Fréttablaðið - 20.11.2014, Page 53

FIMMTUDAGUR 20. nóvember 2014 | SKOÐUN | 41
Liggurðu á skoðunum þínum? Það er algjör óþarfi . Sendu greinina þína á
greinar@visir.is og við komum henni á framfæri hið snarasta.
Skuldaleiðréttingin er bæði
fjárhagsleg og mórölsk viður-
kenning á því að forsendu-
brestur varð í hruninu árið
2008. Viðurkenning á því að
það sé sanngirnismál að koma
til móts við þann stóra hóp sem
sat eftir í 110% leið fyrrver-
andi ríkisstjórnar. Viðurkenn-
ing á því að stór hópur fólks
sem ætíð hafði verið varkárt
í lántökum og gætt þess að
sýna ábyrgð í fjármálum átti
líka rétt.
Leiðréttingin er almenn
efnahagsaðgerð, sem í stuttu
máli felst í að skattur sem
lagður er á fjármálafyrir-
tæki er notaður til að leið-
rétta verðtryggð íbúðalán.
Þótt efnahagslegu rökin fyrir
aðgerðinni séu sterk vega rök
um jafnræði, réttlæti og sann-
girni líka þungt og hafa afger-
andi áhrif á framkvæmdina.
Verkefnið er eitt af mörg-
um sem ríkisstjórn Sigmund-
ar Davíðs Gunnlaugssonar
vinnur að til að endurreisa
hagkerfið – þar sem heimil-
in eru undirstaðan. Þannig er
verkefnið liður í undirbúningi
aðgerða við uppbyggingu heil-
brigðiskerfisins, endurskipu-
lagningu húsnæðiskerfisins,
endurbætur á menntakerfinu
og afnám gjaldeyrishafta, svo
fátt eitt sé nefnt.
Jöfnun milli tekjuhópa ein-
kennir leiðréttinguna, í raun
á sér stað tilfærsla frá tekju-
hærri hópum til tekjulægri.
Eftir þessa aðgerð fjölgar líka
þeim sem eiga meira en þeir
skulda.
Veruleg áhrif til lækkunar
Í umræðunni hefur verið ein-
blínt á áhrif leiðréttingar á
mánaðarlega greiðslubyrði
en minna hefur verið fjallað
um áhrif lækkunar höfuðstóls
á fjárhag heimila til lengri
tíma. Heildargreiðslur af
láni skipta ekki síður máli en
greiðslubyrði á mánuði. Leið-
réttingin getur lækkað heild-
argreiðslur af fasteignaláninu
um margar milljónir vegna
minni áhrifa vaxtavaxta út
lánstímann. Mest lækkun á
heildargreiðslum verður á
nýlegum lánum, enda lengri
tími eftir af endurgreiðslum og
því meiri vextir og verðbætur
sem eiga eftir að bætast við. Ef
verðbólga fer upp á við á láns-
tímanum verður þessi lækkun
á heildargreiðslu enn meiri í
krónum talið.
Það sama á við ef leiðrétt-
ingunni, eða hluta hennar, er
ráðstafað inn á þann hluta
láns sem stendur á greiðslu-
jöfnunarreikningi. Þá hefur
hún ekki áhrif á mánaðar-
lega greiðslubyrði en veruleg
á áhrif til lækkunar heildar-
greiðsla.
Að nýta séreignarsparnað til
greiðslu inn á lán getur verið
skynsamleg leið til sparnaðar
og hún getur líka nýst ungu
fólki vel til að safna skatt-
frjálst fyrir fyrstu útborgun
til húsnæðiskaupa.
Höfuðstóll lána lækkar um
allt að 20% hjá þeim heimil-
um sem fá skuldaleiðréttingu
og nýta sér séreignarsparnað
til að greiða niður lán. Þessi
lækkun getur haft áhrif á
heimilisreksturinn næstu
20-30 árin.
Heimilin njóta leiðréttingar höfuð-
stóls íbúðarlána næstu 20-30 árin
FJÁRMÁL
Líneik Anna
Sævarsdóttir
þingmenn Framsóknarfl okksins
Karl
Garðarsson
➜ Að nýta séreignasparn-
að til greiðslu inn á lán
getur verið skynsamleg
leið til sparnaðar og hún
getur líka nýst ungu fólki
vel til að safna skattfrjálst
fyrir fyrstu útborgun til
húsnæðiskaupa.
Tíðni eineltis á 21.
öldinni hefur dreg-
ist saman á heims-
vísu, líka á Íslandi. Í
grunnskólum á Íslandi
sem vinna eftir einelt-
isáætlun Olweusar er
tíðni eineltis mæld
árlega en haustið
2013 mældist einelti
meðal stúlkna í 5.–10.
bekk í fyrsta sinn
meira en hjá drengj-
um, eða 4,8% en 4,1%
hjá drengjum. Breyt-
ingar hafa sést í þessa
átt í 9. og 10. bekk síðan 2011. Í skýrslu
frá 2011 sem unnin var í tengslum við
Skólapúlsinn um einelti og líðan nem-
enda í 70 grunnskólum hér á landi
kemur fram að meira er um einelti hjá
stúlkum en drengjum. Líðan stúlkna er
einnig mun verri en drengja. Stúlkur
eru kvíðnari en drengir, stjórn á eigin
lífi er minni og sjálfsálit þeirra sömu-
leiðis. Á meðan yfirburðir stúlkna í
námi eru meiri en drengja er andleg
líðan þeirra verri.
Viðeigandi aðstoð hjálpar
Einelti birtist á marga vegu en talað er
um einelti þegar einstaklingur verður
aftur og aftur fyrir neikvæðu áreiti frá
einum eða fleiri aðilum yfir ákveðið
tímabil og á erfitt með að verja sig. Oft
er greint á milli beins líkamlegs einelt-
is og óbeins andlegs (félagslegs) einelt-
is. Drengir beita oft beinu, líkamlegu
einelti og hegðun þeirra er oft sýnileg.
Stúlkur beita hins vegar oftar óbeinu,
illsýnilegu einelti og fara afar dult
með. Þær t.d. útiloka aðrar stúlkur frá
félagahópnum, þær dreifa lygum til að
koma í veg fyrir félagatengsl eða til að
eyðileggja þau og þær nota netið meira
til vondra verka en drengir. Bæði kynin
verða fyrir því að gert
er grín að þeim, eru
uppnefnd og er strítt
á óþægilegan og meið-
andi hátt. Ástæða er
til að spyrja hvað sé til
ráða. Nú um stundir
ber öllum grunnskól-
um að setja sér heild-
stæða aðgerðaáætlun
gegn einelti. Skólar
þurfa að nýta aðgerða-
áætlunina til að bæta
skólabrag og bekkj-
aranda og búa yfir
aðferðum sem gagnast
og hægt er að grípa til þegar upp koma
erfið samskipti. Lítið sem ekkert er til
af efni sem sérstaklega er ætlað til að
taka á einelti og erfiðum samskiptum
stúlkna. Undanfarin ár hefur nýtt efni
(umræðufundir) verið prófað og rann-
sakað. Umræðufundir hafa nýst vel
þegar stúlkur eiga í hlut, sérstaklega
hafa þeir verið gagnlegir í vinnu með
stúlkum sem hafa lent í samskiptaerf-
iðleikum og einelti. Þá er unnið með
stúlkum í litlum hópum þar sem sam-
skipti og vandamál eru rædd. Þær fá
aðstoð við að þroska heilbrigða færni
í samskiptum og vinna úr árekstrum
og samkeppni á viðeigandi hátt. Sam-
hliða fá þær fræðslu um samskipti. Þá
er starfsfólki skóla og foreldrum gerð
grein fyrir samskiptaerfiðleikum og
einelti stúlkna. Stuðningur stjórnenda,
kennara og foreldra er nauðsynlegur
og þessir aðilar þurfa að þekkja mark-
mið og skipulag umræðufundanna. For-
eldrar eru upplýstir reglulega um gang
mála meðan á vinnunni stendur. Stúlk-
ur kalla gjarnan eftir meiri tíma og
tækifærum til að hittast og tala saman.
Bæði skólar og foreldrar þurfa að sjá til
þess að stúlkur fái tækifæri til að koma
á jákvæðum samskiptum.
Sakleysislega stelpan
leggur líka í einelti
EINELTI
Ingibjörg
Auðunsdóttir
sérfræðingur á Mið-
stöð skólaþróunar
við Háskólann á
Akureyri
Helga
Halldórsdóttir
deildarstjóri
Glerárskóla á Akur-
eyri