Málfregnir - 01.05.1987, Blaðsíða 3

Ný stafrófsröð í símaskrá
og þjóðskrá
Um þessar mundir er Símaskrá 1987 að
koma út, og má búast við að einhverjum
bregði í brún. í nýju símaskránni erfylgt
öðrum röðunarreglum en áður hafa tíðk-
ast í því riti. Aðalbreytingin er sú að nú
er gerður greinarmunur á broddlausum
stöfum og samsvarandi stöfum með
broddi. Fyrst kemur a, síðan á o.s.frv.
Þessi umskipti eiga sér nokkur tildrög
sem rétt þykir að gera grein fyrir hér.
Eins og kunnugt er hefir íslensk staf-
rófsröð verið talsvert á reiki. Það kom
ekki mjög að sök meðan almenningur
þurfti lítið á stafrófsröðuðum skrám að
halda. En nú er öldin önnur. Raunar er
fyrir löngu orðið tímabært að koma festu
á íslenska stafrófsröð og fylgja sömu
meginreglum um röðun í öllum helstu
skrám sem fólk þarf að nota, símaskrá,
þjóðskrá, spjaldskrá bókasafna og orða-
bókum. Mestum ruglingi hefir valdið að
í sumum skrám er virtur munur á a-i og
á-i, e-i og é-i o.s.frv. (sérröðun), en í
öðrum ekki (samröðun).
Vorið 1982 átti íslensk málnefnd
frumkvæði að nokkurri umræðu um tölvu-
áritun á opinberum eyðublöðum, tölvu-
skráningu þjóðskrárinnar o.fl. og bauð
til sín fulltrúum nokkurra opinberra
stofnana til viðræðu uni þau mál.
Á fundi nefndarinnar 21. desember
1982 var samþykkt ályktun um þetta
efni, og var hún send fjölmiðlum til birt-
ingar ásamt greinargerð (sjá Frétlabréf
Islenskrar málnefndar 2. árg., 1. tbl.
1983, bls. 3-5). Þar er m.a. hvatt til þess
að gerður sé réttur greinarmunur á sér-
hljóðum með broddi og án brodds og á
hástöfum og lágstöfum og enn fremur að
heimilisfang sé haft í þágufalli þegar það
fylgir nafni á viðtakanda sendingar.
Snemma árs 1985 barst málnefndinni
bréf frá Hagstofu íslands, dags. 25.
febrúar, þar sem skýrt er frá því að
unnið sé að endurskipulagningu
þjóðskrár. Þar kemur m.a. fram að
nauðsynlegt verði „að stafrófsraða
þjóðskrá eftir bókstöfum í stað þess að
nú er raðað eftir tölum“, eins og segir í
bréfi hagstofustjóra. í öðru lagi á að
leiðrétta „orðaritun þannig að farið
verði að nota broddstafi svo og lágstafi
þar sem við á“, og í þriðja lagi er fyrir-
hugað að heimilisföng „verði skráð bæði
í nefnifalli og þágufalli til þess að unnt sé
að beita skránni skammlaust til áritunar
á bréf“. Þess er síðan farið á leit við mál-
nefndina að hún láti Hagstofunni í té
„álit sitt á hvernig þjóðskránni skuli
skipað í stafrófsröð".
Islensk málnefnd fagnaði þessum
fyrirhuguðu breytingum í bréfi til Hag-
stofunnar 20. mars 1984 og hafði þá haft
samband við ýmsa aðilja til að undirbúa
röðunartillögur. Nefndin taldi nauðsyn-
legt að gefa sér góðan tíma til að ræða
álitamál svo að hún gæti staðið heil og
óskipt að þeim tillögum sem hún legði
fram.
Endanlegt svar málnefndar var álits-
gerð sem nefnist „Um röðun þjóðskrár“
og send var Hagstofu íslands með bréfi,
dags. 12. apríl 1985. Þar er m.a. mælt
með sérröðun. Þegar farið var að ræða
þessi mál í óformlegum samtölum við
fólk voru viðbrögð manna mismunandi.
Þegar einhverjar efasemdir heyrðust var
viðkvæðið jafnan það að símaskráin
3