Fréttablaðið - 20.11.2014, Blaðsíða 32

20. nóvember 2014 FIMMTUDAGUR| SKOÐUN | 32
Nú þegar önnur umræða
um fjárlagafrumvarp rík-
isstjórnarinnar stendur
fyrir dyrum, er nauðsyn-
legt að ítreka enn einu
sinni mikilvægi þess að
þær skattkerfisbreyting-
ar, sem lagt er upp með, nái
fram að ganga. Um langa
hríð hefur sá mikli munur
sem er á efra og neðra
þrepi í virðisaukaskatti,
verið atvinnulífinu þyrnir
í augum. Þar fara skoðanir
atvinnulífsins saman við skoðan-
ir bæði Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
og OECD, en þessir aðilar hafa oft
bent á þá staðreynd að bilið milli
skattþrepanna hér á landi sé óvenju
mikið í alþjóðlegum samanburði.
Þetta mikla bil mismuni atvinnu-
greinum á óréttmætan hátt, eftir
því í hvoru þrepi virðisaukaskatts-
ins varan eða þjónustan lendir.
Burt með vörugjöldin
Sá skattur sem hvað lengst hefur
þó verið þyrnir í augum verslun-
arinnar eru vörugjöldin, sem sett
voru á sem tímabundinn skattur við
inngöngu Íslands í EFTA árið 1970.
Það er eins með vörugjöldin og aðra
tímabundna skatta að þeir hafa til-
hneigingu til að endast allra skatta
lengst. Það er því verulegt fagn-
aðarefni að stjórnvöld gera nú ráð
fyrir að afnema almenn vörugjöld
með öllu, lækka efra þrep virðis-
aukaskatts þar sem bróðurpartur
allrar vöru og þjónustu er, jafn-
framt því sem boðað er að neðra
þrep virðisaukaskattsins verði
hækkað. Fyrir afnámi vörugjalda
hafa Samtök verslunar og
þjónustu barist um langa
hríð. Stóri ókosturinn við
vörugjöldin er að þau eru
„falinn skattur“, m.ö.o. þau
eru almennt ekki sýnileg í
verði vörunnar til neytand-
ans.
Svo það sé nú rifjað upp
þá ber stór hluti bygging-
arefnis og þeirra vara sem
fara inn á baðherbergi 15%
vörugjald, öll raftæki sem
fara inn í eldhús og þvotta-
hús 20%, og stór hluti almennra
raftæka eins og t.d. sjónvarps-
tækja ber 25% vörugjald. Eins er
vörugjald lagt á ýmiss konar mat-
vöru, sem á einhvern óskiljanleg-
an hátt hefur verið fellt undir sam-
heitið sykurskattur. Sem dæmi um
matvörur sem bera „sykurskatt“
eru vörur á borð við morgunkorn,
tómatsósu og niðursoðna ávexti.
Álagning vörugjalds á matvörur er
oft tilviljanakennd og framkvæmd-
in ótrúlega flókin bæði fyrir versl-
unina og tollayfirvöld. Það yrði
því mikið heillaspor fyrir allan
almenning ef loks tækist að afnema
almennu vörugjöldin með öllu. Með
því móti næðist fram sambærileg
lækkun á vöruverði, jafnframt því
sem byggingarkostnaður myndi
lækka verulega.
Einhliða umræða
Umræða undanfarinna vikna um
fyrirhugaðar skattkerfisbreytingar
hefur verið mjög einhliða. Umræð-
an hefur nær eingöngu snúið að
hækkun neðra þreps virðisauka-
skattsins og áhrifum þeirrar breyt-
ingar sérstaklega. Það er bagalegt.
Æskilegt hefði verið ef umræðan,
m.a. á Alþingi, fjallaði um heildar-
áhrif fyrirhugaðra skattkerfisbreyt-
inga á hag almennings. Með því móti
hefði fólk betur getað áttað sig á til
hvers hinar fyrirhuguðu breyting-
ar muni leiða, en samkvæmt öllum
útreikningum munu breytingarnar
hafa jákvæð áhrif á nær alla tekju-
hópa. Hafi breytingarnar neikvæð
áhrif fyrir einstaka hópa, ætti að
mæta því með mótvægisaðgerðum
fyrir þá hópa sérstaklega, frekar en
að kasta frá sér þessu tækifæri sem
nú liggur á borðinu.
Verslunin styður breytingarnar
Samtök verslunar og þjónustu lýstu
strax yfir stuðningi við fyrirhug-
aðar skattkerfisbreytingar, þegar
þær voru kynntar sl. haust. Að mati
samtakanna eru þessar breytingar
í öllum aðalatriðum mikið framfara-
spor og stefna í átt að einfaldari og
sanngjarnari skattheimtu en verið
hefur. Það ætti því að vera sam-
einginlegt hagsmunamál almenn-
ings og verslunarinnar í landinu
að þessar breytingar nái fram að
ganga. Það er nefnilega mikilvæg-
ast fyrir alla aðila að skattkerfið í
landinu sé gagnsætt og sanngjarnt
og það sem ekki er síður mikilvægt,
ódýrt í framkvæmd.
Skattkerfi sbreytingar
eru nauðsynlegar
Umræða samfélagsins um trú og
trúarhefðir hefur aukist mjög á
undanförnum árum og trúarbrögð
skipa veigameiri sess í umræðu
um alþjóðastjórnmál en þekktist
undir lok 20. aldar. Ástæður þess
eru margvíslegar en líklega hefur
sú aukna vá, sem bókstafleg túlk-
un trúarlegra texta til að réttlæta
ofbeldisverk hefur verið, haft þar
mest áhrif. Umræða fjölmiðla um
trúarhefðir er því miður oft byggð
á upphrópunum, sem og þeirri til-
hneigingu að setja allar trúarhefðir
undir sama hatt. Sú tilhneiging á við
um umræðu er snýr að öllum trúar-
hefðum, þótt fordómar í garð mús-
lima fari hæst í opinberri umræðu.
Líkt og í umræðu um kristin-
dóminn fá þær raddir mest vægi
sem halda á lofti bókstaflegri túlk-
un trúarlegra texta til að réttlæta
ofbeldi og valdbeitingu. Meiri-
hluti múslima iðkar trú sína með
friðsömum hætti en ofbeldisverk
hryðjuverkasamtaka og fjölskyldu-
harmleikir heiðursmorða þykja
bitastæðara fréttaefni en friðsöm
trúariðkun innflytjenda á Vestur-
löndum. Afleiðingin er sú að sú
mynd sem birtist í opinberri orð-
ræðu gefur þá mynd að íslam sé í
grunninn ofbeldisfull trúarbrögð.
Einföldun byggð á fordómum
Víða í löndum þar sem múslimar
eru í meirihluta eru framin mann-
réttindabrot og staða kvenna í
hinum íslamska heimi er sannar-
lega áhyggjuefni. Staðreyndin er
hinsvegar sú að sú tilhneiging í
opinberri umræðu að kenna íslam,
eða trúarbrögðum almennt, um er
einföldun sem elur á fordómum og
kyndir undir enn frekara ofbeldi.
Bókstafshyggja sem réttlæting
ofbeldisverka er tilhneiging sem
einskorðast hvorki við íslam, né
trúarbrögð almennt, heldur hefur
birst á undangenginni öld í túlkun
á guðlausum stefnuyfirlýsingum
stjórnmálaafla.
Upplýst umræða
Ofbeldi í garð kvenna er vanda-
mál sem herjar á mannkyn allt og
þó staða kvenna í hinum íslamska
heimi sé víða bágborin er mikil-
vægt að skoða hana í samhengi.
Til dæmis er umskurn kvenna
ekki einungis iðkuð í löndum þar
sem múslimar eru í meirihluta,
líkt og í Erítreu og Eþíópíu, lönd-
um þar sem kristnir eru í meiri-
hluta. Slæðan, sem oft er túlkuð
sem táknmynd kúgunar kvenna,
hefur á köflum verið táknmynd
kvenfrelsis, samanber í Íran áður
en að klerkabyltingin átti sér stað.
Kúgun kvenna og mannréttinda-
brot gagnvart þeim eru sammann-
legt vandamál og þeim ber að berj-
ast gegn hvar sem þau birtast en
það er einföldun að halda því fram
að íslam sé kvenfjandsamlegri en
önnur trúarbrögð.
Innflytjendur auðga samfélagið
Upplýst fjölmenningarsýn byggir
á jákvæðri afstöðu í garð menning-
arlegrar og trúarlegrar fjölbreytni
á sama tíma og hún mótmælir
mannréttindabrotum og ofbeldi í
öllum myndum. Á Íslandi er smám
saman að verða til fjölmenningar-
samfélag, þar sem innflytjendur
af ýmsum þjóðarbrotum og trúar-
hefðum auðga samfélag okkar
með því að gerast Íslendingar.
Íslensku samfélagi stendur ekki
ógn af menningarlegum fjölbreyti-
leika en okkur stendur ógn af for-
dómum í samfélagi okkar, hvar
sem þeir birtast. Upplýst umræða
gerir þær kröfur að alhæfingar
og upphrópanir séu ekki umborn-
ar á vettvangi fjölmiðla, heldur
sé fjallað um menningu og trúar-
brögð með þeim hætti að gerður sé
greinarmunur á því hvað er rætt
um hverju sinni.
Kristnar kirkjudeildir eru mjög
ólíkar og það sama á við um birt-
ingarmyndir íslam í ólíkri menn-
ingu þjóða. Hvorugum trúar-
brögðum er gert rétt til með því
að alhæfa um eðli þeirra eða
bera fram upphrópanir byggð-
ar á framgöngu þeirra sem beita
trúnni fyrir sig til að réttlæta
ofbeldi. Ef við viljum varðveita
trúfrelsi á Íslandi getur það ekki
byggt á útskúfun trúariðkunar
úr hinu opinbera rými eða á því
að fordæma alla trú sem er þjóð-
inni framandi. Trúfrelsi byggir á
jákvæðri afstöðu í garð trúariðk-
unar og menningarlegar tjáningar
innan þeirra marka sem mannrétt-
indi og lög setja allri tjáningu.
Nýlega var haldin í Neskirkju
hátíð á vegum Félags Horizon en
það eru menningarsamtök mús-
lima sem vilja berjast gegn for-
dómum í samfélagi okkar. Á boð-
stólum voru fegurstu ávextir
tyrkneskrar menningar, þjóð-
dansar, ebru-listmálun og ashura-
grautur, en hann byggir á helgi-
sögn sem segir að spámaðurinn
Nói hafi blandað saman framandi
hráefnum og fengið út einstakt
bragð. Slíkir viðburðir varða veg-
inn í átt að upplýstri fjölmenningu
þar sem haldið er á lofti því besta
sem menning og trú hafa fram að
færa.
Fjölmenning og fordómar
í garð trúaðra
Save the Children á Íslandi
TRÚMÁL
Sigurvin Lárus
Jónsson
prestar
Sunna Dóra
Möller
➜ Upplýst fjölmenningar-
sýn byggir á jákvæðri af-
stöðu í garð menningarlegar
og trúarlegrar fjölbreytni
➜ Æskilegt hefði verið ef
umræðan, m.a. á Alþingi,
fjallaði um heildaráhrif
fyrirhugaðra skattkerfi s-
breytinga á hag almennings.
SKATTAR
Margrét Sanders
formaður Samtaka
verslunar og
þjónustu