Gripla - 01.01.2002, Side 214

212
GRIPLA
Ekki veit ég hvort Finnur fer rétt með og ef til vill er ástæðulaust að rengja
hann. Hinu er ekki að leyna að mér sýnist svo að þeir Sveinbjöm og Jón hafi
gert sér grein fyrir því að verkið var kennslubók og enginn einn texti var full-
trúi fyrir upphaflegt verk. En eins og mönnum er kunnugt, þá vildi Finnur
Jónsson ekki una þessu; hann, W. van Eeden og R. C. Boer gerðu hver með
sínum hætti umfangsmiklar athuganir á handritunum sem segja má að hafi leitt
til útgáfu Finns 1931. Hann beitir þar í aðalatriðum aðferð Lachmanns en segja
verður honum til hróss að hann gefur Snorra Eddu ekki út eftir stofnriti, endur-
gerir textann ekki í samræmi við eigin ættarskrá handrita heldur leggur texta
Konungsbókar til grundvallar með orðamun úr hinum handritunum. Hann er
trúr þeirri vinnuaðferð sem hann lýsir í ævisögu sinni með þessum orðum:
Við útgáfur af sögum hef jeg fylgt þeirri reglu að fylgja sem næst einu
og þá því elsta og besta, en aðeins leiðrjetta það eftir öðmm handritum,
þar sem þau voru til; en að blanda saman textunum og búa til úr þeim
aðaltexta, hef jeg álitið alveg rángt (1936:171).
Orð Finns eru vísbending um að hann hafi fylgst með í umræðu textafræðinga
á öndverðri 20. öld, þekkt gagnrýni Bédiers á aðferðir Lachmanns. Annað mál
er svo hvort við eigum að skilja orð Uppsalabókar eins og Rask.
Eg hef rakið þetta efni hér því að fyrri útgefendur norrænna texta hafa
glögglega séð að aðferðafræði Lachmanns dugði ekki í öllum tilvikum. En
þeir töldu sig ekki vera að gefa út eftir neinni nýrri textafræði.
VI
En nú víkur sögunni til Þýskalands. Árið 1996 kom út mikil bók um Niblun-
genklage eftir sagnfræðinginn Joachim Bumke. Hann réðist til atlögu við alda-
gamlar skoðanir á texta kvæðisins sem hann skipti síðan niður í fjórar gerðir,
enda heitir bók hans Die vier Fassungen der Niblungenklage. í stuttu máli
sagt þá olli bókin miklu uppnámi meðal fflólóga Þýskalands og einn kunnasti
fræðimaður Þjóðverja, Wemer Schröder skrifaði hvassyrta grein í Mittellatein-
isches Jahrbuch (1998) þar sem hann spurði hvort útgefendum miðháþýskra
texta væri ekki óhætt að hætta öllu útgáfuamstri, þar sem Bumke hefði varpað
150 ára vinnu þýskra textafræðinga fyrir róða. Schröder vék réttilega að öfg-
unum í málflutningi Bumke og benti á að hann hefði tekið of mikið mark á
Bemard Cerquiglini (1989) sem hélt því fram að enginn væri höfundurinn á