Málfregnir - 01.05.1987, Page 8

Mál og útvarp
Nú eru liðin rösklega þrjú misseri síöan
útvarpsráð samþykkti á fundi sínum 13.
september 1985 stefnuyfirlýsingu sem
kölluð hefir verið ..Málstefna Ríkisút-
varpsins“. íslensk málnefnd fékk hana til
umsagnar, áður en birt yrði, og ályktaði
um hana á fundi sínum 8. október 1985.
Málstefnan og umsögn málnefndar
voru birtar í október 1985 í fjölrituðu
húsblaði Ríkisútvarpsins, Tungutaki,
sem málfarsráðunautur útvarpsins, Arni
Böðvarsson, ritstýrir. Þótt nokkuð sé um
iiðið síðan þessar samþykktir voru
gerðar þykir rétt að birta þær einnig hér
í Málfregnum.
Um leið skal á það minnt að á þeim
tíma sem liðinn er hafa bæst hér við
nýjar útvarps- og sjónvarpsstöðvar, sem
heyra ekki undir Ríkisútvarpið og hafa
ekki, svo að vitað sé, neina sérstaka
málstefnu. Þær stöðvar hafa þó bæði sið-
ferðislegar og lagalegar skyldur að rækja
gagnvart máli landsmanna.
í „Útvarpslögum" nr. 68 1985, sem ná
til hvers kyns útvarpsstöðva, eru sérstök
ákvæði um Ríkisútvarpið. En þar er
einnig kveðið svo á að útvarpsréttar-
nefnd geti veitt sveitarfélögum og öðrunr
lögaðilum tímabundin leyfi til útvarps.
Slík leyfi eru háð nokkrum almennum
skilyrðum sem upp eru talin í 2. mgr. 3.
gr. Hér skal aðeins tveggja getið.
í 2. tl. segir svo: „Óheimilt er að veita
erlendum aðila leyfi til útvarpsrekstrar,
né félagi eða stofnun þar sem eignarhlut-
deild erlendra aðila er meiri en 10%“. í
„Ákvæðum til bráðabirgða" er tekið
fram að þrátt fyrir þetta sé utanríkis-
ráðuneytinu heimilt að veita varnarlið-
inu leyfi til áframhaldandi útvarps-
rekstrar og vísað til varnarsamnings milli
íslands og Bandaríkjanna í því sam-
bandi.
Síðara almenna skilyrðið, sem hér
verður nefnt, er upphaf 3. tl.: „Útvarps-
stöðvar skulu stuðla að almennri menn-
ingarþróun og efla íslenska tungu“.
Þetta síðarnefnda skilyrði er tekið
orðrétt upp sem 1. mgr. 6. gr. í „Reglu-
gerð um útvarp samkvæmt tíma-
bundnum leyfum" nr. 70 1986. Síðan
segir í reglugerðinni (2. og 3. mgr.):
„Efni á erlendu máli, sem sýnt er í
sjónvarpi, skal jafnan fylgja íslenskt tal
eða neðanmálstexti á íslensku, eftir því
sem við á hverju sinni. Það skal þó ekki
eiga við, þegar í hlut eiga erlendir söng-
textar eða þegar dreift er viðstöðulaust
um gervihnött og móttökustöð fréttum
eða dagskrárefni, er sýnir atburði, sem
gerast í sörnu andrá. í síðastgreindu til-
viki skal að jafnaði fylgja kynning eða
endursögn þular.
Allt íslenskt tal og texti í útvarpi skal
vera á lýtalausu máli.“
Sams konar ákvæði eru í 25. gr.
„Reglugerðar um Ríkisútvarpið" nr.
357 1986.
Loks má vekja athygli á tveimur
ákvæðum í „Reglugerð um auglýsingar í
útvarpi“ nr. 71 1986. Þar er 1. tl. 1. mgr.
2. gr. á þessa leið:
„Auglýsingar skulu vera á lýtalausu
íslensku máli. Heimilt er þó að erlendir
söngtextar séu hluti auglýsingar".
Og 2. mgr. 2. gr. hljóðar svo:
„Þegar dreift er viðstöðulaust um
gervihnött og móttökustöð fréttum eða
dagskrárefni er sýnir atburði sem gerast í
sörnu andrá, skulu auglýsingar sem eru
8