Gripla - 01.01.2002, Qupperneq 268

266
GRIPLA
bundna textafræði annars vegar og það sem nefnt hefur verið nýja fílólógían
hins vegar. Aðalheiður vrkur stuttlega að þessum ólfku stefnum innan texta-
fræðinnar í formála sínum en án þess að vísa til neinnar af þeim fjölmörgu
greinum sem skrifaðar hafa verið á undanförnum árum um þessi efni. Til
dæmis má nefna að eitt hefti tímaritsins Speculum var helgað umræðu um
nýju textafræðina (og þar mun raunar hugtakið „New Philology" hafa komið
einna fyrst fram, sjá Nichols 1990). Þremur árum síðar birtust í Scandinavian
Studies tvær greinar um sama efni en miðaðar við norræn fræði (Jorgensen
1993 og Wolf 1993), og norræn fræði og nýja fílólógían eru líka til umræðu í
nýlegu ráðstefnuriti frá háskólanum í Gautaborg (sjá Kristinn Jóhannesson
o.fl. 2000). Ekkert þessara rita er að finna í heimildaskrá Úlfhams sögu sem ef
til vill kæmi ekki að sök nema fyrir það að Aðalheiður segir í formála sínum
að viðfangsefni hennar kalli á „sameiningu hinnar hefðbundnu „norrænu
textafræði“ og þeirrar nýju“ (vii). Utgáfa hennar er m.ö.o. tilraun til þess að
nýta sér í senn gömul og ný viðhorf og aðferðir. Það er því ekki óeðlilegt að
búast við að hún setti aðferð sína með skýrari hætti í samhengi við nýjustu
umræðu innan fræðasviðsins.
Sú útgáfuaðferð sem Aðalheiður kennir við norræna textafræði er fólgin í
því að gefa texta verks út eftir einu handriti, sem útgefandi telur, eftir ná-
kvæma könnun allra handrita, geyma bestan texta. Leshætti sem taldir eru
hafa brenglast í þessu aðalhandriti má hins vegar leiðrétta með því að taka upp
(upprunalegri) leshætti úr handritum skyldum aðaltexta. Þessi aðferð hefur
sætt ýmis konar gagnrýni, m.a. nú í seinni tíð fyrir það að líta svo á að til sé
óbreytanlegur eða „fixed“ texti og gera of lítið úr þýðingu þeirra látlausu
breytinga textans sem handritageymdin vitnar um. Þeir sem fara fram undir
merkjum nýju textafræðinnar vilja beina sjónum að einstökum handritum, oft
og tíðum með áherslu á það umhverfi sem skóp þau. Aðalheiður fylgir þeim
að málum að því leyti að hún vill með útgáfu sinni sýna ólíka texta sama
söguefnis. Hins vegar virðist hún fylgja hugmyndafræði gömlu textafræðinn-
ar þegar hún lokar Jónas dyravörð úti.
Hefðbundna textafræðin leiðir hana líka út í all flókna stemmagerð þar
sem hún reynir að sýna fram á hvemig öll varðveitt handrit Vargstakna og Ulf-
hams sögu tengjast, sumpart gegnum glataða milliliði. Sumt af því erfiði, sem
teygir sig yfir tæpar 40 síður í bókinni, skilar litlu; einkum hef ég efasemdir
um tilraunir doktorsefnis til þess að hneppa A-gerð Úlfhams sögu saman við
hinar prósagerðimar með því að gera ráð fyrir að allar gerðimar byggi á nú
glataðri fmmgerð C-textans. Hafa ber í huga að hvað prósagerðunum viðvík-
ur er beinlínis um ólíka texta að ræða en ekki nokkur handrit texta sem segja