1218 1908 ... 3520
1900 1756 1909 3657
Húseignatalan hefur meira en nífaldast á 30 árum.
Um tölu þeirra sem áttu heima i kaupstöðum og verslunarstöðum er nokkur
óvissa lengi fram eftir. Það er kunnugt, að íl)úatala Reykjavikur, ísafjarðar og
Akureyrar var 1880 alls............................................ 3630 manns
og sömu kaupstaða 1890 .......................................... 5327 —
en þá er öllum öðrum kauptúnum slept.
íbúatalan í öllum kaupstöðunum og öðrum verslunarstöðum hefur verið talin:
1893 ........................................ 10352 manns
1901 ................................... 17060 —
1905 ........................................ 22629 —
1907 ................................... 26539 —
1908 ....................................... 27354 —
1909 (hjer í töflunum).................... 29878 —
sem liklegast er of liátt. Tala húseigna 1893 var 1164 hús, og virðingarverðið var
4517 þús. kr. 1-893 kemur því sem næst 1 hús á hverjar 9 manneskjur í verslun-
arstað eða kaupslað, og 1909 1 hús á hverjar 8,2 mauneskjur. 1893 kostaði liús-
næði hverrar manneskju í kaupstað eða verslunarstað 436 kr., en 1909 702 kr.
Menn krefjast betri bústaðar en áður, og í Reykjavik gjöra jafnvel byggingarlög
kaupslaðarins háar kröfur til þess, að húsin sjeu vel bygð.
1909 eru til 3250 hús, sem ekki voru til 1879. 1909 eru til 1601 hús á
landinu, sem ekki voru lil 1900. Það er að segja, eftir 1. janúar 1900 liefur hehn-
ingurinn af öllum liúsum i kaupstöðum og verslunarstöðum verið bygður, og þessi
1601 lnís hafa kostað minst 13.150 þús. krónur. I5að er ekki óeðlilegt, að skuldir
við önnur lönd hafi aukist töluvert á meðan, og það er hægt að benda á hvað
orðið hefur af peningunum. Enginn maður getur gjört sjer í liugarlund, þó lands-
menn legðu upp 13 miljónir á 9 árum, að þær gætu gengið allar og óskiítar til
kaupstaðarhúsa. Bændur þurfa líka að bj'ggja og bæta jarðir sínar, og liafa gjört
það öll þessi ár.
2. Virðingarverð luiseigna er aðallega virðingarverð skaltskyldra húseigna,
en í húsaskattsskj'rslunum er jafnan haldið jafnframt virðingarverði landssjóðseigna.
í Reykjavik er brunabótavirðingin lögð til grundvallar; húsin þar eru því oft tiltölu-
lega lægra virt, en annarsstaðar, þar sem húsin eru virt til skatts og grunnurinn er
virlur með. Lóðin undir húsinu er aldrei virt þar til skalts. Verð allra skattskyldra
húsa og húseigna landsjóðs hefur verið i þúsundum króna:
1879 1665 þús. kr. 1905 12.657 þús. kr
1880 1796 — — 1906 14.025 — —
1885 3476 1907 16.514 — —
1890 4143 1908 18.708 — —
1895 4976 — — 1909 20.794 — -
1900 7643 — —