Són - 01.01.2011, Síða 68

68 ÞÓRGUNNUR SNÆDAL
Hér er ýjað að því að ástæðan fyrir þessari iðjusemi við letrin sé að
verða fær um að nota rúnirnar til galdra, enda eru til margar heimildir
um að menn hafi látið kunnáttu sína í rúnagöldrum í veðri vaka með
því að láta glitta í horn af rúnabókum eða blöðum. Snorri á Húsafelli
virðist hafa borið rúnablöð á sér og hefur líklega ekki haft neitt á móti
því að hann væri álitinn kunna eitthvað fyrir sér í rúnagöldrum.3 Í þætti
sínum „Kornsár-Gróa“ segir Magnús Björns son frá Syðra Hóli frá því
að Jón Jónsson, hinn illræmdi sonur Gróu, sem myrti verðandi barns-
móður sína, hafi þóst góður þegar hann komst yfir kver „með mörgum
rúnum, og töfrastöfum og fyrir sögnum hversu með skyldi fara.“4 Við
yfirheyrslur um morðið 1767 vitnaði kona ein um að Jón hefði sýnt
sér rúnablöð „með ófrýnilegum stöfum“. Þegar stúlkan sagðist ekki
trúa á þá galdra svaraði hann því til „að hún segði annað ef hann dræpi
hana með því.“5 Svipuð dæmi um trú á rúnablöðum og galdra stöfum
hef ég rekist á víða í heimildum.
Heilan vísnabálk um rúnir og galdra er að finna í hinu bráð -
skemmtilega handriti Lbs 1181 8vo. Þetta pínulítla kver er skrifað um
1850 með einni hendi og heitir „Hulduvísindi Fornaldar Fræðimanna
úr Fornaldaranum.” Ekki er vitað hver höfundurinn er, en Jón Þor -
kelsson fékk handritið 1881 úr dánarbúi Geirs Vigfússonar.6 Kverið
er samtíningur af ýmsum fróðleik, þjóðsögum og kvæðum. Ekki er
mikið um rúnir í kverinu, en ýmis letur og upptalning á ýmsum rúna -
letrum, og margt þarftlegt er hægt að læra þar svo sem að skilja
fuglamál, að gjöra fé spakt, að láta einhverjum verða flökurt og fleira.
Vísurnar eru á bls. 6 undir fyrirsögninni STAKA:
Austra faldur ekki hýr
yfir tjaldar dimmu.
Kári aldrei kennist hlýr
í kafalds galdra rimmu.
Stafir galdra standi á spjaldi svörtu.
Þyldu síðan þinn í feld
þróaðu líka seið með eld.
3 Þórgunnur Snædal (2008), bls. 33.
4 Magnús Björnsson (1966), bls. 234.
5 Magnús Björnsson (1966), bls. 241.
6 Þórgunnur Snædal (2008), bls. 31– 33.