Gripla - 01.01.2002, Qupperneq 223

FYRSTU LÍNUK Á BLAÐSÍÐUM SKINNHANDRITA
221
3. Athugunin
Fyrir styrk sem ég fékk úthlutað úr Rannsóknasjóði Háskóla Islands og jafn-
framt forverkefnisstyrk frá Rannsóknaráði íslands (sem hér með er þakkað
fyrir!) unnu meistaranemarnir Drífa Kristín Þrastardóttir og Karl Oskar
Ólafsson ötullega að handritamælingum á Stofnun Áma Magnússonar í
Reykjavík um sumar og haust árið 2001. Meðal þess sem þau gáfu gaum var
hvort skrifað væri undir eða yfir efsta strik. Athugunin náði til 80 skinnhand-
rita. Magnús Lyngdal Magnússon, einnig meistaranemi, athugaði þetta atriði
eitt og sér í 120 handritum til viðbótar á Det amamagnæanske institut í Kaup-
mannahöfn vorið 2002. Handrit vom skoðuð en ekki ljósmyndir. Samanlagt
eru þetta 200 handrit og sést skipting á aldir í töflu 1. í úrtakinu eru 29 norsk
handrit, svo sem til samanburðar, 25 þeirra með landslögum Magnúsar kon-
ungs Hákonarsonar frá 1274. Aldursákvörðun handrita fram um miðja 16. öld
miðast við skrá Orðabókar Ámanefndar í Kaupmannahöfn (Ordbog:432-494).
Um handrit frá síðari hluta 16. aldar er byggt á viðteknum handritaskrám. I
lok greinarinnar er skrá yftr handritin sem vom athuguð. Niðurstöður urðu
nokkuð flóknari en ég bjóst við.
Tafla 1. Aldursdreifing og uppruni handrita í úrtaki.
Aldir íslensk Norsk Alls
1201-1300 18 8 26
1301-1400 71 19 90
1401-1500 50 2 52
1501-1600 32 0 32
Samtals 171 29 200
Línustrikun sést ekki alltaf vel í handritum og í mörgum mótar aðeins fyrir
strikum á fáeinum blaðsíðum. í allnokkmm íslenskum handritum sem vom
skoðuð sjást hreint engin ummerki um aðferð, hvort sem það er vegna þess að
strikin em horfin eða að skrifað var beint á síðumar — in campo aperto á ít-
ölsku (Maniaci 1998:158). í mörgum handritum er líka aðeins fyrir að fara
götum eða rifum á spássíum en engin merki línustrikunar em sjáanleg eða þau
eru svo ógreinileg að vonlítið er að segja með vissu hver aðferðin er. Ná-
kvæmari athuganir, til dæmis með smásjá, þarf til að ákvarða hvort líklegra sé
að blek, blý eða þurr línustrikun hverfi fremur en önnur. Eins kemur til greina
að göt og rifur hafi verið látin nægja sem viðmiðun fyrir augað, þótt ekki sé
það líklegt. Loks er þess að geta að stundum er fleíri en einni aðferð beitt í
einu handriti og er hér miðað við það sem meira er um.