Gripla - 01.01.2002, Síða 65

HUGMYNDAHEIMUR VOPNFIRÐINGA SÖGU
63
Á tímum sagnaritunar höfðu Austfirðimir einnig þá sérstöðu að þar voru
menn ekki tengdir helstu hemaðarbandalögum, þar var minna um deilur en í
öðmm landsfjórðungum og mestu valdaættimar bjuggu á öðmm svæðum
landsins. Á Austurlandi var lítið um mannmörg hémð og svæðið víða strjál-
byggt. Dagleiðir á Þingvöll vom fleiri en frá öðmm hlutum landsins og líklegt
að menn þaðan hafi ekki farið eins oft til Alþingis og þeir sem áttu skemmri
veg að sækja. Austfirskir höfðingjar hafa því væntanlega haft minni áhrif á
löggjöf landsins en menn úr öðrum fjórðungum landsins (Bogi Th. Melsteð
1910:219).
Skrif fræðimanna um frásögnina af Brandkrossa er gott dæmi um það
hvemig vikið hefur verið að tengslum milli sagna frá Austfjörðum. Jón Jó-
hannesson segir að upphaf Brandkrossa þáttar bendi til þess að hann hafi verið
saminn sem viðauki framan við Droplaugarsona sögu og segir hann vera sér-
stakt upphaf sögunnar (1950:v, lxxxii-lxxxvi). Grímur M. Helgason og Vé-
steinn Ólason eru á sama máli og telja þáttinn „saminn til að skeyta framan
við Droplaugarsona sögu“ (1972:x). Sverrir Tómasson hefur leitt líkur að nán-
um tengslum Fljótsdæla sögu og Hrafnkels sögu (1994:787-799) en fram til
þessa hafa sögumar verið álitnar svo ólíkar að þær gætu vart tilheyrt sömu
bókmenntagrein.
Jafnframt álíta fræðimenn að samband sé á milli Þorsteins sögu hvíta og
Vopnfirðinga sögu, en síðasti kafli Þorsteins sögu er nánast samhljóða fyrsta
kafla Vopnfirðinga sögu. Áður fyrr töldu þeir að kaflinn væri viðauki eða inn-
gangur skrifara sem hefði þekkt Vopnfirðinga sögu (Jakobsen 1902-03:x-xi,
Finnur Jónsson 1923:507). Margt bendir á hinn bóginn til þess að tengslin
milli sagnanna séu nánari og að þau gefi tilefni til að líta á Þorsteins sögu
hvíta sem upphaf Vopnfirðinga sögu og að frásögnin af Þorsteini stangarhögg
geti verið framhald af Vopnfirðinga sögu. Sögumar þrjár, bindast saman efn-
islega þar sem þær fjalla allar um Þorstein hvíta og afkomendur hans. Hug-
myndafræðilegt viðhorf sagnanna spyrðir þær einnig saman því að þær em all-
ar sögur tveggja kynslóða þar sem afstaða eldri kynslóðar til hefndarsiðferðis
samfélagsins er önnur en hinnar yngri. Auk þess bendir sú staðreynd, að þeim
er skipað saman í handrit, til þess að skrifarar hafi álitið að þær tengdust.
2.1 Fljótsdæla saga - Hrafnkels saga
Fljótsdæla saga hefur um alllangt skeið verið talin það ung og öfgakennd að
hún geti naumast átt samleið með öðrum íslendingasögum og hefur Jón Jó-