Gripla - 01.01.2002, Page 264

262
GRIPLA
Ritarar S hafa verið kaþólskir, ef marka má bænaáköll á spássíum,
dýrlinganöfn og ekki síst þá venju að binda nafn Jesú efst á hverja síðu
... Þetta gæti styrkt aldursgreiningu handritsins..., þ.e. að það sé skrif-
að um siðaskipti, því að ekki mun hafa tíðkast að rita nafn Jesú á
spássíur handrita fyrir þann tíma (um 1550), þótt nöfn dýrlinga komi
víða fyrir með sama hætti. (xxxiii)
í grein Jóns kemur ekkert fram um það að menn hafi fyrst tekið að rita nafn
Jesú á spássíur um siðaskipti og engin frekari heimild er tilgreind — æskilegt
hefði verið að Aðalheiður gerði betri grein fyrir því hvaðan hún hefur þetta.
III
Næst skal vikið að handriti því sem geymir B-gerð Úlfhams sögu, Kall 613
4to. Umfjöllun sína um það byggir doktorsefni að verulegu leyti á eigin athug-
unum og færir sannfærandi rök fyrir því að handritið hafi Jón Olafsson úr
Grunnavík skrifað sem kennslukver fyrir frænku sína Ragnheiði Einarsdóttur,
sem síðar varð húsfreyja að Reynistað og móðir þeirra Reynistaðarbræðra.
Umræðu um handritið tengir Aðalheiður athugun á þeim breytingum sem
söguefni Úlfhams sögu tekur í meðförum Jóns. Hún sýnir í kafla 4.2. t.d. fram
á hvemig Jón heldur fram vaskleik karlmannanna í sögunni og gerir heldur
meira úr afrekum þeirra en gert er í rímunum, jafnframt því sem hann dregur
úr hreysti og glæsileik kvenpersónanna. Einnig leitast Jón við að fella söguna
að stöðluðu formi stjúpusagna og gerir því Hildi drottningu að stjúpu Úlfhams
en í rímunum er hún móðir hans. Aðalheiður telur að breytingar Jóns megi
skýra út frá uppeldissjónarmiðum; að hann hafi búið sögunni það form sem
hann áleit að hæfði ungri heimasætu og með breytingum sínum ýtt undir þá
túlkun á söguefninu sem féll að hans hugmyndum um hlutverk karla og
kvenna, hugmyndum sem ætla má að hann telji æskilegt að Ragnheiður til-
einki sér. Þessi umræða um umsköpun Jóns á Úlfhams sögu er vel rökstudd og
áhugaverð.
Doktorsefni hefur einnig skoðað athugasemdir og útleggingar Jóns við
aðra sögu í handritinu, söguna um Laurins dvergakóng, og bendir á að athug-
un á öðruefni handritsins geti rennt frekari stoðum undir þá kenningu að hlut-
verk bókarinnar hafi stýrt því hvaða sögur völdust í hana og hvemig búning-
ur þeim var búinn. Aðalheiður segir: