Són - 01.01.2011, Blaðsíða 59

59ÁLFAR Í GÖMLUM KVEÐSKAP
að um sé að ræða einsleita þróun frá björtum og góðum álfum í fornum
textum til dökkra og djöfullegra álfa í ungum textum.
Þegar viðhorfin til álfa í tiltekinni heimild eru skoðuð ber að gæta
þess að textinn er ekki gagnsær gluggi inn í viðhorf höfundarins og
samtíðar hans. Hlutverk álfanna hlýtur alltaf að markast af bók -
mennta legu eðli textans sem um ræðir. Í samhengi bænarinnar er hið
yfir náttúrulega annaðhvort guðlegt og vinveitt eða djöfullegt og vara -
samt. En þegar rímur eru ortar er ímyndunaraflið virkjað til þess að
skemmta fólki og furðurnar eru þá ekki endilega mjög gildishlaðnar. Í
lýrískum kveðskap undir fornyrðislagi er meiningin að hreyfa við til-
finningum áheyrandans. Það þarf ekki að koma á óvart að álfar hafi
mismunandi birtingarmyndir í mismunandi textum. Á miðöldum hafa
margvíslegar hugmyndir um álfa verið á kreiki og skáldin nýttu þá
sem hentaði þeim best hverju sinni.32
HEIMILDIR
HANDRIT
AM 713 4to
AM 969 4to
AM 102 8vo
JS 643 4to
JS 492 8vo
Lbs 847 4to
NKS 56 d 8vo
ÍB 127 8vo
AÐRAR HEIMILDIR
Ármann Jakobsson. 2006. „The Extreme Emotional Life of Völundr the
Elf,“ Scandinavian Studies 78:227–54.
Björn Karel Þórólfsson. 1934. Rímur fyrir 1600. Kaupmannahöfn: Hið
íslenzka fræðafélag.
Edda. Skáldskaparmál. 1. Introduction, Text and Notes. 1998. Útg. Faulkes,
Anthony. London: Viking Society for Northern Research.
32 Shippey (2005) leggur áherslu á að hugmyndir um álfa séu sundurleitar svo langt
aftur sem heimildir ná og að ekki sé hægt að gera ráð fyrir að þær séu allar runnar
af einum heildstæðum meiði. Gunnell (2007) og Ármann Jakobsson (2006) ræða
málið á svipuðum nótum.