Öldrun - 01.11.2004, Blaðsíða 39

39ÖLDRUN – 22. árg. 2. tbl. 2004 www.oldrun.net
Dagana 23.–26. maí 2004 var 17. Norræna öldrunar-fræðaráðstefnan haldin í Stokkhólmi. Þar var fjallað
um þær áskoranir sem norrænar þjóðir standa frammi
fyrir á nýrri öld með breyttri aldurssamsetningu þjóð-
anna, sérstaklega auknum fjölda aldraðra og þá mögu-
leika sem þessi breyting felur í sér.
Efni ráðstefnunnar spannaði vítt svið eins og líklegt
er á þverfaglegri ráðstefnu; allt frá lífeðlisfræði til menn-
ingarfélagsfræði og allt þar á milli, en aðaláherslan var
að vonum á lækningar, hjúkrun, félagsfræði og sálfræði.
Þátttakendur á ráðstefnunni voru u.þ.b. 700. Íslend-
ingar fjölmenntu og lögðu sitt af mörkum, en tæplega 40
Íslendingar sóttu ráðstefnuna og a.m.k. 14 þeirra voru
með kynningu. Alls voru um 400 kynningar á ráðstefn-
unni. Þær voru í ýmsum myndum m.a. í formi hátíðarfyr-
irlestra á sal, málstofa sem keyrðar voru samhliða 9 í
senn alla dagana, að ógleymdum veggspjaldakynning-
unum, en þær höfðu meira vægi en á fyrri ráðstefnum.
Vísindadagskráin var opnuð með tveimur fyrir-
lestrum fyrsta daginn. Þann fyrri hélt Gunnhild Hag-
estad, prófessor í félagsfræði við Agder University Coll-
ege í Noregi og þann síðari Yngve Gustafsson öldrunar-
læknir, prófessor frá Háskólanum í Umeå.
Gunnhild fjallaði í erindi sínu um hættuna sem sam-
félaginu stafar af aðskilnaði aldurshópa í samfélaginu.
Hún lagði áherslu á að breyta þurfi opinberri stefnu-
mótun í málefnum aldraðra og gera verði þá kröfu til
nútíma stefnumótunar, að hún vinni gegn aðskilnaði ald-
urshópa og aldursfordómum. En aðskilnaður aldurs-
hópa leiðir af sér „stereotypiskar“ hugmyndir um hinn
aldraða, sem svo verði til þess að stefnumótun verði ein-
hæf. Færði hún rök fyrir því að aldursaðskilnaður vinni
gegn félagslegri samstöðu með því að hindra samskipti
milli barna, unglinga, fullorðinna og aldraðra og að hann
ali einnig á fordómum, sem sé bæði hættulegt samheldni
í samfélaginu og heilsu okkar.
Ingve fjallaði um mikilvægi þverfaglegrar teymis-
vinnu við innlögn aldraðs einstaklings á sjúkrastofnun
og var þá sérstaklega að beina sjónum að öldrunarmat-
inu. Hann lagði ríka áherslu á að öldrunarmat megi
aldrei framkvæma af einum aðila, hvort sem það er
hjúkrunarfræðingur, læknir, iðjuþjálfi eða félagsráðgjafi,
svo dæmi séu nefnd. Hann vitnaði í rannsóknarniður-
stöður sínar sem sýna fram á fjárhagslega hagkvæmni af
starfi öldrunarteymis, en umönnun og endurhæfing,
sem byggir á þverfaglegu öldrunarmati, minnkar bæði
þörf á endurteknum stofnanainnlögnum og dánarlíkur
ef því er að skipta. Einnig lagði hann ríka áherslu á það
sem mestu máli skiptir og það er að lífsgæði fólks aukast.
Aukin lífsgæði fáist m.a. með endurhæfandi aðgerðum,
sem gripið er til á grundvelli öldrunarmatsins. Galdur-
inn felst að mati hans í þverfaglegu eðli öldrunarmatsins
sem tekur til allra þátta lífsins, þegar vel tekst til, en ekki
bara afmarkaðra þátta eins og líkamlegrar færni þar sem
félagslegum þáttum s.s. fjölskyldu og vinum, félags-
legum stuðningi og andlegri líðan er ekki gefinn
gaumur.
A. Norberg frá hjúkrunarfræðiskor Háskólans í
Umeå flutti opnunarfyrirlestur á öðrum degi. Hún fjall-
aði um breytta sýn á heilabilun (dementiu) þar sem ein-
staklingurinn sjálfur er viðfangið og ekki er stuðst við
sýn og skoðanir annarra, hvorki sérfræðinga né ætt-
ingja, á líðan einstaklingsins. Hún telur að við höfum á
vissan hátt sett samasemmerki á milli heilabilunar og
heilaleysis. Hún tók rökræðuna áfram og sagði að oft
megi sjá þess merki að sett sé samasemmerki á milli
heilabilunar og sálarleysis, sem liti svo viðmót og
umgengni okkar við hinn heilabilaða. Í anda nýrrar
sýnar er nýjum aðferðum beitt til að tengjast einstak-
lingnum og vísbendingar um líðan fengnar með því að
túlka hegðun, hreyfingar og tal. Einnig er lærdómur
dreginn af lífshlaupi einstaklingsins. Hún setur fram þá
tilgátu að e.t.v. sé þessi breytta sýn eitt einkenni breyttra
samfélagsgilda þar sem samskipti milli einstaklinga,
samvinna og félagsleg tengsl hafi fengið veglegri sess en
áður.
Hér hefur verið tæpt á megininntaki þriggja hátíðar-
fyrirlestra, sem allir gáfu innsýn í heim öldrunarfræð-
17. Norræna
öldrunarfræðaráðstefnan
í Stokkhólmi
Sigríður Jónsdóttir,
formaður Öldrunarfræðafélags
Íslands