Dagblaðið Vísir - DV - 24.10.2012, Blaðsíða 14

Sandkorn
B
akkabræðurnir Lýður og
Ágúst Guðmundssynir áttu
að minnsta kosti níu milljarða
króna í reiðufé eftir hrunið árið
2008. Þetta voru peningar sem
þeir höfðu tekið í arð út úr íslenskum
hlutafélögum sínum á árunum fyrir
hrunið. Hlutafélögin sem þeir áttu
og stýrðu fyrir hrunið urðu öll gjald­
þrota eða gengu í gegnum fjárhagslega
endurskipulagningu með tilheyrandi
afskriftum – meðal annars Kaupþing,
Exista og Bakkavör. Áætlaðar afskrift­
ir félaga sem tengdust Bakkabræðr­
um nema um 170 milljörðum króna.
Þar af eru tæplega 22 milljarðar vegna
tapaðra lána til hollensks eignarhalds­
félags þeirra, Bakkabræður Holding
B.V. Þetta er sama eignarhaldsfélag og
fékk 9 milljarða króna arðgreiðslur frá
fyrir tækjum sem þeir bræður áttu hluti
í fyrir hrunið. Þá töpuðu íslenskir líf­
eyrissjóðir 171 milljarði króna á fyrir­
tæki þeirra bræðra, Exista.
Sjáið hvað þetta er pervertísk staða?
Eignarhaldsfélag í eigu Bakkabræðra
fékk 22 milljarða króna lán frá bönkum
á Íslandi til að kaupa hlutabréf í ís­
lenskum fyrirtækjum. Fyrirtækin skil­
uðu myljandi, bókfærðum hagnaði
um nokkurra ára skeið vegna fáheyrðr­
ar hlutabréfa­ og eignabólu sem var
„tjökkuð upp“ með gegndarlausum
lántökum erlendis, markaðsmisnotkun
og sýndarviðskiptum þar sem tak­
mörkuð verðmætasköpun átti sér stað.
Þegar sá sýndarveruleiki var á enda
hrundu fyrirtækin sem Bakkabræður
höfðu keypt í með lánunum og veðin
fyrir þeim urðu verðlaus með tilheyr­
andi afskriftum. Bakkabræður halda
hins vegar arðgreiðslum upp á millj­
arða sem þeir tóku út úr eignarhalds­
félaginu sem þarf að afskrifa 22 millj­
arða hjá. Arðgreiðslurnar byggðu því á
blekkingum.
Þá hefur verið sagt frá því að bræð­
urnir hafi keypt hlutabréf í Bakkavör
Group, fjölskyldufyrirtækinu sem fað­
ir þeirra stofnaði á sínum tíma og þeir
byggðu upp saman, af kröfuhöfum fé­
lagsins fyrir um sex milljarða króna á
síðustu misserum. Þau uppkaup kunna
að vera fjármögnuð með arðgreiðslun­
um sem þeir tóku út úr íslenska hag­
kerfinu á árunum fyrir hrunið.
Svipaða sögu má segja um hugs­
anlegan uppruna þeirra peninga sem
nokkrir aðrir íslenskir fjárfestar, meðal
annars Pálmi Haraldsson, hafa notað
í rekstur fyrirtækja sinna hér á landi
eftir hrunið. Pálmi hefur sett á annan
milljarð króna inn í ferðaskrifstofuna
Iceland Express frá hruninu en hann
fékk meðal annars 8 milljarða arð­
greiðslu til félags síns, Matthews
Holding í Lúxemborg, árið 2007.
Er það eðlilegt eða réttlátt að þessir
einstaklingar sitji á þessum fjármun­
um? Nei. Er hægt að gera eitthvað í því?
Nei, ekkert.
Ástæðan fyrir því er sú að embætti
sérstaks saksóknara eða slitastjórnir
bankanna, meðal annars Kaupþings
í tilfelli Bakkabræðra, þyrftu að sýna
fram á það með rökstuddum hætti að
lögbrot hafi átt sér stað við útgreiðslu
arðs út úr íslenskum hlutafélögum.
Embætti sérstaks saksóknara hefur náð
að kyrrsetja fjármuni á bankareikning­
um í Lúxemborg með því að sýna fram
á rökstuddan grun um lögbrot. Heim­
ild embættisins til slíkrar kyrrsetningar
er því fyrir hendi ef grunur um lög­
brot er mikill eða sönnun liggur fyrir.
Slík sönnun liggur hins vegar ekki fyrir
varðandi arðgreiðslurnar úr Kaupþingi
og Exista fyrir hrun.
Að sama skapi hafa slitastjórnir
bankanna, meðal annars Kaupþings,
skoðað möguleikana á því að rifta arð­
greiðslum út úr bankanum. Slíkar
riftanir eru hins vegar háðar ströng­
um tímamörkum. Sýna þarf fram á
að stjórnendur og hluthafar bank­
ans hafi vitað það, allt að fjórum árum
fyrir hrun hans, að bankinn myndi
hrynja og því hafi þeir verið að koma
fjármunum undan kröfuhöfum hans
með útgreiðslu arðs. Sannanir um
slíka vitneskju liggja hins vegar ekki
fyrir. Niðurstaðan er því sú að ekki
er hægt að sýna fram á að lögbrot
hafi verið framin við útgreiðslu arðs
út úr íslensku bönkunum og stórum
eignarhaldsfélögum eins og Exista fyr­
ir hrun. Þar af leiðandi er ekki hægt að
sækja arðgreiðslurnar til Bakkabræðra
og annarra þekktra auðmanna sem
stýrðu bönkunum og þessum stóru
eignarhaldsfélögum.
Bakkabræður ættu ekki að eiga níu
milljarða króna miðað við afrekaskrá
þeirra síðustu ár, sem meðal annars
felur í sér meint lögbrot í hlutafjár­
aukningu Exista sem annar þeirra hef­
ur verið ákærður fyrir. Einn af heim­
ildarmönnum DV segir að þetta sé
merkileg staðreynd en að ekkert sé
hægt að gera í þessu. „Réttlæti er ekki
til.“ Fyrir vikið geta Bakkabræður og
aðrir höfuðpaurar hrunsins setið á
þessum auðæfum sínum erlendis og
komið svo með þessa fjármuni aftur til
Íslands og keypt upp eignir sem eru til
sölu eftir hræringar hrunsins. Þetta er
ekki ólöglegt, bara svo andskoti órétt­
látt og siðlaust.
Framsýnn
útvarpstjóri
n Það þykir hafa hitnað und­
ir Páli Magnússyni útvarps­
stjóra eftir að Ríkisútvarpið
lét næstum eins og kosningar
um tillögur stjórnlagaráðs
væru ekki til. Páll hefur verið
gagnrýndur mjög vegna þess
að fréttastofan sé með póli­
tíska slagsíðu. Nú velta menn
fyrir sér hvort hann sé með
skeytingarleysinu um kosn­
ingarnar að ganga í augun á
sjálfstæðismönnum í þeirri
trú að þeir taki við stjórnar­
taumum í vor.
Þorgerður heit
n Brottrekstur Sigrúnar Stef-
ánsdóttur af Ríkisútvarpinu
hefur kallað á vangaveltur
um arftaka
hennar sem
verða tveir.
Nafn Þorgerð-
ar Katrínar
Gunnars-
dóttur, fyrr­
verandi
menntamálaráðherra, ber
oft á góma og til eru þeir sem
trúa því að þegar sé ákveðið
að hún taki við sem dagskrár­
stjóri útvarpsins. Hermt er að
hún sé heit. Þetta yrði nokkuð
skondið þar sem það var Þor­
gerður sem á sínum tíma sem
menntamálaráðherra réð
Pál sem útvarpsstjóra eftir að
Davíð Oddsson gerði hana aft­
urreka með hugmynd um að
ráða Þorstein Pálsson.
Súr á ofurlaunum
n Margir velta fyrir sér á
hvaða vegferð Jón Steinar
Gunnlaugsson, fyrrverandi
hæstaréttardómari, sé eftir að
hann hraktist úr Hæstarétti
undan óvild samstarfsmanna.
Svo er að sjá sem hann hverfi
bitur til eftirlauna sinna sem
eru þreföld lágmarkslaun í
landinu. Jón Steinar heggur á
báðar hendur og eirir fáum.
Þetta kom skýrt fram í viðtali
við hann í Mogganum en því
var slegið upp á forsíðu að
hann hygðist skrifa „fræði­
grein“ um Hæstarétt.
Góðráð Friðriks
n Friðrik Pálsson, eigandi
Hótel Rangár, var gestur Jóns
Ársæls Þórðarsonar í Sjálf­
stæðu fólki.
Friðrik á að
baki feril í
viðskiptum
en hann var
einn helsti
ráðamaður­
inn í sjávar­
útvegi um árabil. Um þetta
fjallaði hann ítarlega. Athygli
vakti þó að hann sagði ekkert
um veru sína hjá Símanum
þar sem hann var stjórnar­
formaður. Upplýst var í DV
á sínum tíma að hann hefði
tekið sér milljónir í ráðgjaf­
arlaun umfram stjórnarlaun­
in í gegnum hið fræga félag
sitt, Góðráð. Hraktist hann
skömmu síðar af stóli.
Hann vill ekki
vinna með mér
Þetta er náttúru-
lega skrípaleikur
Séra Bryndís Valbjarnardóttir er hætt sem prestur í Fríkirkjunni. – DV Jón Gerald Sullenberger um Cocoa Puffs-deiluna. – DV
Ættu Bakkabræður
að eiga níu milljarða?„Réttlæti
er ekki til
Þ
jóðaratkvæðagreiðslan um síðustu
helgi var söguleg og hún markar
mikilvæg þáttaskil í því lýðræðis­
lega mótunarferli nýrrar íslenskrar
stjórnarskrár sem Alþingi Íslendinga
samþykkti að hefja á vormánuðum 2010.
Þjóðin hefur nú tekið afstöðu til fimm
mikilvægra tillagna sem stjórnlagaráð af­
henti Alþingi og tveir af hverjum þremur
kjósendum eru fylgjandi því að tillögur
stjórnlagaráðs verði lagðar til grundvall­
ar að nýrri stjórnarskrá.
Um helmingur atkvæðisbærra Ís­
lendinga tók þátt í þjóðaratkvæðagreiðsl­
unni. Þátttakan var því meiri en títt er
um þjóðaratkvæðagreiðslur um einstök
mál af þessu tagi, til að mynda í Sviss, þar
sem rík hefð er fyrir slíkum almennum
atkvæðagreiðslum.
Til samanburðar er það einnig í frá­
sögur færandi að þegar sambands­
lagasamningurinn, sem færði Íslandi
fullveldi árið 1918, var borinn undir
þjóðina tóku 44% þátt í atkvæðagreiðsl­
unni.
Niðurstöðurnar eru því býsna afger­
andi. Þjóðinni hefur nú tekist það sem
þinginu hefur ávallt mistekist, að móta
Íslandi nýja stjórnarskrá í stað þeirr­
ar sem samþykkt var til bráðabirgða við
stofnun lýðveldisins. Við getum öll verið
afar stolt af þessu afreki og full ástæða
er til að þakka þeim mikla fjölda fólks
sem lagt hefur sitt lóð á vogarskálarnar í
þessu merka lýðræðisferli, ekki síst með­
limum stjórnlagaráðs.
Skyldur okkar við þjóðina
Nú er komið að Alþingi að taka frum­
varp að nýrri stjórnarskrá til afgreiðslu.
Við það verk eigum við þingmenn að
vanda okkur og það munum við gera.
Mikill og vandaður undirbúningur hef­
ur þegar farið fram og síðastliðið vor fól
stjórnskipunar­ og eftirlitsnefnd Alþingis
hópi sérfræðinga að undirbúa frumvarp
að nýrri stjórnarskrá á grundvelli til­
lagna stjórnlagaráðs.
Hópnum var falið að fara yfir laga­
tæknileg atriði í tillögum stjórnlaga­
ráðs meðal annars með tilliti til al­
þjóðlegra sáttmála sem íslenska ríkið
er skuldbundið af, innra samræmis og
fleiri þátta. Þar við bætist að þjóðin sjálf
greiddi atkvæði gegn tillögu stjórnlaga­
ráðs um þjóðkirkjuákvæði stjórnarskrár­
innar. Þannig geta komið fram bæði
tæknilegar og efnislegar breytingar á til­
lögum stjórnlagaráðs en stjórnalagaráð
opnaði sjálft fyrir svigrúm til breytinga
eftir aukafund ráðsins í sumar, meðal
annars að Alþingi hækkað þröskuldinn
vegna þjóðaratkvæðagreiðslna.
Yfir þessi atriði öll þurfum við að
fara og kappkosta að sem víðtækust sátt
verði um útkomuna, bæði innan þings
og utan. Ég hef fulla trú á því að slík sátt
náist um málið. Við erum komin á þann
stað að öllum má vera ljóst að tillaga
stjórnlagaráðs verður alltaf grundvöllur
að nýrri stjórnarskrá Íslands og ákvæð­
um þar ætti ekki að breyta nema til þess
standi sterk og efnisleg rök.
Ný stjórnarskrá 17. júní 2013
Um hálft ár er til alþingiskosninga og
það er skylda okkar alþingismanna
að standa þannig að málum að í þeim
kosningum geti þjóðin kveðið upp
sinn endanlega dóm um nýja full­
búna stjórnarskrá sem sitjandi þing
hefur samþykkt fyrir sitt leyti. Um
þetta verkefni eigum við að sameinast
hvar í flokki sem við stöndum. Takist
okkur það gæti ný stjórnarskrá hæg­
lega tekið gildi strax á næsta ári. Vel
færi á því að það yrði þann 17. júní
líkt og núverandi stjórnarskrá gerði
fyrir um 69 árum síðan.
Standist þingið þessa prófraun
spái ég því að það muni reynast einn
mikilvægasti áfangi okkar í að endur­
reisa traust þjóðarinnar á þessari
merku stofnun eftir ágjöf undan­
genginna ára.
Trúverðugleiki Alþingis í húfi
Leiðari
Ingi Freyr
Vilhjálmsson
ingi@dv.is
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Ólafur M. Magnússon Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Fréttastjóri: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjón helgarblaðs: Ingibjörg
Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Umsjón innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is)
Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
14 24. október 2012 Miðvikudagur
Kjallari
Jóhanna
Sigurðardóttir
Forsætisráðherra „Ég hef fulla trú
á því að slík
sátt náist um málið