Lögmannablaðið - 01.12.2010, Blaðsíða 15

lögMannaBlaðið tBl 04/10 15
Aðsent efni
annars víðum heimildum til setningar á
íþyngjandi reglum eins og hér er
tilfellið.
2.4. orðalag bráðabirgðaákvæðisins er
hins vegar jafnframt tiltölulega skýrt í
þessum efnum. Helgast það af því að
ákvæðið beinist að hreyfingum sem
taldar eru geta valdið „alvarlegum og
verulegum óstöðugleika í gengis­ og
peningamálum“ en almennt er það svo
að útflæði gjaldeyris hefur frekar slík
áhrif en innflæði hans. Þetta verður
einnig að virða í ljósi tilætlunar löggjafans
sem augljóslega beinir ákvæðinu að
útflæði gjaldeyris, fremur en innflæði
hans.
2.5. einhver kynni að vísu að reyna að
lesa annað út úr orðalaginu „til og frá“
landinu þannig að ákvæðið myndi
takmarka gjaldeyrisflæði til landsins. Það
er hins vegar vafasamt að það sé rétt
skýring ef litið er til markmiðsins með
setningu ákvæðisins og forsögu þess.
Þess vegna má álíta að með orðunum
„til landsins“ sé átt við t.d. þegar einhver
selur krónur fyrir gjaldeyri og „frá
landinu“ sé átt við þegar einhver kaupir
gjaldeyri fyrir krónur. Þetta eru auðvitað
tvær hliðar á sama peningnum en felur
ekki í sér heimild til að hefta t.d. inn­
streymi gjaldeyris vegna fjár festinga.
2.6. af þessu öllu verður dregin sú
ályktun að ekkert í bráðabirgðaákvæðinu
veiti Seðlabanka Íslands heimild til að
hindra fjármagnshreyfingar ef þær hafa
það að markmiði að koma með gjaldeyri
inn í íslenska efnahagskerfið. Seðla­
bankanum kann reyndar að vera heimilt
að hindra útflæðið þegar gjaldeyrir er
kominn inn í kerfið en getur ekkert amast
við innflæðinu.
Viðskipti með krónur heimil
3.0. ætla má að bráðabirgðaákvæðið
hafi ekki haft að markmiði að takmarka
viðskipti hér á landi sem eru gerð upp
í krónum, jafnvel þótt erlendir aðilar
komi að þeim. Skiptir í þeim efnum engu
þótt um svonefndar aflandskrónur sé að
ræða. vísast um það til þess sem að
framan segir í köflum 2.0. til 2.2. en þar
kemur fram að bráðabirgðaákvæðið hafði
það að markmiði að sporna við útflæði
gjaldeyris. markmiðið var ekki að sporna
gegn innflæði gjaldeyris eða takmarka
viðskipti með innlendar eignir sem eru
gerð upp í krónum.
3.1. Þessu til frekari stuðnings má nefna
viðbrögð löggjafans þegar í ljós komu
brögð á því að gjaldeyrir vegna vörusölu
til útlanda skilaði sér ekki hingað til lands
í formi gjaldeyris. Ástæðan fyrir því var
sú að innlendir aðilar kusu að selja
erlendum aðilum vörur í skiptum fyrir
krónur sem erlendu aðilarnir keyptu á
svonefndum aflandsmarkaði, án þess að
slíkt bryti í bága við reglur um gjald­
eyrismál. til að sporna gegn þessu var
sett sérstakt nýtt bráðabirgðaákvæði í
lögum um gjaldeyrismál með lögum nr.
27/2009 frá 1. apríl 2009. Það fól í sér
að greiðslur vegna útflutnings á vöru og
þjónustu skyldu eftirleiðis fara fram í
erlendum gjaldmiðli. af þessu má
gagnálykta að önnur viðskipti sem
innlendir aðilar eiga við erlenda aðila
sem alfarið eru gerð upp í krónum, geta
átt sér stað án takmarkana. Þannig mætti
til dæmis innlendur aðili sem selur
erlendum aðila verðbréf semja um að
salan ætti sér stað í krónum.
3.2. viðskipti hér á landi sem eru gerð
upp í krónum hafa ljóslega engin slík
áhrif til útflæðis. Hugsanlega má reyndar
halda fram að slík viðskipti geta leitt til
minna innflæðis en ella. Það stafar af
því að erlendir aðilar eru e.t.v. líklegri
til að kaupa fremur krónur af öðrum
sem eiga krónur sem eru varslaðar af
erlendum banka, það er á aflandsmarkaði,
til að stunda viðskipti hér á landi. Hinu
má þó ekki gleyma að bráða birgða­
ákvæðið er ekki sett til höfuðs slíku flæði,
heldur fremur útflæði gjaldeyris úr
íslenska efnahagskerfinu. Bráðabirgða­
ákvæðinu er með öðrum orðum ekki
ætlað að auka innflæðið.
3.3. Hér verður einnig að geta þess að
í 1. gr. laga um gjaldeyrismál er að finna
skýringu á því hvað teljist til „fjár­
magnshreyfinga“. Þar kemur skýrt fram
að fjármagnshreyfingar merki „yfirfærslu
eða flutning á fjármunum milli landa“.
Jafnframt segir í athugasemdum í greinar­
gerð með frumvarpi til laganna að mat
á því hvar fjármálagerningur sé staðsettur
fari eftir því hvar hann er út gefinn. Í
greinargerðinni segir: „Þannig er verðbréf
ávallt innlent ef aðili búsettur hér á landi
gefur það út og gildir þá einu hvort það
er gefið út hér á landi, erlendis, í
íslenskum krónum eða erlendri mynt.“
3.4. af þessu leiðir (a) að allar krónur
og innistæðubréf sem eru gefin út af
íslenskum bönkum, þ.m.t. Seðlabank­