Málfregnir - 01.05.1987, Page 7

dönsk og orðabók Menningarsjóðs gerð
eftir henni.
Röðun á bókasöfnum, sem hefir
löngum fylgt útlendum fyrirmyndum,
hefir og eflaust haft áhrif. í „Röðunar-
reglum“ 1982:5-6 er latneska stafrófið
lagt til grundvallar og einungis bætt við
stöfunum ð, þ, æ og ö. En með brodd-
stafina (á, é, í, ó, ú og ý) er farið sem
með aðra merkta stafi að erlendum sið.
Eini merkti stafurinn, sem fær sérstakt
sæti, er ö.
Hvað sem bókasöfnum líður, telur
málnefndin, að þetta sjónarmið eigi ekki
að ráða, þegar nöfnum er raðað í
þjóðskrá íslendinga. Þar á að láta
íslenska stafrófið sitja í fyrirrúmi og gera
öllum stöfum þess jafnhátt undir höfði.
Gera verður ráð fyrir, að verið sé að
raða í þágu þess fólks, sem kann ekki
annað mál en íslensku, eða kann hana
a.m.k. betur en önnur mál.
Allir, sem nota orðaskrár að einhverju
ráði, reka sig fljótlega á óhagræði sam-
röðunar. Þetta er tilfinnanlegast í orða-
bókum, þegar öll orð, sem byrja á sama
orðlið, fá ekki að standa saman vegna
blöndunar tveggja stafa. Þannig flækjast
t.d. saman orð, sem byrja á al- og orð
sem byrja á ál-, orð sem byrja á sal- og
orð sem byrja á sál- og þar fram eftir
götunum. í nafnaskrá er einnig ruglandi
að hafa t.d. þessa röð:
Arnfinnur
Arngeir
Arngrímur
Arnheiður
Árni
Árnína
Arnkell
Arnviður
þar sem nöfnum með forliðinn Arn- er
stíað sundur að þarflausu.
Hætt er við, að samröðun hafi einnig
slævandi áhrif og stuðli að kæruleysi í
stafsetningu.
1.3.3 Um é og je
Spurt var sérstaklega um é og je. Að
nokkru leyti hefir svarið þegar verið
gefið með því að gera ráð fyrir strangri
stafrófsröðun. Annars gildir nákvæm-
lega sama um é gagnvart je og t.d. um þ
gagnvart th (sbr. 2.0).
Hér skal því aðeins bætt við til árétt-
ingar, að é er aðalstafur í stafrófinu og
hefir eigið raðgildi, en telst ekki til
afbrigða af e (þótt hann sé það að formi
og uppruna). Af því leiðir, að é, sem
kann að koma fyrir í erlendum nöfnum í
þjóðskránni, lýtur sömu röðunarreglu og
é í íslenskum nöfnum. Sama á við um
aðra broddstafi íslenska stafrófsins.
2.0 Um nafnhrigöi
Sum nöfn eru til í mörgum tilbrigðum,
og þau eru af ýmsu tagi, en ekki er á
margra færi að draga mörkin milli
tveggja nafna og tveggja afbrigða af
sama nafni. Sá, sem reynir það, lendir
fljótlega í ógöngutn. Að minnsta kosti er
málnefndinni ekki kunnugt um, að lögð
hafi verið fræðileg undirstaða að slíkri
vinnu. Nefndin leggur því til, að staf-
setning verði algerlega látin ráða ferð-
inni. Það verður auðvitað til þess, að
Theódór verður viðskila við Teódór og
Pjetur við Pétur, þó að varla verði langt
á milli. Það verður einnig til þess, að
Carl og Karl verða hvor í sínum staf-
bálki, enn fremur Cecilía og Sesselja,
Ingvi og Yngvi o.s.frv., en við því er
ekkert að gera. Vissulega fylgir þessu
óhagræði, en það er þá ekki annað en
rökrétt afleiðing af ósamræmi - stundum
sérvisku -, sem þjóðskráin verður ekki
sökuð um og getur ekki borið ábyrgð á.
7