Gripla - 01.01.2002, Side 78

76
GRIPLA
sé ekki sögð berum orðum. í framhaldinu fer Bjami af stað og þeir Þorsteinn
ganga til einvígis sem þeim hefur verið att út í. Þeir eigast við, en sættast heil-
um sáttum með því að lofa göfugmennsku hvors annars og ná því að koma á
jafnvægi á ný. Það er mjög auðvelt að líta á frásögnina af Þorsteini stangar-
högg sem framhald af Vopnfirðinga sögu og að þar sé verið að árétta enn frek-
ar nauðsyn þess að leggja af mannhefndir. Hér segir einnig frá afdrifum
Bjama Brodd-Helgasonar sem Vopnfirðinga saga getur ekki um. Hann sýnir
iðrun í Vopnfirðinga sögu og göfugmennsku í garð Þorkels Geitissonar. Hann
hefur sömu eigindir og Þorsteinn hvíti, langafi hans, sem bauð Þorsteini fagra
að flytja til Hofs og taka sæti Þorgils sonar síns. Þorsteinn stangarhögg fer
með Bjama til Hofs og fylgir honum til dauðadags. Hér er ennfremur ítrekað
hversu vel Bjama famaðist, sagt að hann hafi haldið vel virðingu sinni, gerst
trúmaður mikill, gengið suður og andast þar.
2.5 Tengsl Þorsteins sögu, Vopnfirðinga sögu og Þorsteinsþáttar stangarhöggs
Allt frá því að sögumar þrjár, Þorsteins saga hvíta, Vopnfirðinga saga og Þor-
steins þáttur stangarhöggs vom gefnar út í fyrsta sinn, af Gunnlaugi Þórðar-
syni árið 1848, hafa fræðimenn látið þær fylgjast að í útgáfum og hafa sumir
útgefendur gert grein fyrir því í formálsorðum.11 Það er einungis í útgáfu
Valdimars Asmundarsonar af Vopnfirðinga sögu sem frásagnir af Þorsteini
hvíta og Þorsteini stangarhögg em ekki gefnar út um leið og er þess þá getið
sérstaklega (1898:iv). Því er ljóst að í þeim útgáfum Islendingasagna þar sem
á annað borð er gerð einhver tilraun til flokkunar hafa útgefendur litið svo á
að sögumar þrjár ættu saman.
Eitt er það svið sem oft hefur orðið útundan við rannsóknir á miðaldasög-
um en það er hvemig varðveislu þeirra er háttað í handritum sem fræðimenn
fara eftir við útgáfur sínar. Flokkun útgefenda á sögunum á sér sjaldnast stoð
t handritum þótt það sé ekki einhlítt. Við rannsókn á handritum má hins veg-
ar oft álykta um viðhorf safnanda eða ritstjóra til efnisins og stundum má sjá
11 Jakob Jakobsen lætur sögumar fylgjast að og segir að þær eigi saman (1902—03:i). Hið sama
gerir Guðni Jónsson er hann gefur út Austfirðinga sögur og segir í formála að sögumar gerist
allar á Austfjörðum eða segi frá fólki úr þeim landshluta. Hann telur að Þorsteins saga hvíta sé
inngangur að Vopnfirðinga sögu sem sé „um atburðaröð framhald af Þorsteins sögu hvíta“ og
að Þorsteins saga stangarhöggs sé framhald af Vopnfirðinga sögu (1947:vii—viii). Jón Jó-
hannesson segist flokka sögumareftir landfræðilegri röð (1950:v) og Grímur M. Helgason og
Vésteinn Ólason ganga út frá sömu forsendum við útgáfu á sögunum (1972:vii).