Öldrun - 01.11.2004, Blaðsíða 20

20 www.oldrun.net ÖLDRUN – 22. árg. 2. tbl. 2004
Um ritun dánarvottorða
Á Ísland eru í gildi lög um dánarvottorð og var
nýjasta endurskoðun þeirra gefin út árið 1998 (2). Í
fyrstu grein laganna segir: „Læknir skal rita dánarvott-
orð fyrir hvern mann er deyr hér á landi. Vottorðið skal
ritað á eyðublað sem landlæknir lætur útbúa“. Þetta
eyðublað er að svipuðu formi og tíðkast meðal nágrann-
aþjóða og farið er að tilmælum Alþjóða heilbrigðismála-
stofnunarinnar við gerð þess. Klíníski hluti vottorðsins
er í tveim hlutum I og II. Í hluta I eru skráðar beinar
dánarorsakir eins nákvæmlega og unnt er. Ef um fleiri
en eitt sjúkdómsfyrirbæri er að ræða, má skrá þau í
tímaröð og sjúkdómurinn neðst á listanum er þá talinn
aðaldánarorsök. Aðaldánarorsök (dánarmein) er svo
endanlega valin af Hagstofu Íslands og kóðuð eftir ICD-
10. Í klíníska hluta II eru skráðir samverkandi sjúk-
dómar, sem eru taldir samverkandi dauða.
Alþjóðlega dánarmeinaskráin (ICD-10) heitir fullu
nafni: „Alþjóðleg tölfræðiflokkun sjúkdóma og skyldra
heilbrigðisvandamála“ og var tíunda útgáfan gefin út á
Íslandi árið 1996 (3). Hún tók við af eldri útgáfunni ICD-
9, sem hafði verið í notkun frá 1978. Tölfræðiflokkunin
skiptir fyrst sjúkdómunum niður í aðalflokka, sem
merktir eru með bókstöfum og tveggja stafa töluröð eða
kóða (t.d. A00-B99), eins og sést á töflu 1. Næsta
flokkun er sjúkdómsgreiningin, tjáð með bókstaf og
tveggja stafa númeri og aukastaf t.d. I21,9 (brátt hjarta-
vöðvafleygdrep, ekki nánar tilgreint) eins og sýnt er í
töflum 3 og 4. ICD-10 býður uppá mikinn fjölbreytileika
en markmið skráningarinnar er að skrá sem nákvæm-
astar faraldsfræðilegar upplýsingar fyrir heilbrigðisyfir-
völd og einnig til að fá fram fjölþjóðlegan samanburð.
Efniviður og aðferðir
Samantekt á dánarmeinum er hluti af afturvirkri
rannsókn á heilsufarsbreytum vistmanna á hjúkrunar-
heimili í Reykjavík (1). Valið var að skoða alla sem lét-
ust á þessu heimili frá árinu 1996, en þá var byrjað að
skrá eftir tíundu útgáfu af Alþjóðlegu dánarmeina-
skránni (ICD-10) (3). Til samanburðar var leitað fanga
Dánarmein á
hjúkrunarheimili
Ársæll Jónsson
yfirlæknir,
LSH Landakoti
Inngangur
Þótt algengt sé að vistmenn á
hjúkrunarheimilum endi þar sína
daga, þá er minna vitað um
dánarorsakir þeirra. Almennt er einnig
vitað að gamalt, aldurhnigið fólk á oft
við marga sjúkdóma að stríða
samtímis. Þá má spyrja, hverjir þeirra
valda bana eða hvort komi til nýir
sjúkdómar undir lokin? Eru
dánarmein á hjúkrunarheimili önnur
en annarra landsmanna? Hvernig eru
dánarmeinin ákvörðuð og hvernig eru
þau skráð? Til að varpa ljósi á þetta
verður hér sagt frá almennum reglum
um skrásetningu dánarvottorða og frá
rannsókn á dánarmeinum aldraðs fólks
á hjúkrunarheimili í Reykjavík (1).