Gripla - 01.01.2002, Qupperneq 158

156
GRIPLA
ekki að Höskuldur geti nokkru sinni fyrirgefið víg Þráins föður síns.8 Þetta er
góð skýring meðal annars vegna þess að hún skýrir sjálfkrafa ýmislegt annað
eins og til dæmis það hvers vegna Skarphéðinn hefur geymt jaxlana úr Þráni í
pússi sínu. Allar persónur sögunnar hljóta að sjá að hér er teflt á tæpasta vað.
Þegar Höskuldur er tekinn í fóstur er það með öðmm orðum sagt bæði til
þess að sýna vinsemd og virðingu og til þess að beita ættrækni fjölskyldunn-
ar gegn heiftrækni fæðardeilunnar. Miðað við innsæið og rökvísina sem gerð
hefur verið grein fyrir hér að framan þá ætti Njáll að gera sér grein fyrir þessu.
Hann þekkir Skarphéðin að minnsta kosti nægilega vel til þess að hann
heldur honum alltaf frá atburðum þangað til ekki verður umflúið að beita
vopnum. Ymis dæmi fleiri eru um að hann geri sér glögga grein fyrir skapferli
sinna heimilismanna. Hann gerir sér með öðrum orðum væntanlega grein fyr-
ir því að það er hættuspil að taka Höskuld í fóstur og hann reynir að hækka
hann í tign til þess að ná með því stjóm yfir þeim aðstandendum Höskulds
sem ekki em í fjölskyldu Njáls. Hinum hefur hann fram að þessu getað stjóm-
að, nema Bergþóm í húskarlavígunum. En þó að hún sé stórveldi er hún að
öðm jöfnu hlynnt bónda sínum og ráðstöfunum hans.
Kvonfang Höskuldar Þráinssonar er næsta tilefni Njáls til þess að móta at-
burðarás. Sá Njáll sem hér er sagt frá vflar ekki fyrir sér að ljúga alla vini sína
fulla þetta sumar þegar þeir koma og biðja hann ráða — mál leysast ekki á
þingi og það er að ráði Njáls tekinn upp fimmtardómur og ný goðorð. Hér
telja sagnfræðingar öruggt að frásögn Njálu standist ekki en það skiptir ekki
máli fyrir hugsun sögunnar (Armann Jakobsson 1996:217-233, íslendinga-
bók: 19). Einar Ól. Sveinsson segir um þetta að hér blandist saman heiðarleg-
ur, en þó eigingjam tilgangur, slægðarleg og ábyrgðarlaus aðferð og merkileg
félagsleg endurbót (1943:137). Ef til vill er heppilegra að einfalda málið og
segja að ráðagerðir Njáls og tilfæringar með fólk í fjölskyldunni færist með
þessu atviki inn á svið þjóðlífsins og þar með segi sagan lesendum að þegar
vel gangi séu engin endamörk á ráðsnilld Njáls.
Höskuldur Þráinsson fær brúði sína, lögum þjóðfélagsins er breytt til þess
að það megi verða, Njáll hefur sitt fram. Hann er faðirinn sem hefur syni sína
hjá sér og tengdasynimir Kári og Ketill em honum nánir. Skarphéðinn er Njáli
erfiðastur af sonum, fóstursonum og tengdasonum.
Bamsmæður Njáls eru þó kræfastar í því að hafa lausnir hans og aðferðir
8 „Mgrðr’s success in tuming the Njálssons against Hgskuldr depends in part on their unstated
reluctance to believe that Hgskuldr can in truth forgive their slaying of his father, Þráinn"
(Allen 1971:122).