Gripla - 01.01.2002, Page 91

HUGMYNDAHEIMUR VOPNFIRÐINGA SÖGU
89
3.2 Samskipti Brodd-Helga viö Höllu
Upphafsbardaginn og draumurinn mynda ramma um sögu Brodd-Helga og
tengjast heildarbyggingu hennar. Innan rammans fellur síðan áfellisdómur
höfundar. Það kemur vel fram þegar segir frá viðskilnaði Brodd-Helga við
Höllu konu sína. Þar er gagnrýni höfundar á framferði hans áberandi en óheil-
indi hans koma skýrt í ljós er Halla veikist og biðst úr búi, því að þá segir
Brodd-Helgi eitt við hana en gerir annað: „Eg þykist vel kvongaður og ætla eg
að una þessu meðan okkart líf vinnst“ (1992). Þegar Halla biður um skilnað-
inn er sagt: „En það var þá siðvenja að biðjast úr búi í þær mundir“ (1992).17
í skrifum um stórlyndi og skörungsskap kvenna í öðrum Austfirðingasögum
kemur á hinn bóginn fram hversu mikilvæg staða konu á heimili var til foma
og að sæmd hennar var undir því komin að hún hugsaði vel um bú sitt. Þannig
varð kona ætíð að bera höfuðið hátt og vera reiðubúin til að vera í forsvari
fyrir öllu innan stokks ef hún vildi halda virðingu sinni (Guðrún Ingólfsdóttir
1992:124-134, 1994:267).
í framhaldinu þykir framkoma Brodd-Helga við Höllu vítaverð. Hér
verður trygglyndi Höllu einnig andstæða við framhleypni Þorgerðar silfru sem
býður Brodd-Helga strax til sín og hann fastnar sér hana. Höllu þykir það bera
of brátt að en samþykkir samt að vera áfram að Hofi og fer ekki fyrr en Þor-
gerður silfra kemur. Halla fer síðan slypp frá búinu og varpa samskipti þessi á
allan hátt neikvæðu ljósi á Brodd-Helga. Viðumefni Þorgerðar, silfra, bendir
til þess að hún hafí verið skrautgjöm og borið silfurgripi.18 Það sama á raunar
við um Brodd-Helga; í sögunni er hann sagður skrautmenni mikið og það gæti
verið ytri birting ágimdarinnar sem einkennir hann.
Veikindi Höllu em alvarleg og líklegt að hún hafí haft sullaveiki.19 Það er
11 Jón Jóhannesson hefur bent á að þessi skýring eigi sér enga stoð (IF XI:36, 2. nmgr., sjá einnig
Jochens 1995:59).
18 Jón Jóhannesson ÍF XI:36, 3. nmgr. Viðumefnið silfri merkir m.a. ‘silfurauðugur maður’ (Ás-
geir Blöndal Magnússon 1989:815).
19 Skúli V. Guðjónsson hefur skrifað um hörgulsjúkdóma og önnur mannamein í fomnorrænum
bókmenntum. Hann telur ekki öruggt að Halla hafi haft sullaveiki því vökvinn sem kemur úr
meininu er tær en ekki gruggugur eins og hefði mátt vænta úr sulli. En frásögnin af þvf þegar
Brodd-Helgi hleypir úr sullinum sýni að miðaldamenn kunnu ýmislegt fyrir sér í skurð-
lækningum þótt ekki sé getið um hvemig tæki þeir notuðu (1949:39, 51). Sigurður Samúelsson
(1998:30-34) er ekki sammála þessu og telur einsætt að vökvasöfnun í kviði Höllu sé af völdum
sullaveiki og kviðástungan sem Brodd-Helgi gerir sé „fyrsta ritaða heimildin í bókmenntum
okkar um kviðarholsástungu vegna sullaveiki" (1998:32).
Auk þess má sjá við athugun á orðinu sullur í orðabókum að þar kemur ekkert fram sem
útilokar að sá sem er með sull haft sullaveiki, þvert á móti bendir allt til að svo sé. I Islenskri