Húnavaka - 01.05.2012, Page 115
H Ú N A V A K A 113
Það skal sagt hér til skýringar að örnefnið Herjhóll er allmikill hólkollur
ofarlega í Guðlaugstungum sunnan Ströngukvíslar. Þarna var lengi náttstaður
og tjaldstaður gangnamanna og kallaðist Efri-áfangi.
Í stórum dráttum má segja að sama gangnafyrirkomulag hafi gilt stærstan
hluta tuttugustu aldar, það er að undanreiðarmenn leituðu meðfram Hofsjökli
og í Blönduupptök og fóru degi fyrr en aðalgangnamenn. Tala undan-
reiðarmanna var misjöfn, frá fjórum til sex. Yfirleitt völdust í undanreiðina
traustir og gagnkunnugir menn. Þeir voru lengi alfarið úr Bólstaðarhlíðarhreppi.
Ég tók við fjárreiðum heiðarinnar úr hendi pabba árið 1956, sama ár og
Siggi bróðir tók við gangnastjórninni. Varð ég síðan fjallskilastjóri árið 1962,
sama ár og ég kom inní hreppsnefnd Bólstaðarhlíðarhrepps. Ég sat uppi með
þessi embætti næstu 24 árin eða til 1986. Þegar ég tók við var orðið mjög
aðkallandi að endurbyggja heiðarskálana. Þeir voru svo allir endurbyggðir á
næstu árum. Einnig var endurbygging Stafnsréttar og nátthaga, á árunum
1977 til 1978, mikið mál.
Svo kemur Blönduvirkjun til sögunnar og þá hefst annar framkvæmdatími.
Eftir langa og stranga samningalotu féllst Landsvirkjun á að endurbyggja
skálana við Galtará og Ströngukvísl. Gerðu Landsvirkjunarmenn það af
miklum myndarskap. Þeir voru að vísu skyldugir til að byggja skálann við
Galtará, vegna þess að gamli skálinn fór á kaf í mitt lónið.
Margs er að minnast frá þessum tíma. Uppúr stendur þó ánægjan og
tilhlökkun að leggja af stað í göngur og eiga nokkurra daga samleið með
góðum félögum. Á fjöllum uppi myndast samkennd milli manna sem tæplega
næst annars staðar. Þar bindast oft vinabönd sem aldrei rofna.
Eitt haustið komst ég ekki í göngur vegna annríkis heima fyrir. Ég sendi
góðum vini mínum, Jósep Sigfússyni frá Torfustöðum, eftirfarandi vísu:
Við skulum allir vera glaðir,
vakna af dvalanum.
Ríða heiða troðnar traðir
í tærum svalanum.
Þessi vísa hefur lifað og er víða kveðin í haustleitum.
Menn hafa oft lent í erfiðleikum vegna slæmra veðra, vatnavaxta og
stórhríða. Eftirminnilegustu göngurnar eru eflaust frá 1963 þegar gangnamenn
á Eyvindarstaðaheiði urðu að ríða niður frá Ströngukvísl án þess að getað
smalað nokkuri skepnu. Ég veit með vissu að það var erfið ákvörðun fyrir
Sigga bróður að taka sem gangnastjóri en menn studdu hann allir sem einn.
Siggi er enginn hávaðamaður í eðli sínu en þéttur fyrir og menn hlýddu
honum vel. Í göngum 1947 gerði einnig gríðarlegt úrfelli og hröktust menn
mjög.
Söngur og vísnakveðskapur hefur lengi verið aðalsmerki gangnamanna á
Eyvindarstaðaheiði enda fullvíst talið að stofnun Karlakórs Bólstaðarhlíðar-
hrepps megi rekja til nokkurra gangnamanna er tóku lagið við Ströngu kvísl
1925. Ég lét svo ummælt í afmælisræðu hjá kórnum að gangnamenn hefðu