Gripla - 01.01.2002, Blaðsíða 66

64
GRIPLA
hannesson (1950:xcix) af þeim sökum talið álitamál hvort sagan eigi að teljast
til íslenskra fomrita:
Fljótsdæla saga er síðgotungur í þeirri bókmenntagrein, sem kölluð er
íslendinga sögur. Þegar hún var saman sett, hafði engin Islendinga saga
verið samin um langt skeið, svo að kunnugt sé.
Stefán Karlsson hefur lengi verið þeirrar skoðunar að Fljótsdæla saga sé mun
eldri en talið hefur verið og hefur birt grein um rannsóknir sínar á aldri sög-
unnar. I greininni hrekur Stefán rök nokkurra fræðimanna sem hafa álitið að
sagan væri með yngri sögum en allmikill ágreiningur hefur verið meðal þeirra
um aldur hennar (1994:743-759). Það er niðurstaða Stefáns að Fljótsdæla
saga sé ekki samin löngu seinna en allar Islendingasögur. Hún sé varla yngri
en frá 14. öld og jafnvel frá aldamótum 1300 (1994:754).
Sverrir Tómasson hefur skrifað um byggingu Hrafnkels sögu þar sem hann
spyr hvort Hrafnkels saga geti ekki verið hluti af stærri heild og hvort þar sé
ekki um að ræða samsteypuverk (1994:796),
Austfirðinga sögu, sem sagt hefur frá ævum ættmenna Hrafnkels í
margar kynslóðir? í einu handriti sögunnar, AM 551 c 4to, fylgir hin
svokallaða Fljótsdæla saga strax á eftir Hrafnkels sögu.
Sverrir fjallar um evrópskt byggingarlag frásagna í grein sinni og bendir á að al-
gengasta aðferð miðaldahöfunda hafi verið að skipta frásögn í tvennt en að þeir
hafi jafnframt þekkt og notað fleiri aðferðir og vitnar í Eugéne Vinaver.3 Sverrir
telur að íslenskir ffæðimenn hafi ekki gefið þessu byggingarlagi nægilegan gaum
en Carol Clover hafi verið fyrst til að gera grein fyrir því í íslenskum miðalda-
bókmenntum og byggt rannsóknir sínar á skrifum Vinavers og Williams Ryd-
ings. Að mati Sverris þjónar tvískipt bygging Hrafhkels sögu ákveðnum tilgangi
höfundar. Hann bendir á tvískipta byggingu helgisagna og telur að það sama
gildi um byggingarlag veraldlegra sagna og heldur því ffam að með þekkingu á
þessu byggingarlagi hefðu ffæðimenn átt auðveldara með að skýra tengsl lengri
og styttri gerðar Gísla sögu og sömuleiðis Njáls sögu sem menn álitu að skiptist
í tvo hluta (1994:791-792). Það sama gildi um Hrafnkels sögu (1994:797-798):
3 Vinaver (1971:68-98) sá að tvískiptingin á ekki við um öll miðaldaverk og hann sýndi fram á
í bók sinni The Rise of Romance að amplificatio á ekki eingöngu við um stíl heldur líka um
byggingu. Þá er leitast við að þenja frásögnina út með því að auka við hana efni sem gjama er
endurtekið og stigmagnað (sjá 6. nmgr. á bls. 66).