Gripla - 01.01.2000, Side 37

LANDNÁMUTEXTAR
35
og staðið nær frumgerð en Resensbók. Textann hefur sögusmiðurinn ekki tek-
ið óbreyttan eftir handriti Sturlubókar. Hann hefur víða vikið til orðalagi að eig-
in smekk, stöku sinnum aukið inn orðum, en annars fellt úr það sem hann hef-
ur ekki talið eiga erindi í sína bók. I D-gerðinni er texti A-gerðar styttur og
breyttur á sama hátt og dæmi eru til víða annars staðar í þessari gerð sögunnar
og í fullu samræmi við verklag og tilgang þess sem setti D-gerðina saman.
Ýmsir fræðimenn hafa talið að Landnámutextinn í ÓlTr ætti rætur að
rekja til Ólafs sögu Tryggvasonar eftir Gunnlaug munk Leifsson.1081 sjálfu
sér er ekki ólíklegt að Gunnlaugur hafi í sögu um Ólaf Tryggvason haft kafla
um fund íslands, fyrsta landnámsmanninn og um kristna landnámsmenn, en
þar sem Ólafs saga Gunnlaugs er glötuð er vonlítið að gera sér grein fyrir
efni hennar og gersamlega út í bláinn að halda að hægt sé að kenna honum
með einhverri vissu annað en það sem honum er beinlínis eignað í yngri
heimildum, þar á meðal í Ólafs sögu Tryggvasonar hinni mestu.109 Hið eina
sem verður sagt um uppruna Landnámutexta í ÓlTr er að hann sé ættaður úr
handriti með samskonar texta og Sturlubók, og þá væntanlega úr handriti af
Sturlubók sjálfri, en ekki tekinn eftir heimild Sturlubókar, hver sem hún
hefur verið. Önnur heimild með samskonar texta er ekki til og ekkert sem
styður að hún hafi nokkru sinni verið til. Meðhöndlun textans í ÓlTr er í engu
frábrugðin því vinnulagi sem sögusmiðurinn beitti við texta annarra heimilda
sem hann felldi inn í verk sitt, og engin ástæða til að ætla að Gunnlaugur
munkur eigi eitt orð í því sem í ÓlTr segir á annan veg en í Sturlubók.
108 Skrif fræðimanna um þetta efni eru vandlega rakin í doktorsriti Sveinbjamar Rafnssonar:
Sludier i Landnámabók. Kritiska bidrag till den islandska fristatens historia, bls. 68-84.
Bibliotheca historica Lundensis XXXI, Lund 1974.
109 Raunar er vafasamt að Gunnlaugur eigi allt sem honum er eignað í D-gerð ÓlTr, til dæmis
allan kaflann Frá Siguröi byskupi, ÓlTrEA III 57.4-64.25, enda þótt vel geti verið að hann
eigi eitthvað í honum.