Gripla - 01.01.2000, Side 66

64
GRIPLA
19. öld 19. öld
AM946i4to 1841
AM 946 h 4to um 1838-^47
Lbs 438 4to (Spesar þáttur) um 1850
Lbs 2328-2330 II 4to 1881
Lbs án safnmarks úr Bókasafni Kald-
rananeshrepps um 1884
Eins og sjá má á þessum töflum er Grettla til í 5 miðaldahandritum, þar af
einu í brotum. Frá fyrri hluta 17. aldar er sagan í tveimur handritum sem eru
bæði skrifuð undir miðja öldina. Um AM 151 fol segirÁmi Magnússon (Kat
AM1:105) að það sé eldra en 1646. Áður var þess getið að það væri skrifað af
Jóni Gissurarsyni á Núpi í Dýrafirði og Peter Springborg (1977:80) telur að
Jón hafi ekki skrifað handrit í tveggja blaða broti (folio) fyrr en 1639.
Stefán Karlsson (1997:175-176) ræðir um hlé sem varð á uppskriftum ís-
lenskra miðaldabókmennta á síðari hluta 16. aldar og framan af 17. öldinni og
getur sér til um nokkrar ástæður þess. Hann segir síðan (1997:176):
biskupamir Þorlákur Skúlason á Hólum (1628-56) og Brynjólfur
Sveinsson í Skálholti (1639-74), sem báður vóm vel menntir húman-
istar, urðu upphafsmenn nýrra vinnubragða með því að láta skrifa upp
heila texta, einkum þá sem þeir hafa talið hafa sögulegt gildi. Þannig
hófu þeir fombókmenntir til vegs og virðingar á nýjaleik, og í biskups-
tíð þeirra reis mikil uppskriftaalda, þegar fjöldi presta og skrifandi leik-
manna um land allt kepptist við að skrifa upp — og stundum jafnframt
að skýra — þessar gömlu bókmenntir. Fyrir bragðið nutu þeirra miklu
fleiri en ætla má að hafi gert það um langt undanfarandi skeið ...
Grettis saga virðist ekki skera sig á nokkum hátt úr hvað varðar aðrar bók-
menntir á 17. öld, sbr. Jakob Benediktsson (1981) og Peter Springborg (1977)
sem hafa fjallað um endurreisn íslenskrar handritamenningar á þeirri öld (sjá
einnig Jón Helgason 1985:9-10). Mörg Grettluhandrit eru frá síðari hluta 17.
aldar og fyrri hluta 18. aldar, en færri síðar. Jafnframt hefjast fræðimenn
handa við að rannsaka söguna á 17. öld; 7 handrit frá síðari hluta 17. aldar og
fyrri hluta 18. aldar eru skrifuð í Svíþjóð. Sumir þeirra þýddu söguna; áður
var þýðingar Þormóðar Torfasonar getið (GKS 1019 fol) en sagan var einnig
þýdd á sænsku (tvær uppskriftir). Aðrir létu skrifa hana upp fyrir sig, svo sem
Þormóður (AM 150 fol) og Ámi Magnússon (AM 476 4to), auk þess sem lík-
legast er að Thott 984 fol sé skrifað fyrir Otto Thott greifa sem safnaði hand-
ritum {KatKB.xlix). Þegar kemur fram á síðari hluta 18. aldar er farið að
leggja drög að því að gefa söguna út í Kaupmannahöfn, en AM 455 fol er