Lögmannablaðið - 01.12.2010, Blaðsíða 4
4 lögMannaBlaðið tBl 04/10
heimatilbúið réttlæti og
grundvallarreglur
Réttlætið eR vandmeðfaRið
hugtak. Jafnt í minnstu deilum og í
stærstu hildarleikjum sögunnar – báðir
aðilar telja jafnan réttlætið sín megin. ef
ekkert annað kæmi til myndi aflsmunur
ráða því hvors réttlæti næði fram að
ganga þegar tveir aðilar deila. mjög
snemma áttaði manneskjan sig á þessu
og lögfræði varð til.
Á þessum vettvangi hefur því verið
haldið fram allar götur frá bankahruninu
að lögmenn og aðrir þjónar réttarríkisins
myndu gegna lykilhlutverki við að
koma í veg fyrir að fjárhagslegt áfall
bankahrunsins myndi breytast í alls
herjar hrun samfélagsins. tíminn mun
leiða í ljós hvort meira tjón hefur orðið á
íslenskri samfélagsgerð við bankahrunið
eða vegna viðbragða í kjölfar þess, en
ljóst er þó að íslenska réttarríkið hefur,
þrátt fyrir að hafa svignað undan álaginu
á köflunum, staðið undir nafni.
Það hefur ekki gerst fyrirhafnarlaust.
að réttarríkinu er sótt úr öllum áttum.
Skortur á viðunandi fjárheimildum
hefur stofnað réttaröryggi landsmanna
í hættu, kynt hefur verið markvisst
undir vanvirðingu og fyrirlitningu í
garð réttarkerfisins og þeirra sem því
helga krafta sína, á skelfilega stuttum
tíma hafa sjónarmið sem eiga meira
skylt við réttarfar miðalda grafið um
sig í íslenskri umræðu og svo virðist
sem réttarumbætur og –þróun frá
upplýsingaöld megi sín lítils í hams
lausri síbyljunni. Áfallið frá haustinu
2008 hefur að mörgu leyti kallað fram
það versta í íslenskri þjóðarsál.
Góður maður sagði eitt sinn: „You
do your worst and we will do our
best.“ Það er ekki til vinsælda fallið að
vera á öndverðri skoðun við öskurkór
bloggara og sjálfskipaða handhafa
réttlætisins í íslenskri þjóðmálaumræðu.
Þeir sem hæst láta skipa sínum eigin
baráttumálum alla jafna skör hærra en
almennum mannréttindum og ef árekstur
verður þarna á milli þurfa mannréttindin
að þoka fyrir „réttlætinu“. við þessar
aðstæður þurfa allir góðir menn að gera
sitt allra besta.
endurreisn Íslands er vinsælt hugtak
sem hver og einn notar til stuðnings
baráttumálum sínum, eins og ólík og þau
kunna annars að vera. Sama má segja
um réttlætið. Sjálfskipaðar handhafar
þess eru alla jafna á öndverðum meiði í
íslenskri þjóðmálaumræðu nú um stundir.
Á það hvort samfélagið teljist í raun og
veru siðað réttarríki er réttlæti það sem
býr í brjósti hvers og eins ekki góður
mælikvarði. Hornsteinn réttaríkisins
er virðing fyrir grundvallarreglum
og mannréttindum. Þessi gildi mega
ekki þoka fyrir geðshræringu og
ofstopa, jafnvel þótt klætt sé í búning
réttlætisins.
Á erfiðum tímum eiga margir bágt
með að hemja heimatilbúið réttlæti sitt
og hinir sömu eiga erfitt með að sætta sig
við að grundvallarreglur standi í vegi fyrir
því að réttlæti þeirra nái fram að ganga.
munurinn á hinu heimatilbúna réttlæti
og því raunverulega felst nefnilega í því
að hinu síðarnefnda verður einungis náð
fram séu grundvallarreglurnar virtar og
mannréttindi sett í öndvegi.
verði þessu snúið á haus höfum við
tapað svo miklu meiru en þeim tölum
á blaði sem töpuðust í hruninu.
BorGAr Þór einArsson Hdl.
leiðAri