Húnavaka - 01.05.2012, Side 130

H Ú N A V A K A 128
ekki gos á Fimmvörðuhálsi enda talið að síðast hafi gosið þar fyrir um tíu
þúsund árum. Hvað um það? Þó miklar breytingar hafi orðið á landslagi við
gosið hvarf allur ótti eins og dögg fyrir sólu, engum varð það til vandræða og
víða um heim birtust fallegar myndir í fjölmiðlum. Hér heima var gosið ein-
faldlega títtnefnt í fjölmiðlum „sjónarspil“ rétt eins og ekkert annað orð ís-
lenskt gæti tjáð það sem fyrir augu bar.
Allt þetta snérist í andhverfu sína er gosið hófst í Eyjafjallajökli. Það varð
miklu stærra, tíu til tuttugu sinnum öflugra en hið saklausa „túristagos“ á
Fimmvörðuhálsi og kárnaði þá aldeilis gamanið. Í nærri tvö hundruð ár hafði
allt verið með ró og spekt í nágrenni Eyjafjallajökuls og elstu menn mundu
auðvitað ekkert annað. Skriðjökullinn úr toppgígnum hafði í hundruð ára
iðkað þann leik að skríða ofurhægt en með gríðarlegum þunga í gegnum skarð
í toppgígnum og niður á láglendi. Orkan sem fylgir svona hreyfingu er
óskiljanlega mikil. Hann gróf sig djúpt niður, ruddi frá sér jarðvegi og sótti
fram. Löngu síðar tók loftslag að hlýna. Hann brást við því með því að hörfa
en skildi um leið eftir ruðninginn í fagurlega mótuðum hæðum. Slíkar hæðir
eru nefndar jökulgarðar. Svo verður að segja frá því eðli jökla að þeir þurfa sí
og æ að kasta af sér vatni, sumir eru jafnvel haldnir krónískum lekanda og þar
sem Gígjökullinn hafði áður grafið sig niður losaði hann sig við vatnið og
þannig varð nú lónið til.
Í friðsemd og uppdiktuðu sakleysi kelfdi þar jökullinn vatnsborði sínu. Úr
honum brotnuðu stundum einstaka stykki sem flutu um lónið og bráðnuðu við
útfallið, börnum og túristum að leik. Þarna myndaðist snemma vinsæll
áningarstaður enda lá þar um vegurinn inn í Þórsmörk, svokölluð efri leið.
Þetta var fyrirmyndarlón eða kannski bara fyrir bakmyndir …, fyrirmyndirnar
Á Skógaheiði var mikil aska. Sums staðar rann úr brekkum og bældur gróðurinn kom í ljós.
Við Skógaá rann askan út í ána og litaði svo hún varð skolgrá eins og jökulfljót.