Málfregnir - 01.05.1997, Blaðsíða 17

ekki ráða hér úrslitum. Það sem allt veltur á
er vilji og styrkur samfélagsins sjálfs, og
þegar rætt er um styrk er einfaldast að miða
við efnahagslegan styrk og hagsmuni. Er
það ekki beinlínis efnahagslega hagkvæmt
og fallið til þess að auka þjóðarframleiðsl-
una að styrkja íslenska tungu?
Að sjálfsögðu má efast um það, og einnig
má efast um að nokkuð sé hægt að gera til
vamar tungunni. Því muni ráða öfl sem
okkur Islendingum, sem lifum aldamótin
2000, sé ómögulegt að ráða við. En slíkar
efasemdir eru þó engin afsökun fyrir því að
sitja með hendur í skauti. Allt skipulag
byggist á skilningi (og þegar illa tekst til
misskilningi), og þau viðbrögð sem stjóm-
völd eða almenningur hyggjast veita verða
að byggjast á sem mestri þekkingu á eðli
vandans. Við þurfum að gera okkur grein
fyrir aðstæðunum. Við megum ekki mikla
vandann fyrir okkur um of, né æðrast. Við
megum heldur ekki stinga höfðinu í sand-
inn. Þekking og skilningur á eðli þeirra
krafta sem orka á íslenskt nútímasamfélag
em undirstaða skynsamlegra viðbragða við
vanda íslenskrar tungu, nú þegar líður að
aldamótum. Þess vegna er nauðsynlegt að
gera skipulega könnun á enskum og öðrum
erlendum áhrifum hér á landi. Er það rétt að
nýjar kynslóðir Islendinga séu tvítyngdar?
Hversu mikill hluti daglegs lífs fer fram
beint eða óbeint á erlendu máli? Hversu stór
hluti atvinnulífs, tækni og menntunar fer
fram á ensku? Hver er staða nýbúa? Hversu
miklum fjármunum er varið til þess að flytja
inn erlent menningarefni, og hversu miklu
er varið til að framleiða innlent? Hver er
afstaða almennings? Vill hann framleiðsl-
una frá Hollywood eða er henni bara
þröngvað upp á hann? Hver er staða íslensk-
unnar í alþjóðlegu samstarfi?
Spumingamar em miklu fleiri. Ég legg til
að leitað verði svara með kerfisbundnum
hætti og þar taki saman höndum forystu-
menn íslenskra menningarmála, mennta-
málaráðuneytið og Islensk málnefnd, og að
á grundvelli þeirra upplýsinga sem aflað
verður verði horft til nýrrar aldar og nýrra
þúsund ára.
17