Dagblaðið Vísir - DV - 26.11.2007, Blaðsíða 24

24 MÁNUDAGUR 26. NÓVEMBER 2007
Fókus DV

HEKKA ÍSLAM)
Hvar er tata-
tatatamm?
Fegurðarsamkeppnir eru orðnar
öðruvísi en þær voru á mínum
uppvaxtarárum þegar ég gladd-
ist í gegnum tárin með Hófí,
Lindu, Þór Jósefs og því fagra
fólki öllu. Allavega ef marka má
herra fsland-keppnina sem sýnd
var á SkjáEinum. Það vantar ekki
að þetta voru flestallir vörpuleg-
ir piltar, en hvað er málið með
leiklistina og húsgagnaburðinn?
Það var kjánalegra en tárum
taki atriðið þar sem þeir þótt-
ust nývaknaðir og vera að taka
sig til fyrir daginn og svo þegar
þeir báru húsgögn inn og út af
horfði á
Herra Island
■k irk'k'k
sviðinu. Þetta var samt ekki al-
slæmt; ég hafði til dæmis gaman
af fótboltaleiknum við kvennalið
Fylkis. Kynnirinn Nadia fannst
mér komast ágætlega frá sínu,
en rosalega fannst mér það
draga úr spennunni að hafa ekki
stefið fræga, „tatatatatatatatatat
ammmm!", áður en tilkynnt var
um sigurvegarann.
SILFUR KGILS
avivoa>i £ 'aiaNnaanaN3 T'NOSsaanois aAnvA i
LEIKDÓMUR
Sama gamla
tuggan
Það var nóg um að vera hjá Agli
í Silfrinu í gær. Egill sjálfur var
hálfsyfjaður í upphafi þáttarins,
en tókst að bjarga sér fyrir hom
með glottinu. f upphafl þáttarins
var rætt um launamun kynjanna
og fleira. Oddný Sturlu var mjög
góð. Svo í næsta holli komu Guð-
mundur Gunnars og Ami Þór
Árnason. Fóru mikinn, en spjallið
reis hæst þegar talað var um mál-
efni útíendinga og innflytjenda.
Fjölmiðlar verða að róa þessa
umræðu niður áður en það verður
allt vitlaust. Svo kom Óttar Guð-
mundsson geðlæknir og ræddi um
lóbótómíur og bókina um Klepp.
Nokkuð merkilegt. Sigmundur
Ernir og Guðni Ágústsson mættu
svo til þess að ræða bókina, sem
verður líklega mál málanna fyrir
þessi jól. Silfrið er alltaf jafnvand-
að og fágað. Mér finnst að Egill
ætti að prófa að fara að fordæmi
Bandaríkjamanna og fá skrautíegri
persónuleika til þess að mæta í
þáttinn áður en hann staðnar full-
komlega.
sínu öllu saman, og halda okkur föngnum til loka.
Við brosum að þeim, skellum stundum upp úr -
en hláturinn þagnar nánast um leið, maður verður
aftur alvarlegur um stund, þá gerist enn eitthvað
fyndið, við förum aftur að hlæja, hláturinn víkur
fýrir brosi - en brosið stirðnar og fýrr en varir situr
maður með lítið tár á hvarmi, jafnvel kökk í hálsi.
Ég kann ekki að útskýra þennan leyndardóm,
hinn eilífa leyndardóm trúðsins sem getur sveiflað
okkur svona á milli hláturs og gráts. Ef til vill er
skýringin sú að okkur finnist flestum þetta líf okkar
stundum vera kómedía, stundum tragedía - og að
við vitum sjaldnast hvort það er fremur! Er það
það sem trúðurinn er að segja okkur? Ég veit það
ekki; ég veit aðeins að þarna er eitthvað dularfullt
sem mér finnst stórkostlegt að leiklistin skuli
geta tjáð. Og þegar ég geng út úr leikhúsinu eftir
svona sýningu er ég aftur orðinn viss í minni sök,
þeirri sök sem fýrir margt löngu leiddi mig ungan
græningja út á brautir listar þar sem maður fær
svo oft yfir sig rusl og jafnvel hreina þvælu: lifandi
leikhús, raunverulegt lifandi leikhús, borið uppi af
ósvikinni, gegnheilli fagmennsku og djúpstæðri,
einlægri þörf til að tjá eitthvað sem skiptir
leikarana og okkur öll máli, slíkt leikhús er og
verður „það mesta í heimi" eins og Indriði sálugi
Einarsson orðaði það. Slíkt leikhús gefur okkur
eitthvað sem bíómyndin með allri sinni tækni,
öllu sínu brelluverki og makalausu áhrifatækjum,
myndi aldrei geta bætt upp, ef það hyrfi. En töfra
listarinnar skilgreini ég ekki og get ekki veitt öðrum
hlutdeild í þeim með orðum.
Ég ætla því að láta ógert að skrifa krítík um
þessa sýningu. Þessir listamenn þurfa ekki á
minni krítík að halda, áhorfendur varla heldur.
Þetta er list sem hver og einn á að fá að túlka
eins og honum líst. Þú getur séð út úr henni allt
annað en ég - án þess ég sé með því að segja að öll
túlkun, allir dómar hljóti að vera jafngildir. Ef þú
vilt á annað borð setja fram ákveðna túlkun, fella
ákveðinn dóm, verðurðu að geta stutt hann með
beinum vísunum í það sem gerðist á sviðinu. Ef þú
segist hafa gengið ósnortinn út, þá get ég hvorki
borið brigður á það né gert neitt til að hjálpa þér.
Ég myndi í hæsta lagi leyfa mér, í allri hógværð
og kurteisi, að ráðleggja þér að gefa þessu annan
séns, vera þá óhræddur við að hlæja eins og lítill
krakki að slapp-stikkinu, dást að vandlega unnum
smáatriðunum og alls ekki hafa áhyggjur þótt þú
náir því ekki í hvert einasta skipti hvað leikendur
eru að fara. Þetta verður hvort eð er aldrei
leiðinlegt, það er sífellt eitthvað nýtt að gerast, og
þó maður verði stundum eitt stórt spurningamerki
kemur alltaf að því að eitthvað hrífur mann, snertir
við þeim stöðvum tilfinninganna sem eru ekkert
allt of virkar dags daglega. Yfirþyrmandi tónlistin,
voldug, draumkennd, sposk og ógnvekjandi,
og íjölbreyttar, litsterkar bylgjur ljósanna spilla
veislunni ekki heldur. Og hér er allt í lagi að láta
sviðspallinn sporðreisast af því að maður þykist
geta séð einhverja meiningu með því.
Stóri Þjóðleikhússalurinn var þéttsetinn á
fimmtudagskvöldið og leikhúsfólk áberandi. Við-
tökur voru mjög góðar, en síst hlýlegri en þessir
snillingar áttu skilið. Ég sá reyndar ekki hvort þarna
voru margir af hinum framsæknu listamönnum
Leikfélags Reykjavíkur, en ég vona - þeirra sjálfra
vegna og okkar allra - að þeir hafi ekki látið sig
vanta. Eins ætla ég að rétt að vona að nemendur
Listaháskólans hafi fjölmennt. Állir, sem eru ungir
í listinni, þurfa að setjast við fótskör meistaranna
- og þá er eins gott að finna réttu meistarana, en
láta gervimennin eiga sig. Það mun alltaf fara með
þau eins og upptrekkta næturgalann í ævintýr-
inu hans H.C. Andersens; þau úreldast og klikka
og enda á ruslahaugnum, þegar glamúrinn er far-
inn af þeim. En þannig fer ekki með trúðinn, hinn
ævaforna förunaut mannskepnunnar sem ger-
ir allt í senn: hlægir okkur, hrellir og huggar, ger-
ir okkur óumræðilega sorgmædd og óumræðilega
glöð. Fyrir því er þessi sýning alveg hreint óborg-
anleg sönnun.
Verm velkominn, Kristján, og megum við fá að
njóta listar þinnar sem lengst og best!
„Loksins, loksins," sagði ritdómarinn og lagði
frá sér Vefarann mikla - ætíi það sé ekki í eina
skiptið sem ummæli gagnrýnanda hafa orðið
fleyg í íslensku máli? Hvað sem því líður: eftir
langt og dapurt og drungalegt leikhúshaust, með
umhleypingum og dimmviðri og allt of fáum
fögrum vetrardögum inn á milli, kom loksins að
því: við fengum að sjá eitthvað almennilegt hér í
höfuðstaðnum. Kristján Ingimarsson kom hingað
með leikhóp sinn, Neander, og sýndi nýjustu
sýningu sína, Frelsarann (á dönsku Frelserens
genkomst), á stóra sviði Þjóðleikhússins
síðastíiðið fimmtudagskvöld. Enn verð ég að hafa
allt í sama orðinu, þakka Þjóðleikhúsinu og átelja
það: leikhúsið á sannarlega lof skilið fýrir að gefa
okkur tækifæri til að njóta slíkrar listar, en það nær
ekki nokkurri átt að hafa aðeins eina sýningu. L.A.
stóð sig betur, það sýndi þó tvisvar. Þegar þessi
orð birtast í DV eru gestirnir farnir eftir örskamma
viðstöðu.
Eitt sinn byrjuðu leikdómarar gjarnan á því
að rekja söguþráð verksins, útlista efni þess fýrir
lesendum. Hér væri það út í hött. Frelsari Kristjáns
Ingimarssonar er hreinn og tær sviðsskáldskapur,
án orða og - að því er mér virtist - án samfelldrar
sögu, eða tilraunar til að segja sögu. Nú er ég að
vísu svo gamaldags að ég vil alls ekki að leikhúsið
týni getu sinni til að segja sögur og lýsa fólki,
rétt eins og Shakespeare og Ibsen og allir þessir
gömlu gerðu svo vel. En að þessu sinni saknaði
ég ekki sögunnar - og af undirtektum áhorfenda
í Þjóðleikhúsinu heyrðust mér þeir ekki gera það
heldur. Hér er einfaldlega skáldað í rýmið með
hjálp fáeinna leikmuna og alhliða líkamsbeitingar
sem er í sjaldséðum gæðaflokki. Einhvern heyrði
ég kvarta undan því að meiningin væri ekki nógu
skýr með þessu, kannski saknaði hann góðs
boðskapar að fara heim með í vasanum; ég gerði
það ekki. Mér nægði að hrífast af því sem fram fór.
Sviðsskáldskap eins og þennan held ég sé
nefnilega aðeins hægt að meðtaka á einn hátt:
með því að hafa augun opin og vera tilbúinn að
njóta þess sem ber fyrir augu og eyru. Á sviðinu
eru þrír leikarar, þrír trúðar - í hinni klassísku,
jákvæðu merkingu þess orðs, svona trúðar eins og
Chaplin var eða hirðfíflið hans Lés konungs sem
eitt sagði sannleikann á meðan kóngurinn og allir
hinir létu eins og fífl. Þessir trúðar ná okkur strax
á sitt vald með hreyfingum, svipbrigðum, látæði
Handrit: Kristján Ingimarsson
Leikstjórn: Jón Páll Eyjólfsson
Sviðsmynd:Kristian Knudsen
Tónlist: Rúnar Þór Magnússon
Lýsing: Aðalsteinn Stefánsson
L'-' !*£í«£
Jón Viöar Jonsson
leiklistargagnrýnandi
HVAÐ VEISTU?
1. Hvað heitir verðandi RfKISSAKSÓKNARI?
2. Hvað heitir nýjasta bók EINARS KÁRASONAR?
3. Hverjir slógu ENGLENDINGA út úr Evrópukeppni landsliða á dögunum?
„Sviðsskáldskap eins og
þennan held ég sé nefni-
lega aðeins hægt að með-
taka á einn hátt: með því
að hafa augun opin og
vera tilbúinn að njóta þess
sem ber fyrir augu og eyru.
f
41 j