Öldrun - 01.11.2004, Blaðsíða 16

16 www.oldrun.net ÖLDRUN – 22. árg. 2. tbl. 2004
Á árinu 2003 fluttu alls 856
Íslendingar af heimilum sínum á
öldrunarstofnanir. Ástæðan fyrir
flutningi á stofnun er sú að viðkomandi
getur ekki verið lengur heima þó hann
njóti hámarksaðstoðar samfélags og
fjölskyldu. Fyrirvarinn er mismikill;
stundum er hann lítill sem enginn, í
öðrum tilvikum mjög langur og svo allt
þar á milli. Í öllu falli fylgja miklar
breytingar flutningi á stofnun og þær
hafa verið tilefni til rannsókna víða um
heim. Hér á landi hafa áhrif slíkra
flutninga á einstaklinga og fjölskyldur
of lítið verið skoðuð.
Aldraðir sem bíða eftir
stofnanavistun
Það hefur lengi loðað við íslenska öldrunarþjónustu
að biðtíminn eftir plássi á vist- og hjúkrunarheimilum í
þéttbýli hefur verið allt of langur. Það er þó tilfinning okk-
ar sem störfum í þessum geira að biðtíminn hafi verið að
styttast á undanförnum misserum. Um þessar mundir
eru um 75 manns á Landspítala-háskólasjúkrahúsi sem
bíða eftir úrlausn á öldrunarstofnun, en mörg undanfarin
ár hefur þessi hópur verið yfir 100 manns. Það hefur afar
slæm áhrif á fólk, þegar meðferð og endurhæfingu er
lokið, að þurfa að bíða mánuðum saman á sjúkrahúsi, án
þess að vita fyrir víst á hvaða stað það endar.
Árið 1976 var gerð rannsókn í Bretlandi um áhrif
þess að vera á biðlista fyrir stofnanavistun. Fyrst voru
tekin viðtöl við 85 aldraða einstaklinga sem voru að bíða
eftir vistun á stofnun. Síðan var rætt við þá aftur sex
vikum, tveimur mánuðum og svo einu ári eftir að þeir
vistuðust. Notast var við tvo samanburðarhópa, annar
var á stofnun en hinn bjó í heimahúsi. Rannsóknin
leiddi í ljós að sálræn áhrif voru greinileg á einstaklinga
sem voru á bið eftir vistun. Aldraðir á biðlistum höfðu
lægra sjálfsmat, sýndu minni tilfinningaleg viðbrögð og
höfðu ekki eins skýra hugsun og aldraðir í samanburð-
arhópunum (11).
Árið 2001 gerði Guðlaug Jóna Hilmarsdóttir, þá
nemi í félagsráðgjöf, litla rannsókn á Landakoti um
líðan þeirra sem voru í svo kölluðum biðplássum. Hún
tók viðtöl við fjóra sjúklinga, tvo karla og tvær konur,
sem voru að bíða eftir plássi á hjúkrunarheimili. Þrjú
þeirra voru búin að bíða á sjúkrahúsinu í tæpt ár en einn
í nokkra mánuði. Tvö þeirra höfðu farið að skoða hjúkr-
unarheimili sem sótt var um og virtist það draga úr
kvíða hjá þeim. Þeim fannst sérstaklega gott að geta
gert sér í hugarlund hvað þau tækju með sér af per-
sónulegum munum. Enginn fjögurra viðmælenda vildi
hugsa um framtíðina heldur reyndu þau að láta hverjum
degi nægja sína þjáningu. Tvö þeirra vonuðust eftir enn
meiri bata svo þau kæmust aftur heim. Einn tjáði sig
sérstaklega um kvíða vegna þess að hann vissi ekki á
hvaða stað hann myndi lenda (3).
Aðlögun að stofnanalífi
Hanna Lára Steinsson
félagsráðgjafi á LSH Landakoti