Gripla - 01.01.2002, Síða 157

ABRAHAM, NJÁLL OG BYRON
155
ætlið nokkuð að að gera ef yðvar er illa leitað. En ef þér hefðuð við
mig um ráðið í fyrstu þá mundi aldrei orði á hafa verið komið og
mundi yður þá engi svívirðing að verða. En nú hafið þér af hina mestu
raun og mun það þó svo aukanda fara um yðra svívirðing að þér mun-
uð ekki fá að gert fyrr en þér leggið vandræði á yður og vegið með
vopnum og er því langa nót að draga (91. kafli).
Grjótármenn eru með öðrum orðum ginntir til þess að viðhafa ósæmilegt
orðalag til þess að Njálssynir geti klekkt á þeim án þess að fá almenningsálit-
ið upp á móti sér.
Næsta flétta Njáls er svo auðvitað sú þegar hann beitir Katli tengdasyni
sínum fyrir sig til þess að ná sáttum, og til þess að ná Höskuldi í fóstur til sín.
Hann lætur Ketil fyrst taka Höskuld í fóstur og tekur hann síðan af Katli.
Bergþóra er þá orðin fóstra bamabams Hallgerðar eins og við vitum og hug-
myndin auðvitað sú að með því að tengja saman ættimar náist friður. Hér er
gengið út frá því að Njáll framkvæmi samkvæmt áætlun og það er gert vegna
þess hve mikið sagan leggur upp úr gáfum hans. Það er ólíklegt að tilfinning-
ar ráði gjörðum hans án þess að hann skilji hvað hann er að gera. Þannig skildi
Einar Ól. Sveinsson þó söguna þegar hann skrifaði bók sína A Njálsbúö. Það
háir túlkun Einars að mínu mati hve trúr hann er samtíma sínum og vill afsaka
Njál og gera hlut hans sem mestan. Einar hvikar aldrei frá þeim forsendum
sínum að Njáll sé góður og hjartahlýr sómamaður. Hann rekur það hvemig
Njáll gefur ráð sem miða að því að: „afla sonum hans sakargifta á hendur
þeim Þráni, fá óvinina sjálfa til að vinna verk, sem endist þeim til höfuðs-
bana“ (EinarÓl. Sveinsson 1943:137).
Síðan telur Einar að góðsemi Njáls blandist sjálfsbjargarhvöt hans og taki
völdin af skynseminni.7 Hér hefur þjóðemisást Einars gert honum grikk að
mínu mati. Hann vill að Njáll sé sannur íslendingur og hetja og ekkert geti
orðið honum að falli annað en togstreita milli jákvæðra eiginleika — í þessu
tilviki milli gáfna og góðmennsku. Það er vissulega rétt hjá Einari að í sög-
unni er Njáll gerður að gáfuðum og góðum manni en þessir eiginleikar togast
ekki á eða taka völdin hvor af öðmm. Richard Allen telur að Merði takist að
rægja Höskuld og sannfæra Njálssyni vegna þess að innst inni trúi þeir því
7 „Eftir víg Þráins, sem Njáll hafði stutt að með mikilli slægð, þó að ekki væri það af fúsum
vilja, hefst nýr þáttur í sögu hans: vilji hans til að bjarga sér og sonum sínum frá glötun bland-
ast á kynlegan hátt góðvild hans, og að öllu samanlögðu ber góðvildin vizkuna ofurliði. Það er
þegar hann tekur Höskuld Þráinsson í fóstur" (Einar Ól. Sveinsson 1943:139).